De hoeveelheid stikstof in de lucht (concentratie) en de hoeveelheid stikstof die neerkomt op de grond (depositie) wordt zowel gemeten in meetstations (binnen en buiten natuurgebieden) als berekend met modellen.
Meetinstrumenten bepalen hoeveel er van een bepaalde stof in de lucht, het water of de bodem zit. Het RIVM heeft over heel Nederland verspreid meetpunten ingericht. De organisatie van de meetpunten, de mensen en de logistiek vormen samen het meetnet. Burgers kunnen ook zelf metingen uitvoeren, met eenvoudigere apparatuur. Maar die worden op dit moment nog niet gebruikt binnen ons reguliere monitoring.
Er zijn verschillende meetnetten waarmee het RIVM stikstof meet.
Overzicht meetnetten voor stikstof:
- Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit (LML)
- Meetnet Ammoniak Natuurgebieden (MAN)
- Droge depositie ammoniak
- Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM)
- Stikstof (N) Grondwater Natuur (NGN) vanaf 2020.
- Tot 2014 Trendmeetnet Verzuring (TMV (Trendmeetnet Verzuring)).
Meetnetten en campagnes
LML
Het LML (Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit) bestaat uit circa 50 meetlocaties verspreid over heel Nederland. Op 6 locaties meet het RIVM de luchtconcentratie van ammoniak, en op 43 locaties die van stikstofoxides. Verder staat er op 8 locaties meetapparatuur om de natte depositie van ammoniak (in regenwater is dat als ammonium) en stikstofoxides (in regenwater is dat als nitraat) te meten.
De resultaten van de luchtconcentraties zijn te vinden op luchtmeetnet.nl.
MAN
In het MAN meet het RIVM de concentratie van ammoniak en stikstofdioxide in natuurgebieden.
Het MAN bestaat sinds 2005 en is begonnen met het meten van ammoniak. Op dit moment meet het RIVM de ammoniakconcentraties in ruim 85 Natura 2000-gebieden. Sinds 2019 meten we in een aantal gebieden ook stikstofdioxide. Binnen het MAN werken we samen met natuurorganisaties zoals Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Natuurbeheerders en vrijwilligers kennen hun natuurgebieden goed, komen hier regelmatig en verwisselen elke maand de meetbuizen.
De resultaten van de ammoniakconcentratie zijn te vinden op man.rivm.nl.
Droge depositie ammoniak
De droge depositie van ammoniak meet het RIVM op 4 locaties in verschillende soorten Natura 2000-gebieden. In het Bargerveen (hoogveen), in de Oostelijke Vechtplassen (laagveen), op de Hoge Veluwe (heide)
en sinds kort ook in het duingebied bij Heemskerk. Het meetnet wordt op korte termijn met 6 locaties uitgebreid.
Meer informatie over Droge depositie ammoniak.
LMM
Het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM (Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid)) is een samenwerking tussen het RIVM en Wageningen University & Research. Het meetnet is opgericht om de effecten van het mestbeleid in kaart te brengen. Het RIVM monitort de waterkwaliteit door op verschillende landbouwbedrijven door heel Nederland de hoeveelheden voedingsstoffen in het grondwater, bodemwater en oppervlaktewater te meten: de waterconcentratie. De belangrijkste voedingsstoffen zijn stikstof en fosfor. Deze stoffen komen door het gebruik van mest in het water terecht.
Kijk voor meer informatie over de achtergrond van de organisatie, de resultaten, de meetmethoden op de website van het LMM.
Meetprojecten
Ook zijn er meetprojecten waarin tijdelijk metingen worden gedaan door burgerwetenschappers. We noemen dit Citizen Science. Want burgers zijn in staat om met lokale kennis, creativiteit, extra rekenkracht, financiële middelen of dataverzameling bij te dragen aan de wetenschap. Soms worden burgers bij het hele onderzoeksproces betrokken: van het opstellen van de onderzoeksvraag tot het verwerken van de resultaten. Met name het verzamelen van grotere hoeveelheden data op een grote(re) geografische schaal is één van de grote voordelen van Citizen Science. De informatie uit deze projecten wordt niet zonder meer gebruikt voor onze reguliere monitoring, maar kan wel helpen in het vergroten van onze kennis op een meer lokale en regionale schaal.
Citizen Science stimuleert creativiteit, biedt een kritisch platform voor de wetenschap, en bevordert nationale en internationele samenwerking. Met Citizen Science worden wetenschap en maatschappij dichter bij elkaar gebracht. Kijk voor meer informatie en alle verschillende projecten op: samenmetenaanluchtkwaliteit.nl.