Deelnemers die de open vraag hebben beantwoord benoemen vaak wat ze vinden van het geldende maatregelenpakket en delen hun zorgen en onvrede. Deze meetronde schetst een tweedeling: aan de ene kant een groep die zorgen uit over de snelheid van versoepelen, de stijgende besmettingen en de besmettingsrisico’s, aan de andere kant een groep die blijdschap deelt over de versoepelingen en vrijheden. Daarnaast geeft een substantiële groep deelnemers aan dat er verder moet worden gekeken dan corona. Daarbij staan een toekomstplan (Hoe zit het met herhaald vaccineren? Mogelijke oplevingen in de herfst? Een nieuwe variant?) en ook de oorlog in Oekraïne centraal. Ten opzichte van de vorige meetronde geven veel minder deelnemers een open antwoord (toen 39%). Een klein aantal deelnemers uit een sterk ongenoegen gericht op de overheid. De opmerkingen in deze meetronde zijn minder gericht op thema’s die voorheen veel zorg of onvrede met zich meebrachten zoals tegenstrijdigheid van maatregelen, tekorten in zorg, onderwijs of horeca sluitingen, vaccinatieplicht of het coronatoegangsbewijs. Ook wordt minder vaak de vergelijking gemaakt met de corona aanpak in andere landen. In deze meetronde uiten meer deelnemers dan voorheen tevredenheid over de stappen die zijn genomen. Hieronder beschrijven we de belangrijkste thema’s:  

In de vorige meetronde ontstond het beeld dat de deelnemers omikron minder ernstig achtten dan verwacht (daling in risicoperceptie), en deelnemers geven aan dat de overheid (en de Nederlandse burger) een voorbeeld diende te nemen aan andere landen die ook open konden. In deze meetronde zien we twee perspectieven. Aan de ene kant geeft een groep deelnemers aan blij te zijn dat zij nu weer meer kunnen. Deelnemers noemen hun vrijheid weer terug te hebben. Ook vragen deelnemers om meer versoepelingen, zoals het afschaffen van het mondkapje in het OV openbaar vervoer (openbaar vervoer) of het afschaffen van het testbeleid en de quarantaineplicht. Voor dit laatste geven deelnemers als reden dat testen een belasting is voor het milieu en thuisblijven een te veel impact heeft op uitval op het werk. Dit is voor het eerst sinds de invoering van het test-, quarantaine- en isolatiebeleid, dat deelnemers dit in algemene zin aangeven. In de vorige meetronde werd deze impact al wel ervaren in relatie tot uitval op school onder kinderen en ouders.  

Een andere groep deelnemers maakt zich juist zorgen over de losgelaten basismaatregelen. Deelnemers benoemen dat deze maatregelen te snel worden afgeschaft en te veel tegelijk. Vooral de mondkapjes maatregel op drukke plekken en het loslaten van de 1,5 meter afstand worden vaak benoemd. Deze maatregelen kosten volgens sommige deelnemers weinig moeite om na te leven en een leven zonder deze maatregelen brengt (nog) te veel besmettingsrisico met zich mee. De maatregelen hadden daarom niet versoepeld moeten worden. Een deelgroep geeft aan zich zorgen te maken omdat COVID-19 nog niet weg is, maar de samenleving of overheid wel doet alsof dit het geval is: nog steeds worden veel mensen ziek of krijgen long-covid. Een kleine groep deelnemers uit dan ook specifiek de behoefte tot (opnieuw) aanscherping van deze basismaatregelen.

Deze groep deelnemers benoemt ook zorgen over de stijgende besmettingscijfers. Veelgenoemde voorbeelden van ‘te vroege’ versoepelingen gaan over het vieren van carnaval en de wintersportvakantie, die volgens deelnemers tot onnodige hoeveelheden besmettingen hebben geleid. Met de stijgende besmettingscijfers uiten deelnemers ook meer zorgen over besmettingsgevaar (verhoogde risicoperceptie). Een groep deelnemers uit hier boosheid over, een andere groep geeft als gevolg hiervan aan zich nu minder veilig te voelen.

In beide perspectieven (blijheid of zorgen over versoepelingen) geven deelnemers aan dat het zonder maatregelen nog even wennen is. Sommigen geven aan hier op mentaal vlak last van te hebben, of zich juist terug te willen trekken. Voor enkele deelnemers gaat dit gepaard met angst.

Deelnemers geven vaker aan dat het met versoepelingen aankomt op de verantwoordelijkheid van burgers. Een groep deelnemers geeft aan deze verantwoordelijkheid fijn te vinden, en goed om te kunnen gaan met de nieuwe vrijheden. Deelnemers benoemen dat zij het eigen gezonde verstand gebruiken, zoals bewust afstand houden en zelftesten en deze verantwoordelijkheid ook echt te nemen.

Daarnaast is er een groep deelnemers die benoemt dat in hun omgeving de burgerverantwoordelijkheid ver te zoeken is. Zij benoemen dat er vooral onverantwoord gedrag wordt vertoond, wat volgens de deelnemers als vervelend en onveilig wordt ervaren.

Door de verdere versoepelingen, stijgende besmettingen en mensen die zich vrijer bewegen (en daarmee meer verantwoordelijkheid bij burgers komt te liggen) hebben deelnemers meer zorgen over de effecten voor kwetsbare mensen. Men constateert dat terwijl de gemiddelde Nederlander meer vrijheid ervaart, betalen mensen met een kwetsbare gezondheid hiervoor de prijs. Sommigen zien dit als een terechte afweging. Anderen zien niet hoe kwetsbare mensen deel kunnen nemen aan de samenleving in deze omstandigheden en missen hierbij de benodigde begeleiding. Weer anderen benoemen dat het naleven van basismaatregelen, zoals afstand houden, een kleine moeite zou zijn, ten opzichte van de risico’s voor medisch kwetsbare mensen (zie het eerste thema). Ook wordt dit vaak samen genoemd met de verantwoordelijkheid die medeburgers zouden moeten nemen (zie het tweede thema).

In deze meetronde geeft een groep deelnemers aan dat corona minder centraal staat. Deze groep is onder te verdelen in drie subgroepen. De eerste geeft aan dat corona als voorbij voelt, dat de endemische fase is begonnen of dat ze nu gewoon leven met het virus.

De tweede benoemt expliciet dat andere thema’s belangrijker zijn, zoals de oorlog in Oekraïne. Voor het eerst zien we dat deelnemers expliciet benoemen dat andere zaken hen meer bezighouden en ze hier meer impact van ervaren dan van corona.

De derde groep benoemt dat niet voor hen maar voor de overheid andere thema’s nu belangrijker zijn: zij nemen waar dat de overheid minder communiceert over corona, omdat de oorlog in Oekraïne nu centraal staat. Voor sommige deelnemers bevestigt dit dat het coronabeleid nooit noodzakelijk was.

In deze meetronde stijgt de aandacht voor preventie van volgende pandemieën. Veel deelnemers vinden doorleven belangrijk, maar lijken deze tijd ook te gebruiken om te reflecteren over een breder tijdsbestek. Daarbij benoemen deelnemers wat ze beleidsmisstappen in de afgelopen jaren vonden (bijv. dat kerken open mochten blijven maar scholen dicht gingen, of hoeveel maatschappelijke onrust de QR-code teweegbracht). Hierbij noemen deelnemers regelmatig de mentale impact van maatregelen. Sommige deelnemers geven aan te hopen dat er geleerd wordt van de impact van maatregelen. Anderen noemen regelmatig de kortzichtigheid van beleidsmakers en vragen hen om stil te staan bij de keuzen die gemaakt zijn.

Ook wil men graag een plan zien voor de nabije toekomst: wat gaan we doen als het in de herfst of bij een nieuwe variant weer erger wordt? Een groep deelnemers noemt factoren die meegenomen zouden moeten worden, zoals omgang met een nieuwe variant of opleving, de impact op de zorg, duidelijkheid over herhaalde vaccinatie en het testbeleid. Daarnaast geven enkele deelnemers aan nooit meer een harde lockdown of invoering van het coronatoegangsbewijs te willen.