Sinds begin januari 2021 zijn er vaccins tegen het coronavirus beschikbaar in Nederland. Inmiddels heeft iedereen die dat wil de kans gehad om zich te laten vaccineren (ook kinderen vanaf 5 jaar), een boosterprik en eventueel een eerste herhaalprik te halen. De herhaalprik is eerst aangeboden aan mensen die vanwege hun leeftijd of een specifieke medische aandoening een groter risico lopen op ernstige ziekte door het coronavirus. In het najaar wordt iedereen van 12 jaar en ouder uitgenodigd voor een herhaalprik. Deelnemers aan het vragenlijstonderzoek is gevraagd of zij zich hebben laten vaccineren tegen het coronavirus, of zij van plan zijn de herhaalprik te halen en wat hen zou helpen om de herhaalprik te nemen.

  • De resultaten komen uit een cohortstudie. Dit betekent dat we mensen volgen over de tijd. Sommige mensen blijven meedoen, anderen stoppen, en weer anderen stromen later in. Dit type onderzoek is geschikt om patronen over de tijd te bestuderen (bijvoorbeeld ‘er is een toename in vertrouwen van 15 procentpunt’) en vergelijkingen te maken binnen personen (‘Draagvlak voor 1,5 meter afstand houden is 5 procentpunt lager dan voor regelmatig handen wassen’).
  • Het cohort is demografisch niet representatief voor de Nederlandse bevolking (zie toelichting). Cijfers op één tijdstip kunnen afwijken van onderzoeken die op dat moment een representatief sample hebben geworven en gewogen. We beoordeelden deze afwijkingen tot en met ronde 20 t.o.v. de cijfers op het Coronadashboard en die bleken beperkt (meestal 0 - 10 procentpunt). 
  • De (booster)vaccinatiegraad onder de deelnemers aan dit vragenlijst onderzoek is hoger dan de geregistreerde (booster) vaccinatiegraad. Deze gegevens zijn dus niet geschikt om de landelijke vaccinatiebereidheid op dit moment te duiden.

In meetronde 21 heeft 96% van de deelnemers minimaal één vaccinatie tegen het coronavirus gehad. 95% een volledige basisserie gehad en heeft 89% een boostervaccinatie gehad. 40 deelnemers (minder dan 1 procent) zijn nog van plan een eerste vaccinatie te halen. 4% wil of kan zich niet laten vaccineren. Van de deelnemers die in aanmerking komen voor de herhaalprik (60+ en/of met een ernstige afweerstoornis) heeft 66% deze gehad. 
De (booster)vaccinatiegraad onder de deelnemers aan dit vragenlijstonderzoek is hoger dan de geregistreerde (booster)vaccinatiegraad. De onderstaande gegevens zijn dus niet geschikt om de landelijke vaccinatiebereidheid op dit moment te duiden.

Van alle deelnemers die een vaccinatie hebben gehad heeft 64% bij minimaal een van de vaccinaties bijwerkingen ervaren, 41% had daar geen tot weinig last van en 17% had daar (heel) veel last van. Meer informatie over en representatief onderzoek naar de bijwerkingen van het coronavaccin kunt u vinden op de website van Lareb.

In het najaar kan iedereen van 12 jaar of ouder die de basisvaccinatie tegen corona heeft gehad een herhaalprik krijgen. Als eerste worden mensen met een medisch risico en zorgpersoneel uitgenodigd. Daarna kan iedereen van 12 jaar de coronaprik halen vanaf 3 maanden na de laatste prik of 3 maanden na de laatste coronabesmetting.

Deelnemers aan dit onderzoek zijn demografisch niet representatief voor de Nederlandse bevolking. De vaccinatiebereidheid onder de deelnemers aan dit vragenlijstonderzoek is daarom niet geschikt om de landelijke vaccinatiebereidheid op dit moment te duiden. De gegevens zijn wel geschikt om verschillende groepen te vergelijken of verklarende factoren te bestuderen. 

72% van de deelnemers die in aanmerking komen voor een herhaalprik is van plan om deze vaccinatie te halen, 12% weet het nog niet en 16% wil geen herhaalprik. De vaccinatiebereidheid voor de herhaalprik is hoger bij oudere deelnemers en deelnemers met een hoog opleidingsniveau. In mindere mate speelt ook mee of deelnemers last hebben gehad van bijwerkingen van het vaccin. Deelnemers die hier geen of weinig last van hebben gehad hebben een iets grotere vaccinatiebereidheid. 

Aan de deelnemers is gevraagd hoe bereid zij zijn tot het nemen van de herhaalprik in verschillende situaties voor het najaar. Wanneer het OMT Outbreak Management Team (Outbreak Management Team) veel ziekenhuisopnames voorspelt (tenzij men zich laat vaccineren) en als het aantal coronabesmettingen toeneemt neemt de bereidheid tot het (waarschijnlijk) nemen van een herhaalprik toe tot 76%. Dit is iets hoger dan de 72% die hier al positief tegenover stond. De bereidheid tot het (waarschijnlijk) nemen van een herhaalprik neemt toe tot 80% als de reguliere zorg moet worden uitgesteld of als het aantal ziekenhuis- en IC intensive care (intensive care)- opnames toeneemt. De bereidheid tot het (waarschijnlijk) nemen van een herhaalprik is het hoogst (84%) als er een meer ziekmakende variant van het virus zou zijn. 

Deelnemers zijn ook gevraag wat hen verder zou helpen om de herhaalprik te nemen. Voor de deelnemers die (waarschijnlijk) bereid zijn om een herhaalprik te nemen geeft de meerderheid (60%) aan dat kans om zich te laten vaccineren groter wordt als zij het vaccin in de eigen woonplaats kunnen halen. Als deze deelnemers de herhaalprik kunnen halen zonder een afspraak te maken geeft 49% van de deelnemers aan dat dit de kans zou vergroten. De mogelijkheid om samen met de partner een afspraak te plannen weegt voor deelnemers minder mee in hun besluit om de herhaalprik te halen. 

Van de deelnemers die op dit moment (waarschijnlijk) niet bereid zijn de herhaalprik te halen, is de invloed van deze ondersteunde factoren kleiner. Bij ongeveer 1 op de 5 deelnemers zal de kans groter worden wanneer er in eigen woonplaats (23%) of zonder afspraak (21%) een vaccinatie kan worden gehaald.
 

Aan de deelnemers zijn zes verschillende stellingen over coronavaccinatie voorgelegd. Deze stellingen konden zij beantwoorden met vijf antwoordmogelijkheden variërend van ‘helemaal mee oneens’ tot ‘helemaal mee eens’. Wanneer we de antwoorden uitsplitsen naar de bereidheid voor de herhaalprik in het najaar, laat dit het volgende beeld zien. 

Deelnemers die (waarschijnlijk) bereid zijn de herhaalprik te halen, zijn het veel vaker eens met de stelling dat het vaccin hen zal beschermen, dat het veilig is na goedkeuring, dat ze hiermee bijdragen aan een uitweg uit de crisis en dat zij anderen ermee beschermen (respectievelijk 66%, 86%, 90% en 83%). Van deze groep is 8% bang voor mogelijke bijwerkingen en 8% is bang voor onbekende langetermijngevolgen. 

Van de deelnemers die nog twijfelen over vaccinatie geeft een groter deel aan bang te zijn voor mogelijke bijwerkingen (31%) of onbekende langetermijngevolgen (33%). 35% gelooft dat vaccinatie hen beschermt tegen het virus en 58% gelooft dat een vaccin veilig is als het is goedgekeurd voor de Nederlandse markt. Van deze groep gelooft 54% dat vaccinatie bijdraagt aan een uitweg uit de crisis en 53% denkt dat ze anderen beschermen door zich te laten vaccineren. 

Van de deelnemers die (waarschijnlijk) niet bereid zijn zich te laten vaccineren gelooft maar 14% dat het vaccin hen beschermt tegen het virus. 30% denkt dat het vaccin veilig is wanneer het goedgekeurd is voor de Nederlandse markt. 18% van deze groep ziet vaccinatie als een uitweg uit de coronacrisis voor Nederland en 20% gelooft dat zij anderen tegen het coronavirus beschermen als zij gevaccineerd zijn. Bovendien is 51% van deze groep bang voor mogelijke bijwerkingen van het vaccin en 57% is bang voor eventuele onbekende langetermijngevolgen. 

Meer informatie over waarom mensen zich wel of niet willen laten vaccineren is te vinden in verschillende publicaties van de Corona Gedragsunit. Hierin zijn ook gegevens verwerkt uit interviews en wetenschappelijke literatuur ten aanzien van vaccinatiebereidheid. 
 

De vragenlijst van meetronde 21 is afgenomen tussen 7 en 11 september 2022. Net als in de vorige meetronde (8-12 juni 2022) gelden alleen nog adviezen om verspreiding van het coronavirus te beperken. Dit zijn: hygiëne-adviezen, thuisblijven en (zelf)testen bij klachten, in isolatie gaan na een positieve (zelf)test en vaccineren. De veranderingen in maatregelen gedurende de pandemie zijn terug te vinden in de tijdlijn van coronamaatregelen. Vanwege de andere fase van de pandemie en het afschalen van de maatregelen, is het vragenlijstonderzoek na meetronde 19 om de 13 weken uitgevoerd in plaats van zeswekelijks. Meetronde 21 is voorlopig de laatste meetronde. 

Meetrondes

Ronde 1: 17-24 april 2020 | Ronde 2: 7-12 mei 2020 | Ronde 3: 27 mei - 1 juni 2020 | Ronde 4: 17-21 juni 2020 | Ronde 5: 8-12 juli 2020 | Ronde 6: 19-23 augustus 2020 | Ronde 7: 30 september - 4 oktober 2020 | Ronde 8: 11-15 november 2020 | Ronde 9: 30 december 2020 - 3 januari 2021 | Ronde 10: 10-14 februari 2021 | Ronde 11: 24-28 maart 2021 | Ronde 12: 5-9 mei 2021 | Ronde 13: 16-20 juni 2021 | Ronde 14: 28 juli - 1 augustus 2021 | Ronde 15: 8-12 september 2021 | Ronde 16: 20-24 oktober 2021 | Ronde 17: 24-28 november 2021 | Ronde 18: 19-23 januari 2022 | Ronde 19: 9-13 maart 2022 | Ronde 20: 8-12 juni 2022 | Ronde 21: 7-11 september 2022