Belang
Deze indicator geeft inzicht in het aantal (per 1.000) vrouwen en mannen met een onbedoelde zwangerschap. Sinds 2023 wordt in de Monitor Seksuele Gezondheid gevraagd naar een onbedoelde zwangerschap. Voorheen was dit een ongeplande zwangerschap.

Teller: Het aantal vrouwen en mannen tussen de 18 en 49 jaar dat meedeed aan de Monitor Seksuele Gezondheid 2023 en het afgelopen jaar te maken heeft gehad met een onbedoelde zwangerschap.

Noemer: Het aantal vrouwen en mannen tussen de 18 en 49 jaar dat meedeed aan de Monitor Seksuele Gezondheid 2023.
Databron: Rutgers in samenwerking met RIVM en CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek), Monitor Seksuele Gezondheid/Leefstijlmonitor.

Opmerking: Sinds 2023 wordt in de Gezondheidsenquête gevraagd naar een onbedoelde zwangerschap in plaats van een ongeplande zwangerschap zoals in 2016.

Belang
Deze indicator geeft inzicht in het aantal (per 1.000) vrouwen en mannen met een ongewenste zwangerschap. De overeenkomst tussen onbedoelde en ongewenste zwangerschappen is dat het niet de intentie was om zwanger te worden. Niet alle onbedoelde zwangerschappen zijn echter ongewenst. Het aantal ongewenste zwangerschappen is daarom lager dan het aantal onbedoelde zwangerschappen.

Monitor Seksuele Gezondheid/Leefstijlmonitor

Teller: Het aantal vrouwen en mannen tussen de 18 en 49 jaar dat meedeed aan de Monitor Seksuele Gezondheid 2023 en het afgelopen jaar te maken heeft gehad met een ongewenste zwangerschap.

Noemer: Het aantal (per 1.000) vrouwen en mannen tussen de 18 en 49 jaar dat meedeed aan de Monitor Seksuele Gezondheid 2023.

Databron: Rutgers in samenwerking met RIVM en CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek). Monitor Seksuele Gezondheid/Leefstijlmonitor. 2023.

Opmerking: Er moet rekening gehouden worden met dat een zwangerschap ongewenst kan zijn geweest op het moment dat de vragenlijst werd ingevuld. Deze kan later wel gewenst zijn geworden. Andersom kan ook een gewenste zwangerschap na het meetmoment alsnog ongewenst worden. De cijfers over ongewenste zwangerschappen bij mannen kunnen een onderschatting zijn, omdat zij mogelijk niet altijd op de hoogte worden gebracht van een ongewenste zwangerschap.

Nivel

Teller: Het aantal vrouwen geregistreerd met een bevestigde ongewenste zwangerschap op basis van de zorgregistratie van het Nivel.

Noemer: Het aantal (per 1.000) vrouwen ingeschreven bij één van de deelnemende huisartsenpraktijken van de Nivel zorgregistratie.

Databron: Nivel Zorg Registratie (NZR).

Opmerking: De cijfers zijn gebaseerd op de ICPC International Classification of Primary Care (International Classification of Primary Care)-code W79 “Ongewenste Zwangerschap bevestigd” en afkomstig uit de registraties van ziekten en aandoeningen door huisartsenpraktijken deelnemend aan Nivel Zorgregistraties. Er moet rekening mee worden gehouden dat een zwangerschap ongewenst kan zijn geweest op het moment dat deze werd geregistreerd door de huisarts. Deze kan later wel gewenst zijn geworden. Andersom kan ook een gewenste zwangerschap na het meetmoment alsnog ongewenst worden.

Belang
Deze indicator geeft inzicht in het percentage vrouwen dat een risico loopt op een ongeplande zwangerschap. Hieronder valt onbeschermde seksuele activiteit onder seksueel actieve vrouwen die in de vruchtbare leeftijd zijn, die niet zwanger zijn of willen worden.

Teller: Het aantal vrouwen tussen de 16 en 49 jaar dat meedeed aan de Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor en risico liep op een ongeplande zwangerschap.

Noemer: Het aantal vrouwen tussen de 16 en 49 jaar dat meedeed aan de Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor.

Databron: CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek) in samenwerking met RIVM, Rutgers en SOA Aids Nederland, Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor.

Opmerking: De Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor definieert vrouwen die een risico lopen op een ongeplande zwangerschap als vrouwen tussen de 16-49 jaar die de afgelopen 12 maanden seksueel actief waren, geen anticonceptie gebruiken, niet zwanger zijn en geen kinderwens hebben. Vrouwen die onvruchtbaar zijn of een onvruchtbare partner hebben, horen niet bij de vrouwen die een risico lopen. Er is geen rekening gehouden met afnemende vruchtbaarheid naarmate vrouwen ouder worden. Hierdoor kunnen de resultaten zijn overschat. Vrouwen die anticonceptie gebruiken, kunnen wel ongepland zwanger raken, bijvoorbeeld bij onzorgvuldig of verkeerd gebruik. Hierdoor kunnen de resultaten zijn onderschat.

Belang
Deze indicator geeft inzicht in het aantal (per 1.000) zwangerschapsafbrekingen bij vrouwen in Nederland (inclusief overtijdsbehandelingen, in de periode tot 16 dagen ‘overtijd’) en geeft daarmee een indicatie van het aantal ongewenste zwangerschappen. Een reden voor een zwangerschapsafbreking kan zijn dat een zwangerschap onbedoeld en ongewenst is.

Teller: Het aantal zwangerschapsafbrekingen (inclusief overtijdbehandelingen) bij vrouwen in Nederland van 15 tot 44 jaar in Nederland woonachtig.

Noemer: Het aantal vrouwen van 15-44 jaar volgens opgave Centraal Bureau voor de Statistiek, gemiddeld over het jaar.

Databron: Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, Jaarrapportage van de Wet afbreking zwangerschap.

Opmerking: Cijfers betreffen zwangerschapsafbrekingen tijdens de hele zwangerschap. Overtijdsbehandelingen zijn zwangerschapsafbrekingen in de periode tot 16 dagen ‘overtijd’. De overtijdperiode gaat in vanaf de eerste dag van de verwachte menstruatie. Ziekenhuizen en een aantal abortusklinieken maken geen onderscheid in de rapportage van overtijdsbehandelingen.

Belang
Deze indicator geeft inzicht in het percentage vrouwen dat heeft aangegeven geen anticonceptie te willen na een zwangerschapsafbreking (inclusief overtijdsbehandelingen, in de periode tot 16 dagen ‘overtijd’). Hierdoor kunnen zij opnieuw onbedoeld zwanger worden.

Teller: Het aantal vrouwen dat na een zwangerschapsafbreking in een ziekenhuis of kliniek aangaf geen anticonceptie te willen.

Noemer: Het aantal vrouwen dat een zwangerschapsafbreking in een ziekenhuis of kliniek heeft ondergaan.

Databron: Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, Jaarrapportage van de Wet afbreking zwangerschap.

Opmerking: Overtijdsbehandelingen zijn zwangerschapsafbrekingen in de periode tot 16 dagen ‘overtijd’. De overtijdperiode gaat in vanaf de eerste dag van de verwachte menstruatie.

Belang
Deze indicator geeft inzicht in het aantal tienermoeders (per 1.000 meisjes) en is daarmee een indicatie voor een onbedoelde zwangerschap. Het is slechts een benadering omdat niet bij alle tienermoeders de zwangerschap onbedoeld is.

Teller: Het aantal meisjes dat op het peilmoment 19 jaar of jonger was dat een kind heeft gekregen op 19-jarige leeftijd of jonger.

Noemer: Het aantal meisjes dat op het peilmoment 19 jaar of jonger was in Nederland.

Databron: CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek) Statline en CBS Microdata.

Opmerking: Over het aantal tienervaders is geen informatie beschikbaar.

Belang
Deze indicator geeft inzicht in het aantal gevallen waarin vrouwen hun kind voor adoptie afstaan. Dit kan een keuze zijn in situaties waarbij de moeder onbedoeld zwanger raakte en/of niet in staat is voor het kind te zorgen. Bij adoptie wordt het kind volledig afgestaan en worden alle juridische banden verbroken.

Teller: Het aantal vrouwen dat hun kind na de geboorte afstond voor adoptie.

Noemer: -

Databron: Fiom, De Landelijke Afstand Ter Adoptie Registratie (LATAR).

Opmerking: Deze registratie betreft álle vrouwen die na een onbedoelde zwangerschap afstand deden van hun kind of afstand ter adoptie hebben overwogen in Nederland. Afstand doen voor adoptie is namelijk een juridisch proces waarbij áltijd de Raad voor de Kinderbescherming betrokken is.

Belang
Deze indicator geeft inzicht in het percentage jongeren dat aangeeft voldoende seksuele voorlichting op school te hebben gekregen. Seksuele voorlichting op school is belangrijk voor de seksuele gezondheid van jongeren.

Teller: Het aantal jongeren van 13 tot 25 jaar dat meedeed aan Seks onder je 25e/Leefstijlmonitor en aangaf voldoende informatie van school te hebben gehad over diverse thema’s rondom seksualiteit.

Noemer: Het aantal jongeren van 13 tot 25 jaar dat meedeed aan Seks onder je 25e/Leefstijlmonitor en vragen heeft beantwoord over de hoeveelheid ontvangen informatie op school over seksuele voorlichting.

Databron: Rutgers en Soa Aids Nederland in samenwerking met RIVM en CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek), Seks onder je 25e/Leefstijlmonitor.

Opmerking: Een vergelijking met de vorige cijfers uit het rapport van 2017 (15) is niet goed mogelijk, omdat hier alleen werd aangegeven of jongeren enige voorlichting hadden gekregen op een van de thema's, ongeacht of ze dat te weinig of voldoende vonden. Ook was er een kleine discrepantie in de leeftijdsondergrens, deze is in de laatste meting 13 jaar ten opzichte van 12 jaar in de voorgaande meting.

Belang
Deze indicator geeft inzicht in het percentage speciaal onderwijsscholen en mbo middelbaar beroepsonderwijs (middelbaar beroepsonderwijs)-scholen die subsidie ontvingen vanuit de Stimuleringsregeling Gezonde Relaties & Seksualiteit. Scholen met kwetsbare doelgroepen kregen voorrang. Dit zijn scholen voor (primair en voortgezet) speciaal onderwijs, vmbo (basis en kader), mbo-entree en mbo-niveau 2.

Teller: Het aantal scholen voor (primair en voortgezet) speciaal onderwijs en mbo-scholen dat subsidie heeft ontvangen vanuit de Stimuleringsregeling Gezonde Relaties & Seksualiteit.

Noemer: Het totaal aantal scholen dat deelnam aan de stimuleringsregeling Gezonde Relaties & Seksualiteit.

Databron: RIVM, Evaluatie stimuleringsregeling Gezonde Relaties & Seksualiteit

Opmerking: Praktijkonderwijs en vmbo (basis en kader) valt onder het reguliere voortgezet onderwijs en wordt daarom niet meegenomen bij deze indicator. Scholen die subsidie ontvingen vanuit de stimuleringsregeling Gezonde Relaties & Seksualiteit moeten een verantwoording afleggen voor de verkregen subsidie en een evaluatievragenlijst invullen. De resultaten uit de evaluatievragenlijst zijn afkomstig van n=482 scholen. Dit is 97% van de scholen die de besteding van de financiële bijdrage van de stimuleringsregeling in ronde 3 en 4 (=schooljaar 2021-2022) hebben verantwoord. Daarom staan in de noemer 482 scholen in plaats van 497.

Belang
Deze indicator geeft inzicht in het percentage scholen dat de verkregen subsidie ontvangen vanuit de Stimuleringsregeling Gezonde Relaties & Seksualiteit heeft ingezet om erkende interventies in te zetten.

Teller: Het aantal scholen dat een erkende interventie uitvoerde voor het thema Gezonde Relaties & Seksualiteit naar aanleiding van de stimuleringsregeling.

Noemer: Het totaal aantal scholen dat deelnam aan de stimuleringsregeling Gezonde Relaties & Seksualiteit.

Databron: RIVM, Evaluatie stimuleringsregeling Gezonde Relaties & Seksualiteit

Opmerking: Scholen die subsidie ontvingen vanuit de stimuleringsregeling Gezonde Relaties & Seksualiteit moeten een verantwoording afleggen voor de verkregen subsidie en een evaluatievragenlijst invullen. De resultaten uit de evaluatievragenlijst zijn afkomstig van n=482 scholen. Dit is 97% van de scholen die de besteding van de financiële bijdrage van de stimuleringsregeling in ronde 3 en 4 (=schooljaar 2021-2022) hebben verantwoord. Bij de monitor Onbedoelde (tiener)zwangerschappen uit 2022 zijn data gebruikt uit dezelfde evaluatie, maar dit betrof ongepubliceerde data. Hierdoor zijn enige verschillen te verklaren.

Belang
Deze indicator geeft inzicht in het percentage scholen met specifieke aandacht voor relationele en seksuele vorming bij kwetsbare groepen. Hierdoor kan de kennis van deze leerlingen over bijvoorbeeld anticonceptie vergroot worden, wat mogelijk helpt om een onbedoelde zwangerschap te voorkomen.

Teller: Het aantal scholen dat een subsidie heeft ontvangen vanuit de Stimuleringsregeling Gezonde Relaties & Seksualiteit en aangeeft in de evaluatievragenlijst specifieke aandacht te besteden aan kwetsbare doelgroepen met betrekking tot het thema relaties en seksualiteit.  

Noemer: Het totaal aantal scholen dat deelnam aan de stimuleringsregeling Gezonde Relaties & Seksualiteit.

Databron: RIVM, Evaluatie stimuleringsregeling Gezonde Relaties & Seksualiteit

Opmerking: Scholen die subsidie ontvingen vanuit de stimuleringsregeling Gezonde Relaties & Seksualiteit moeten een verantwoording voor de verkregen subsidie en een evaluatievragenlijst invullen. De resultaten uit de evaluatievragenlijst zijn afkomstig van n=482 scholen. Dit is 97% van de scholen die de besteding van de financiële bijdrage van de stimuleringsregeling in ronde 3 en 4 (=schooljaar 2021-2022) hebben verantwoord. Bij de monitor Onbedoelde (tiener)zwangerschappen uit 2022 zijn data gebruikt uit dezelfde evaluatie, maar dit betrof ongepubliceerde data. Hierdoor zijn enige verschillen te verklaren.

Belang
Deze indicator geeft inzicht in het percentage gemeenten dat is aangesloten bij het programma Nu Niet Zwanger. Dit programma ondersteunt mensen in een kwetsbare situatie bij het maken van een bewuste keuze rondom hun kinderwens, zodat zij niet onbedoeld zwanger raken. Een van de doelstellingen van het actieprogramma Kansrijke Start is om een landelijk dekkend netwerk van het programma Nu Niet Zwanger te realiseren. GGD GHOR Nederland rolt deze programma’s uit in samenwerking met Rutgers. Dit doen zij meestal vanuit zogeheten centrumgemeenten voor maatschappelijke opvang en beschermd wonen. Vanuit de centrumgemeenten kunnen omringende gemeenten zich aansluiten. Meer informatie over Nu Niet Zwanger staat op de website van het programma.

Teller: Het aantal gemeenten waar het programma Nu Niet Zwanger is gestart.

Noemer: Het aantal gemeenten in Nederland.

Databron: GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) GHOR Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio) Nederland.

Belang
Deze indicator geeft inzicht in het percentage opgeschaalde gesprekken waarbij cliënten anticonceptie kregen vergoed. Steeds meer hulpverleners ondersteunen hun cliënten in het maken van een bewuste keuze en regelen indien gewenst anticonceptie. Zo nodig schalen zij op naar een inhoudelijk coördinator van het programma bij de GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst). Om een beeld te krijgen van het aantal keren dat anticonceptie wordt gegeven bij complexe gevallen, wordt het aantal opgeschaalde gesprekken geregistreerd.

Teller: Het aantal casussen dat anticonceptie vergoed krijgt door de GGD naar aanleiding van een opgeschaald gesprek.

Noemer: Het aantal opgeschaalde gesprekken door de GGD.

Databron: GGD GHOR Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio) Nederland.

Opmerking: Een toename van opgeschaalde casussen bij de GGD betekent niet per sé dat de toegang/het bereik is verbeterd. Als de zorg juist meer is ingebed in de reguliere zorg, zijn er minder opgeschaalde gesprekken nodig. Ook is het belangrijk om te realiseren dat als anticonceptie op veel plekken goed is opgenomen in de gemeentepolis, er wellicht minder opschalingen naar de GGD zijn vanwege alleen financiële redenen. De duiding van het aantal opgeschaalde gespreken is moeilijk omdat het niet afgezet kan worden ten opzichte van het totaal aantal gesprekken dat wordt gevoerd. Wel kan inzichtelijk worden of er een toe/afname is van het aantal opgeschaalde gesprekken en of er meer/minder gratis anticonceptie wordt voorgeschreven door de GGD ten opzichte van voorgaande jaren.

Belang
Deze indicator geeft inzicht hoe vaak het informatiepunt www.infopuntonbedoeldzwanger.nl is bezocht. Het geeft daarmee een indicatie van de mate waarin mensen die te maken hebben met een onbedoelde zwangerschap de weg weten te vinden naar informatie en ondersteuning. Het doel van het informatiepunt is om vrouwen en mannen die te maken hebben met een onbedoelde zwangerschap te steunen en voorlichting te geven. Via het informatiepunt kunnen mensen doorverwezen worden naar een passende partij voor een keuzehulptraject. In de Leidraad huisartsenzorg bij een onbedoelde zwangerschap wordt verwezen naar het informatiepunt als route naar verdere informatie en hulp.

Teller: Het aantal keer dat de website www.infopuntonbedoeldzwanger.nl is bezocht over heel 2022.

Noemer: -

Databron: Fiom, Webstatistieken.

Opmerking: Fiom houdt de webstatistieken bij; het aantal bezoekers van de website kan door het jaar heen fluctueren. De aantallen in 2022 zijn een onderschatting omdat in de periode 18 juli – 17 oktober 2022 geen statistieken beschikbaar zijn door een overgang naar een nieuwe tool om gebruikersstatistieken in kaart te brengen. Het aantal bel- en chatgesprekken via het informatiepunt wordt sinds dit jaar gerapporteerd.

Belang
Deze indicator geeft inzicht in het aantal keuzehulptrajecten (telefonisch of face-to-face contact) dat zijn gehouden. Bij keuzehulp staat informatie geven en hulp om gedachten en gevoelens te ordenen centraal, om zo tot een keuze te kunnen komen. Een keuzehulptraject bestaat uit 1 of meerdere gesprekken.

Teller: Het aantal keuzehulptrajecten dat is gevoerd.

Noemer: -

Databron: Fiom, Registratie keuzehulptrajecten.

Belang
Deze indicator geeft het percentage keuzehulptrajecten aan waarbij een zorgverlener heeft doorverwezen naar de keuzehulpverlening. De zorgverlener kan hierbij de huisarts, gynaecoloog of verloskundige zijn. Ook kunnen vrouwen door een abortuskliniek op keuzehulp worden gewezen. Deze zorgverleners zijn daarmee belangrijke potentiële verwijzers naar keuzehulp.

Teller: Het aantal keuzehulptrajecten waarbij een zorgverlener iemand die te maken had met een onbedoelde zwangerschap heeft doorverwezen naar het keuzehulptraject.

Noemer: Het aantal keuzehulptrajecten dat is gevoerd.

Databron: Fiom, Registratie keuzehulptrajecten.

Belang
Deze indicator geeft inzicht in het aantal mensen dat zich heeft aangemeld voor de online module Zwanger wat nu van Fiom. De module bevat oefeningen die kunnen helpen om tot een keuze te komen over de zwangerschap. De module bestaat sinds 2014 voor vrouwen en sinds 2017 is er ook een module voor mannen.

Teller: Het aantal aanmeldingen voor de module Zwanger wat nu.

Noemer: -

Databron: Fiom, Registratie van aanmeldingen Zwanger wat nu.

Opmerking: Gegevens gaan over het aantal aanmeldingen. Het is niet bekend of de mensen die zich aanmeldden de hele module doorliepen. Gegevens uit de registratie van aanmeldingen Zwanger wat nu worden doorlopend geactualiseerd.