Mpox is een ziekte die vooral voorkomt in West-Afrika en Midden-Afrika. In het voorjaar van 2022 werd de ziekte bij mensen in Europa vastgesteld die geen directe link met de gebieden in Afrika hadden. De ziekte verspreidde zich daarna door Europa, Noord-Amerika en andere gebieden waar de ziekte van oorsprong niet voorkomt. Na een piek in de zomer van 2022, nam het aantal meldingen in het najaar van 2022 sterk af.
Monkeypox heet voortaan mpox
De wereldgezondheidsorganisatie WHO (World Health Organization ) maakte eind november 2022 een nieuwe naam bekend voor de infectieziekte monkeypox (apenpokken). De reden hiervoor is dat de oorspronkelijke naam in veel landen over de hele wereld leidde tot racistische en stigmatiserende uitingen. Daarom kwam de WHO met de nieuwe, neutrale, naam: mpox.
Wat is mpox (apenpokken)?
Mpox, ook wel apenpokken genoemd, is een virusinfectie die oorspronkelijk vooral in West- en Midden-Afrika voorkwam. Soms komt er een reiziger uit die regio naar Europa met deze ziekte. Het is een ziekte die van dier op mens kan overgaan (zoönose). In Afrika wordt mpox vooral overgebracht door knaagdieren. De ziekte verloopt bij mensen meestal mild, al kunnen de pokken zorgen voor veel pijn en blijvende littekens. Op Aruba, Bonaire, Curaçao en Suriname wordt de naam apenpokken vaak gebruikt voor de ziekte krentenbaard.
Infecties met mpox
In Nederland is bij 1274 mensen monkeypox (apenpokken) vastgesteld (tot 6 september 2023). Halverwege oktober volgt de volgende update.
Meldingen mpox
Sla de grafiek Meldingen mpox over en ga naar de datatabelEr zit een vertraging van enkele dagen tussen wanneer een persoon voor het eerst symptomen van monkeypox vertoont (de eerste ziektedag) en de datum dat deze persoon gemeld wordt bij de GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst). Er zijn daarom meestal geen meldingen van personen met een eerste ziektedag vlak voor de laatste update van de data.
Symptomen van mpox (apenpokken)
De verschijnselen van een besmetting met mpox lijken op die van een besmetting met pokken, maar mpox verloopt in het algemeen veel milder. Het belangrijkste symptoom is de huiduitslag die eruit kan zien als rode vlekken, bultjes of blaasjes. Deze pokken kunnen pijnlijk zijn. Na het indrogen van de pokken blijven korsten over die na 2-3 weken van de huid afvallen. Het is mogelijk dat pokken littekens achterlaten op de huid.
Meer algemene klachten bij mpox zijn:
- koorts
- hoofdpijn
- spierpijn
- gezwollen lymfeklieren
- rillingen
- moeheid
Bij sommige mensen begint mpox met algemene klachten en krijgen zij daarna pokken, bij anderen is het andersom. In de uitbraak van 2022 zagen we bij een aantal patiënten proctitis, een pijnlijke ontsteking van het slijmvlies van de endeldarm (het laatste deel van de darm). Soms is proctitis de enige klacht.
Hoe zien mpox (apenpokken) eruit
Fase 1
Vinger met apenpokken, fase 1
FAse 2
Vinger met apenpokken, fase 2
Fase 3
Vinger met apenpokken, fase 3
Besmettelijkheid
Iedereen kan mpox krijgen en het virus komt voor bij jong en oud. De meeste besmettingen zijn tot nu toe gevonden bij MSM (mannen die seks hebben met mannen) (mannen die seks hebben met mannen). MSM die vaak seks hebben met meerdere partners hebben lopen het grootste risico. Het mpoxvirus wordt overgebracht door intiem contact, zoals zoenen, vrijen en seks met iemand die besmet is. Heel soms wordt het virus overgebracht via besmet materiaal (bijvoorbeeld beddengoed). Het virus kan binnendringen via de slijmvliezen en kleine wondjes/scheurtjes in de huid. Mogelijk kan het virus zich ook verspreiden via druppels uit blaasjes of uit de mond-keelholte, hoewel deze kans momenteel als laag wordt ingeschat.
Iemand kan al besmettelijk zijn voordat er zichtbare verschijnselen zijn. Sommige mensen hebben griepachtige klachten of uitslag voordat de pokken (bultjes of blaasjes) verschijnen. Pokken kunnen ook op minder zichtbare plekken zitten, zoals in de mond (aften) of in de endeldarm. Sommige mensen hebben maar 1 pok. De korsten van de blaasjes zijn ook besmettelijk.
Close-up van een pok
Voorkomen van besmettingen
U kunt de kans om mpox te krijgen verkleinen door minder of geen risicovolle contacten te hebben. Hoe minder seks- en knuffelcontacten, hoe minder kans op besmetting. Ook door het tijdig herkennen van klachten die passen bij mpox, kunt u besmetting voorkomen. Als u denkt dat u of uw partner besmet is, is het belangrijk om geen intiem contact of seks te hebben. Ook niet met een condoom. Neem contact op met de GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) of de huisarts. Als de testuitslag positief is dan start de GGD een bron- en contactonderzoek.
Bron- en contactonderzoek
Als iemand positief test op mpox, dan start de GGD het bron- en contactonderzoek. Bij dit onderzoek probeert de GGD te achterhalen wie de bron is van de besmetting en met wie deze persoon in contact is geweest. Het is belangrijk om deel te nemen aan het bron- en contactonderzoek. Want hoe eerder de GGD contactpersonen kan informeren, hoe groter de kans om nieuwe besmettingen te voorkomen.
In het bron- en contactonderzoek wordt onderscheid gemaakt tussen laag-, midden- en hoogrisico-contactpersonen rond iemand die besmet is. In overleg met de GGD kunnen hoogrisico-contactpersonen worden gevaccineerd.
Isolatie
Als iemand positief test op mpox moet diegene in isolatie blijven en de leefregels volgen. Er mag geen lichamelijk contact zijn met anderen tot alle klachten voorbij zijn. Dit betekent tot het moment dat alle korsten - die door de blaasjes worden veroorzaakt - van de huid zijn afgevallen en er weer nieuwe huid zichtbaar is. De korsten kunnen het virus namelijk nog overdragen. Vaak duurt de huiduitslag het langst in vergelijking met de andere klachten. Als er (ook) sprake is van proctitis (ontsteking van het slijmvlies van de endeldarm), moeten alle klachten passend bij proctitis (zoals anale pijn) voorbij zijn.
