De Commissie van Toezicht heeft tot taak het wetenschappelijk niveau en de onafhankelijkheid van het RIVM te bewaken. Zij doet hierover jaarlijks verslag aan de eigenaar, het Ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport). 

Aan de hand van overzichten van het aantal publicaties van het RIVM in internationale wetenschappelijke tijdschriften constateert de Commissie dat de wetenschappelijke output over de laatste jaren is gestabiliseerd. Verder kan met genoegen worden vastgesteld dat het aantal artikelen in tijdschriften met een zeer hoge impactfactor in 2022 bijzonder hoog was. In dat jaar is het percentage open access publicaties gestegen naar 86,5%. Het RIVM heeft een plan opgesteld om in 2023 de route van ‘green open access’ integraal op te nemen in het publicatieproces, waardoor naar verwachting het percentage vrij toegankelijke publicaties verder zal stijgen. 

In 2022 is het RIVM met een groot aantal onderwerpen in het nieuws is gekomen, waarbij in sommige gevallen kritiek is geuit vanuit wetenschappelijke hoek. De Commissie van Toezicht heeft deze gevallen besproken en meent dat het RIVM in 2022 met kritiek uit de buitenwereld op constructieve en transparante wijze is omgegaan, en dat de kritiek geen afbreuk doet aan het beeld dat de wetenschappelijke kwaliteit van het werk van het RIVM in het algemeen zeer goed is. 
 
Om te reflecteren op mogelijke bedreigingen van de onafhankelijkheid van het wetenschappelijk werk van het RIVM heeft de Commissie van Toezicht in april 2023 twee specifieke casussen besproken die zich in de loop van 2022 hebben voorgedaan. Na bespreking heeft de Commissie van Toezicht vastgesteld dat het RIVM adequaat is omgegaan met deze twee onwenselijke situaties, en dat daardoor de onafhankelijkheid niet in het geding is geweest. 

De Commissie heeft in 2022 ook aandacht besteed aan het Strategisch Programma RIVM (SPR Strategisch Programma RIVM (Strategisch Programma RIVM)). Zo is de jaarrapportage SPR 2021 voor advies voorgelegd aan de Commissie van Toezicht en heeft de Commissie van Toezicht inzage gekregen in de voortgang van de inhoudelijke invulling van het Strategisch Programma RIVM 2023-2026. De Commissie van Toezicht was onder de indruk van het totale programma van activiteiten, zowel qua breedte als qua ambitieniveau. 

In 2022 is een externe audit van het RIVM-onderdeel Volksgezondheid Toekomst Verkenningen (VTV Volksgezondheid Toekomst Verkenning (Volksgezondheid Toekomst Verkenning)) afgerond. Dit auditrapport was erg kritisch, en heeft een aantal belangrijke verbeterpunten geformuleerd op het vlak van de wetenschappelijke kwaliteit, de transparantie en de onafhankelijkheid van de VTV. De Commissie van Toezicht heeft deze punten onderschreven, en zal toezicht houden op de uitvoering van de verbeterplannen die inmiddels door het RIVM zijn opgesteld. 

Bij de Vertrouwenspersoon Wetenschappelijke Integriteit (VWI) is in 2022 een groter aantal meldingen van mogelijke inbreuken op de wetenschappelijke integriteit binnengekomen dan in voorgaande jaren. Deze meldingen hebben geen wezenlijke problemen aan het licht gebracht, maar de Commissie van Toezicht meent dat de ervaringen van de VWI in 2022 wel illustreren dat het waarborgen van wetenschappelijke onafhankelijkheid voortdurende aandacht behoeft. Gezien het aantal meldingen hoeft aan de bekendheid van de VWI binnen het RIVM in elk geval niet getwijfeld te worden. 

De Commissie van Toezicht verklaart dat haar bevindingen in 2022 het beeld van eerdere jaren bevestigen dat het RIVM er in het algemeen goed in slaagt om de wetenschappelijke kwaliteit en onafhankelijkheid van het instituut te waarborgen. Een groot punt van zorg blijft daarbij dat de financiële middelen voor onderhoud en versterking van de wetenschappelijke kennisbasis van het RIVM structureel onvoldoende zijn.