De Commissie van Toezicht heeft tot taak het wetenschappelijk niveau en de onafhankelijkheid van het RIVM te bewaken. Zij doet hierover jaarlijks verslag aan de eigenaar, het Ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport).

Aan de hand van overzichten van het aantal publicaties van het RIVM in (internationale) wetenschappelijke tijdschriften constateert de Commissie dat de daling van het aantal publicaties, die zich een aantal jaren geleden heeft voorgedaan, nog niet is omgebogen. Tevens constateert de Commissie van Toezicht dat het percentage ‘open access’ publicaties niet verder is toegenomen. De Commissie van Toezicht meent dat op beide punten grotere inspanningen nodig zijn.

In 2023 hebben diverse RIVM-publicaties en rapporten tot maatschappelijke discussie geleid, waarbij soms ook wetenschappelijke kritiek is geuit. De Commissie van Toezicht heeft deze gevallen besproken en meent dat het RIVM in 2023 met kritiek uit de buitenwereld op constructieve en transparante wijze is omgegaan, en dat de kritiek geen afbreuk doet aan het beeld dat de wetenschappelijke kwaliteit van het werk van het RIVM in het algemeen zeer goed is.

De Commissie van Toezicht reflecteert ieder jaar aan de hand van casuïstiek op mogelijke bedreigingen van de onafhankelijkheid van het wetenschappelijk werk van het RIVM. Na bespreking van de ingebrachte gevallen heeft de Commissie van Toezicht vastgesteld dat het RIVM er in deze gevallen, ondanks de soms grote druk vanuit de buitenwereld, goed in is geslaagd de onafhankelijkheid van het instituut te waarborgen.

De Commissie van Toezicht heeft met waardering kennisgenomen van de voortgang van het Strategisch Programma RIVM in 2023. Omdat in het programma inmiddels een koerswijziging is doorgevoerd, waarbij onder meer het aantal promovendi is vergroot, is de verwachting dat het aantal publicaties vanuit het SPR Strategisch Programma RIVM (Strategisch Programma RIVM ) de komende jaren verder op zal lopen. De Commissie van Toezicht heeft erop aangedrongen dat dit goed wordt bewaakt.

De Commissie van Toezicht heeft in 2022 opdracht gegeven om een (extra) wetenschappelijke audit uit te laten voeren naar de wetenschappelijke kwaliteit en onafhankelijkheid van het werk van het RIVM op het gebied van COVID-19 data-analyse en modellering. De hoofdconclusie van de audit was dat dit werk van excellente kwaliteit was, ook in internationale vergelijking. De auditcommissie zag daarnaast ook ruimte voor verbetering, onder andere op het punt van samenwerking met andere groepen. Het RIVM heeft inmiddels aangegeven de aanbevelingen te zullen opvolgen.

In 2023 is de Vertrouwenspersoon Wetenschappelijke Integriteit (VWI) vier keer benaderd met vragen over een mogelijke schending van de wetenschappelijke integriteit. De Commissie van Toezicht constateert aan de hand van het jaarverslag van de VWI dat zich in 2023 geen problemen hebben voorgedaan die bredere aandacht vragen, maar benadrukt dat het waarborgen van wetenschappelijke onafhankelijkheid voortdurende aandacht behoeft.

De Commissie van Toezicht verklaart dat haar bevindingen in 2023 het beeld van eerdere jaren bevestigen dat het RIVM er in het algemeen goed in slaagt om de wetenschappelijke kwaliteit en onafhankelijkheid van het instituut te waarborgen. Helaas moet zij echter ook opnieuw haar zorg uitspreken over de ontoereikende financiële middelen voor de structurele borging van de wetenschappelijke kennisbasis van het RIVM.