Belangrijk bij interpretatie van de resultaten van dit onderzoek
- De resultaten komen uit een cohortstudie. Dit betekent dat we mensen volgen over de tijd. Sommige mensen blijven meedoen, anderen stoppen, en weer anderen stromen later in. Dit type onderzoek is geschikt om patronen over de tijd te bestuderen (bijvoorbeeld ‘er is een toename in vertrouwen van 15 procentpunt’) en vergelijkingen te maken binnen personen (‘Draagvlak voor 1,5 meter afstand houden is 5 procentpunt lager dan voor regelmatig handen wassen’).
- Het cohort is demografisch niet representatief voor de Nederlandse bevolking (zie toelichting). Cijfers op één tijdstip, zoals ‘de vaccinatiegraad’ in juli 2021, kunnen afwijken van onderzoeken die op dat moment een representatief sample hebben geworven en gewogen. We beoordelen deze afwijkingen elke ronde t.o.v. de cijfers op het Coronadashboard en die blijken beperkt (0 - 10 procentpunt). Waar deze verschillen wel duidelijk aanwezig zijn, geven we dit aan.
Vertrouwen in de Nederlandse aanpak
De vragenlijst van meetronde 17 is afgenomen tussen 24 en 28 november 2021. In de periode tussen meetronde 16 en 17 is een aantal maatregelen opnieuw ingevoerd of aangescherpt. Zo is de invoering van het coronatoegangsbewijs uitgebreid naar meer plekken. In publieke binnenruimtes waar geen coronatoegangsbewijs nodig is, geldt een mondkapjesplicht. Het thuiswerkadvies is aangescherpt naar ‘werk thuis, tenzij het niet anders kan’, en er mogen nog maximaal 4 personen thuis op bezoek komen (vanaf 13 november). Op 24 november wordt 1,5 meter afstand houden een verplichting en vanaf 28 november geldt voor bijna alles een avondsluiting vanaf 17.00 uur (voor essentiële winkels vanaf 20.00 uur). De besmettingcijfers liepen sterk op, tot de hoogste aantallen nieuwe besmettingen per dag sinds het begin van de pandemie. Ook het aantal ziekenhuisopnames nam sterk toe en er was veel aandacht in de media voor problemen in de zorg als gevolg van stijgende ziekenhuisopnames doorcorona.
Tijdens de afnameperiode van deze meetronde was er een persconferentie waarin strengere maatregelen werden aangekondigd. Deze maatregelen gingen in op de laatste dag van de afnameperiode. De veranderingen in geldende maatregelen zijn terug te vinden in de tijdlijn van maatregelen voor bestrijding COVID-19.
Meetrondes
Ronde 1: 17-24 april 2020 | Ronde 2: 7-12 mei 2020 | Ronde 3: 27 mei - 1 juni 2020 | Ronde 4: 17-21 juni 2020 | Ronde 5: 8-12 juli 2020 | Ronde 6: 19-23 augustus 2020 | Ronde 7: 30 september - 4 oktober 2020 | Ronde 8: 11-15 november 2020 | Ronde 9: 30 december 2020 - 3 januari 2021 | Ronde 10: 10-14 februari 2021 | Ronde 11: 24-28 maart 2021 | Ronde 12: 5-9 mei 2021 | Ronde 13: 16-20 juni 2021 | Ronde 14: 28 juli - 1 augustus 2021 | Ronde 15: 8-12 september 2021 | Ronde 16: 20 – 24 oktober 2021 | Ronde 17: 24 – 28 november 2021
Beeld van de Nederlandse aanpak
De mensen om ons heen kunnen veel invloed hebben op het beeld dat we vormen van de maatregelen. De meesten deelnemers (94%) aan meetronde 17 hebben aangegeven dat ze in de week voor het invullen van de vragenlijst met anderen over de Nederlandse aanpak van de coronacrisis hebben gepraat. 52% van de deelnemers heeft aangegeven bijna dagelijks tot meerdere keren per dag met anderen te hebben gesproken over de Nederlandse aanpak van de coronacrisis (cijfers niet in figuur). 7% vond het sentiment in de gesprekken over de Nederlandse aanpak (zeer) positief, 62% vond deze (zeer) negatief en 32% is neutraal.
Van de deelnemers had 15% (veel) vertrouwen in de manier waarop de Nederlandse overheid probeert het coronavirus onder controle te houden, 46% had er (helemaal) geen vertrouwen in en 39% was neutraal. Onder niet-gevaccineerde deelnemers ligt het vertrouwen lager (1% is (zeer) positief, 93% (zeer) negatief) dan onder gevaccineerde deelnemers (16% is (zeer) positief, 43% (zeer) negatief; cijfers niet in figuur).
In vergelijking met andere landen doet Nederland het volgens 8% van de deelnemers (veel) beter, terwijl een groep van 47% het beleid als (veel) slechter beoordeelt, 45% is neutraal.
Veranderingen in het beeld van de Nederlandse aanpak
Voor de veranderingen in het beeld van de Nederlandse aanpak over de tijd is gekeken naar de deelnemers die aan minimaal twee meetrondes hebben meegedaan. Het vertrouwen, dat sinds meetronde 8 (herfst 2020) daalde, kende een korte opleving bij meetronde 13 (zomer 2021). Vanaf meetronde 14 (zomer 2021) daalde het vertrouwen weer. De daling leek vorige meetronde gestabiliseerd maar daalt in de huidige meetronde verder met 12 procentpunt. Hetzelfde patroon geldt voor het sentiment in gesprekken met anderen en de vergelijking met andere landen. Het percentage deelnemers dat in gesprekken (zeer) positief is over de corona-aanpak is met 6 procentpunt gedaald. Het percentage deelnemers dat vindt dat de Nederlandse aanpak beter is dan in andere landen is gedaald met 13 procentpunt.
Onduidelijkheid van de maatregelen
Van de deelnemers vindt 23% dat de Nederlandse overheid voldoende maatregelen neemt om verdere verspreiding van het virus te beperken, 10% vindt dat de overheid te veel doet en 67% vindt dat de overheid te weinig doet (cijfers niet in figuur). Onder deelnemers die positief zijn over het beleid, vindt meer dan de helft (56%) dat er te weinig maatregelen zijn (cijfers niet in figuur). Voor het goed kunnen uitvoeren en volhouden van de gedragsregels is het belangrijk dat mensen begrijpen wat er van ze verwacht wordt. Van de deelnemers in meetronde 17 geeft 63% aan dat ze het onlogisch of moeilijk te begrijpen vinden waarom sommige gedragsregels in de ene situatie wel gelden en in de andere niet. 17% vindt dat niet onlogisch of moeilijk te begrijpen en 20% is neutraal.
Verandering in onduidelijkheid van maatregelen
Voor de veranderingen over de tijd is gekeken naar de deelnemers die aan minimaal twee meetrondes hebben meegedaan. Het percentage deelnemers dat vindt dat de overheid voldoende maatregelen neemt is bij deze meetronde 24 procentpunt lager ten opzichte van de vorige meetronde. Het percentage deelnemers dat vindt dat de overheid te veel maatregelen neemt is 5 procentpunt lager, terwijl het aantal deelnemers dat vindt dat de overheid (te) weinig maatregelen neemt juist hoger is (29 procentpunt).
Het percentage deelnemers dat het onlogisch of moeilijk te begrijpen vindt waarom de corona-gedragsmaatregelen in sommige situaties wel gelden en in andere situaties niet, varieert over de rondes heen. In meetronde 15 lag dit percentage op het hoogste punt tot nu toe. In de vorige meetronde was dit percentage weer wat gedaald, maar nog altijd hoog vergeleken met het beeld van vóór meetronde 15. In de huidige meetronde is het percentage weer iets gestegen met 5 procentpunt. Ten opzicht van de meetronde in de herfst van 2020 ligt het percentage deelnemers dat de maatregelen onlogisch vindt 13 procentpunt hoger.
Mening over aanpak van de overheid
Aan de deelnemers is een aantal stellingen voorgelegd die gaan over de beslissingen van de overheid ten aanzien van de coronamaatregelen. Deze stellingen zijn gegroepeerd over vier thema’s . Deze zijn of de Nederlandse overheid bij het bepalen van de maatregelen 1) gebruikmaakt van de juiste informatie, 2) voldoende uitleg geeft, 3) een eerlijke verdeling maakt, en 4) rekening houdt met verschillende belangen.
De deelnemers zijn het meest positief over het eerste thema (gebruik maken van de juiste informatie); 66% van de deelnemers is daar positief over. Het minst positief zijn de deelnemers over de groep stellingen die gaat over een eerlijke verdeling 15% is daar positief over in de huidige meetronde.
Veranderingen in de mening over de aanpak van de overheid
Voor de veranderingen over de tijd is gekeken naar de deelnemers die aan minimaal twee meetrondes hebben meegedaan. Sinds de winter van 2020 is voor alle thema’s het percentage deelnemers gedaald dat hier positief over was, op een kleine opleving na aan het begin van de zomer van 2021 (halverwege juni). In meetronde 15 (september 2021) lag het percentage van de deelnemers dat positief was over alle thema's op het laagste punt sinds het begin van de coronapandemie. In de vorige meetronde waren die percentages licht gestegen, ongeveer tot het niveau van meetronde 14 (eind juli 2021), maar in de huidige meetronde zijn de percentages weer gedaald tot het niveau van meetronde 15, of zelfs daaronder. Het percentage deelnemers dat vindt dat de overheid voor een eerlijke verdeling van de lasten zorgt met de maatregelen is gedaald met 12 procentpunt ten opzichte van de vorige meetronde. Het percentage deelnemers dat vindt dat er voldoende uitleg over de maatregelen wordt gegeven ligt 10 procentpunt lager dan vorige meetronde.