Op deze pagina beschrijven we de aanpak voor het kwartaalonderzoek onder volwassenen. Voor de zesde ronde van het kwartaalonderzoek gebruikten we 2 databronnen: een peiling onder volwassenen en gegevens van huisartsen.  

Verzamelen data

De peiling is door I&O Research uitgevoerd in opdracht van het Netwerk GOR. Steekproefselectie en het verzamelen van data voor meetronde 7 liep van 13 maart tot en met 27 maart. In totaal zijn 8.088 I&O Research-panelleden gevraagd om de vragenlijst in te vullen. Na de kwaliteitschecks om de dataset op te schonen deden 7.838 volwassenen aan ronde 7.

Meetronde

Afnameperiode

Deelnemers (N)

Ronde 1

20 september – 7 oktober 2021

*

Ronde 2

7 – 27 december 2021

*

Ronde 3 1 - 17 maart 2022 7.840
Ronde 4 25 mei - 7 juni 2022 7.584
Ronde 5 5 - 20 september 2022 7.498
Ronde 6 28 november - 14 december 2022 8.161
Ronde 7 13 maart - 27 maart 2023 7.838

* Bij ronde 1 en 2 zijn alleen de jongeren onderzocht. Er zijn bij die rondes dus geen resultaten voor volwassenen. De resultaten uit eerdere metingen staan op deze pagina.

Deelnemers meetronde 7

In de onderstaande tabel is de respons van de groep deelnemers van meetronde 7 uitgesplitst naar de achtergrondkenmerken leeftijd, geslacht en opleidingsniveau.

    Verhouding %
Leeftijd 26-35 jaar 15%
  36-45 jaar 10%
  46-55 jaar 11%
  56-65 jaar 22%
  66-75 jaar 32%
  76-85 jaar 10%
  86+ 1%
Geslacht Man 50%
  Vrouw 50%
  Anders/wil niet zeggen 0%
Opleidingsniveau Laag 20%
  Midden 37%
  Hoog 43%

De meeste deelnemers wonen in Zuid-Holland (20%). De provincies Zeeland (2%), Flevoland (3%) en Drenthe (3%) zijn het minst vertegenwoordigd.

Materiaal 

De dataverzameling vond online plaats met een geprogrammeerde vragenlijst. Deze vragenlijst is opgesteld door Netwerk GOR en bestond uit verschillende vragen met uiteenlopende antwoordcategorieën. De volgende onderwerpen kwamen aan bod:  

Representativiteit en weegfactor

De steekproef is disproportioneel uitgezet naar provincie. Dit betekent dat elke provincie voldoende vertegenwoordigd is, ongeacht de omvang van de provincie. We probeerden minimaal 200 deelnemers per provincie te vinden. Na de dataverzameling hebben we gecorrigeerd voor afwijkingen in representativiteit door weegfactoren toe te kennen op basis van geslacht, leeftijd, regio en opleidingsniveau; daarna vergeleken we de steekproefsamenstelling met de populatiesamenstelling (afkomstig uit de ‘Gouden Standaard’ van het Centraal Bureau van de Statistiek).

Data-analyse en presentatie resultaten 

Op de website staan gewogen cross-sectionele cijfers gepresenteerd. Waar mogelijk vullen we dit aan met trendgrafieken. Trendfiguren laten zien hoe de mentale en fysieke gezondheid van de bevolking zich ontwikkelt tijdens de coronapandemie. We laten trendgrafieken zien bij alle onderwerpen waarvan we al 3 of meer rondes op dezelfde manier gegevens verzamelen. Zo geven we inzicht in hoe de Nederlandse volwassenen hebben gerapporteerd op mentale en fysieke gezondheid, hulpbehoefte en ervaren invloed van de maatregelen.  

We onderzochten welke factoren samenhangen met een verhoogde kans op negatieve gevolgen voor de gezondheid en het welzijn van volwassenen. We keken ook of er factoren zijn die juist beschermend werken tegen negatieve gezondheidsgevolgen. We deden dit met een analyse in twee stappen. 

In de eerste stap keken we voor elk onderwerp, welke combinatie van gemeten gegevens de uitkomsten het beste uitlegt. Dit heet een Random Forest regressie. Die combinatie van gemeten gegevens namen we dan mee in de tweede stap: de multivariabele regressies. In de regressies worden meerdere factoren tegelijk meegewogen. We kijken dus niet alleen of eenzaamheid invloed heeft op mentale gezondheid, maar bekijken of eenzaamheid nog steeds belangrijk is als je ook meegemaakte gebeurtenissen en vertrouwen in de toekomst meeweegt. Gezien de grootte van de steekproef hebben we een significantieniveau van 0,1% aangehouden (p < .001). Voor posttraumatische stress stoornis hebben we een ruimer significantieniveau aangehouden (p < .05), omdat deze vragen door minder dan 10% van de deelnemers zijn ingevuld.

Over de surveillance van Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn 

De surveillancecijfers van Nivel Zorgregistraties zijn bedoeld voor de signalering van (infectie)ziekten in de algemene bevolking, maar kunnen ook gebruikt worden voor de monitoring van andere acute klachten. Er zijn wekelijks cijfers beschikbaar over symptomen en aandoeningen in de Nederlandse bevolking op basis van geanonimiseerde gegevens uit elektronische medische dossiers van huisartsenpraktijken. De cijfers worden berekend als het aantal personen dat de huisarts in die week raadpleegde voor bepaalde symptomen of aandoeningen, gedeeld door het totaalaantal ingeschreven patiënten in de praktijk (prevalentie cijfers). De gegevens zijn afkomstig van ongeveer 380 huisartsenpraktijken met ongeveer 1,6 miljoen patiënten (9% van de Nederlandse bevolking). De gegevens over de symptomen en aandoeningen worden routinematig geregistreerd, gebruikmakend van de ICPC International Classification of Primary Care (International Classification of Primary Care) (International Classification of Primary Care, versie 1). Dit classificatiesysteem wordt in Nederland door alle huisartsen gebruikt. 

Acute gezondheidsproblemen/condities die mogelijk (direct of indirect) gerelateerd zijn aan de coronapandemie, zoals gepresenteerd aan huisartsen, zijn in kaart gebracht. We richten ons op een aantal niet-specifieke symptomen die een fysieke en/of mentale oorzaak kunnen hebben. Het gaat om zowel symptomen die zijn geregistreerd bij episodes van aandoeningen en symptomen die niet aan een aandoening worden toegeschreven. Een deel van deze symptomen worden door het RIVM genoemd als mogelijke langdurige klachten na het doormaken van een infectie met het coronavirus (een directe link is echter niet te maken: besmetting wordt niet geregistreerd in deze data). Zie onderstaande tabel voor de geïncludeerde symptomen en ICPC codes.  

Lijst met niet-specifieke symptomen en overeenkomende ICPC-1 codes

Symptomen ICPC code (naam code)
Benauwd of kortademig in rust (zonder inspanning)* R02 (Dyspnoe/benauwdheid toegeschreven aan luchtwegen)
R03 (Piepende ademhaling)
R04 (Andere problemen ademhaling)
R29 (Andere symptomen/klachten luchtwegen)
Moeheid* A04 (Moeheid/zwakte)
Spierpijn* L18
Misselijkheid D09
Pijn of druk op de borst* K01 (Pijn toegeschreven aan hart)
K02  (Druk/beklemming toegeschreven aan hart)
K03 (Andere pijn toegeschreven aan hartvaatstelsel)
Hartkloppingen* K04 (Hartkloppingen/bewust van hartslag)
Angstig/nerveus/gespannen gevoel P01
Plotselinge (hevige) stress of crisis P02 (Crisis/voorbijgaande stressreactie)
Depressief gevoel* P03 (Down/depressief gevoel)
Suïcide, -pogingen en -gedachten  P77
Slaapproblemen

P06 (Slapeloosheid/andere slaapstoornis)

Hoofdpijn*

N01
N02 (Spanningshoofdpijn)

Duizeligheid of licht in het hoofd N17
Geheugen- of concentratieproblemen* P20 (Geheugen-/concentratie-/oriëntatiestoornissen)
Andere afwijking(en) reuk/smaak* N16

* Relevant voor post-COVID volgens de RIVM-lijst.