Mentale gezondheid is de manier waarop je je verhoudt tot jezelf en tot anderen en hoe je omgaat met de uitdagingen in het dagelijks leven. Tegelijkertijd gaat het ook over hoe jij en anderen in de samenleving dit ervaren. Het RIVM doet hier onderzoek naar, vaak samen met collega-organisaties, en biedt kennis. Op deze pagina zetten we deze onderzoeken en feiten & cijfers op een rij.
Mentale gezondheid en corona
Het RIVM deed onderzoek naar de gevolgen van de coronapandemie voor werkenden. Dit onderzoek richtte zich op de effecten op de mentale gezondheid van zorgverleners en mantelzorgers.
Sinds maart 2020 onderzoekt de gedragsunit van het RIVM onder andere de gevolgen van de corona-epidemie voor het welbevinden van mensen, dus voor de mentale, fysieke en sociale gezondheid.
- Effecten van de coronacrisis en coronamaatregelen op het mentaal welbevinden van Nederlanders (15e rapportage Nederlandse COVID-19 onderzoeken)
- Welbevinden en leefstijl (de meest recente resultaten)
- Factsheet Mentaal welbevinden en leefstijl (hierin zijn meer onderzoeken van het RIVM en ZonMw (Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie) gebundeld)
Samen met Amsterdam UMC (Universitair Medisch Centrum) onderzocht RIVM de mentale gezondheid van mbo (middelbaar beroepsonderwijs)-studenten in coronatijd.
- Het mentaal welbevinden van mbo-studenten tijdens de coronacrisis
- Beter monitoren van mentale gezondheid bij mbo-studenten
Het Netwerk GOR doet onderzoek naar de gevolgen van COVID-19 op de gezondheid en het ervaren geluk.
Aanpak op mentale gezondheid
Samen met het Trimbos-instituut en GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) GHOR (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio) Nederland heeft het RIVM een verkenning uitgevoerd naar het bevorderen van mentaal welbevinden en het voorkomen van psychische aandoeningen. Dit is input voor een landelijke aanpak Mentale gezondheid. De resultaten staan in 4 factsheets:
- Landelijke en lokale ambities mentale gezondheid en preventie
- Effectieve interventies en beleid mentale gezondheid en preventie
- Kennisinfrastructuur mentale gezondheid en preventie
- Monitoren mentale gezondheid
Wilt u als GGD of gemeente aan de slag met mentale gezondheid?
- Gezondheidsthema Mentale gezondheid (Loketgezondleven.nl)
- Overzicht van erkende interventies (maatregelen)
Scholen kunnen via Gezonde School aan de slag met het thema welbevinden
- primair onderwijs | Gezondeschool.nl
- speciaal onderwijs | Gezondeschool.nl
- voortgezet onderwijs | Gezondeschool.nl
- middelbaar beroepsonderwijs | Gezondeschool.nl
Mentale gezondheid: feiten en cijfers
Inwoners Nederland
- Cijferrapportage Monitor mentale gezondheid 2023. Eerste landelijke overzicht (november 2023)
- Website Gezondheidsmonitors
Inzicht in de gezondheid en gezondheidsbeleving van burgers (Volwassenen & Ouderen en Jeugd) - Webpagina Mentale gezondheid op VZinfo.nl
Cijfers over onder andere mentaal welbevinden, psychische gezondheid, psychische aandoeningen
Jongeren en studenten
- Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs 2023.
Resultaten over de tweede meting van de monitor Mentale gezondheid en middelengebruik. - Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs. Deelrapport I. Mentale gezondheid (2022)
Landelijk onderzoek van RIVM, Trimbos-instituut en GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) GHOR (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio) Nederland naar de mentale gezondheid van studenten in het hoger onderwijs (hbo (hoger beroepsonderwijs)/wo). - Rapport ‘Harder Better Faster Stronger?’
Verdiepend onderzoek van Trimbos-instituut, RIVM en ECIO waarin is nagegaan wat prestatiedruk en stress precies inhouden en wat de onderlinge wisselwerking is en welke studenten meer risico lopen.
Eén definitie voor mentale gezondheid
In praktijk worden er veel verschillende termen gebruikt om mentale gezondheid te beschrijven. Hierdoor is het moeilijk om tot één beeld van mentale gezondheid te komen waar iedereen zich in kan vinden. De verschillende opvattingen kunnen het gesprek, de beleidsvorming of het onderzoek in de weg staan. Daarom hebben Trimbos-instituut en RIVM een Delphi-onderzoek uitgevoerd om tot één definitie van mentale gezondheid te komen (zie kader). Hierbij zijn diverse onderzoekers, beleidsmakers, professionals en doelgroepen (zoals jongeren en volwassenen) betrokken geweest.
Mentale gezondheid bestaat uit vier verschillende componenten met in totaal 18 bouwstenen. Benieuwd naar de uitgebreidere definitie en hoe deze tot stand is gekomen?
Jongeren schakelen minder vaak huisarts in bij mentale klachten

Thuiswerkers hebben meer kans op gezondheidsklachten

Recent verschenen
- Inventarisatie Nederlandse COVID-19 onderzoeken, rapportage nr. 15 | RIVM
- Het toepassen van brede gezondheidsconcepten: inspirerend en uitdagend voor de praktijk. Ervaringen uit drie regio's | RIVM
- De gevolgen van de coronapandemie voor de gezondheid en het welzijn van de jeugd. Een systematische literatuurstudie | RIVM
- Mentaal welbevinden en leefstijl tijdens de coronacrisis | RIVM
- Plan van aanpak Onderzoeksprogramma Klimaatverandering en gezondheidseffecten | RIVM