Op 7 februari 2023 is het voorstel voor een Europees verbod op PFAS (Per- en polyfluoralkylstoffen ) gepubliceerd door ECHA (European Chemicals Agency). Zo'n verbod wordt ook wel restrictie genoemd. Dit restrictievoorstel maakte Nederland samen met Denemarken, Duitsland, Noorwegen en Zweden.
Doel van het restrictievoorstel is uiteindelijk een verbod op het gebruik van deze stoffen om de risico’s voor mens en milieu te beperken. Het voorstel richt zich op de hele groep van PFAS (Per- en polyfluoralkylstoffen ) om vervanging van de ene PFAS door een andere te voorkomen. Een verbod op PFAS is een lang en intensief traject. De voortgang van het restrictiedossier is te volgen op de website van ECHA.
Van intentie naar voorstel tot besluitvorming
Er zijn drie fasen in het proces om te komen tot een verbod op het gebruik van PFAS. De eerste fase is inmiddels volbracht en bestond uit het voorbereiden en het indienen van een restrictievoorstel. Het ministerie van I&W (Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat) en het RIVM werkten daarvoor samen met de partnerorganisaties van de betrokken lidstaten. Tijdens deze fase is wetenschappelijke literatuur geraadpleegd en is op verschillende momenten informatie ingewonnen bij betrokken bedrijven, overheden en organisaties.
Ook de tweede fase is inmiddels afgerond. Na een raadpleging van zes maanden, die eindigde in september 2023, hebben de vijf landen het oorspronkelijke dossier aangepast op basis van de ontvangen informatie. De definitieve versie van het achtergronddocument is op 24 juni 2025 afgerond en gedeeld met ECHA. Daarmee is het werk van de dossierindieners in deze fase van het restrictieproces afgerond.
In de derde fase maakt de Europese Commissie een definitief voorstel, waar de lidstaten over stemmen. Daarna treedt het verbod in werking.
Uitgebreide informatie over het proces vindt u op de website van ECHA.
PFAS: wat, waarom en wat doen we eraan
PFAS zijn de afgelopen jaren veel in de aandacht geweest—vanuit de wetenschap, de maatschappij en de politiek. PFAS vormen een grote groep door de mens gemaakte stoffen met specifieke, nuttige eigenschappen. Daardoor worden ze op grote schaal gebruikt.
Een aantal van die eigenschappen zijn dat PFAS water-, vet- en vuilafstotend zijn. Dat maakt ze geschikt voor toepassingen in textiel en verpakkingen. Daarnaast kunnen PFAS goed tegen bijtende stoffen, kunnen ze extreme kou en hitte verdragen en geleiden ze elektriciteit heel slecht. Daarmee zijn ze ook bruikbaar in elektronische toepassingen en in de industrie.
Aan die eigenschappen zitten echter ook negatieve kanten. PFAS zijn slecht voor het milieu en voor de menselijke gezondheid. Het is een groep stoffen die in het milieu heel slecht afbreekt en zich makkelijk verspreidt. Daardoor komt eigenlijk alles wat leeft in aanraking met PFAS: planten, dieren en mensen—ook in de omgeving van het RIVM.
Onderzoek laat zien dat vrijwel alle Nederlanders PFAS in hun bloed hebben, soms ook in gehalten die invloed kunnen hebben op de gezondheid. PFAS worden in verband gebracht met een verminderd werkend afweersysteem, met een verhoogd cholesterolgehalte en in sommige gevallen met een mogelijk kankerverwekkend effect.
Als PFAS eenmaal in het milieu aanwezig zijn, is het heel lastig om deze groep van stoffen te verwijderen. En als het al mogelijk is, dan is het vaak zeer kostbaar. Daarom is het het meest effectief om PFAS aan te pakken vóórdat ze in het milieu terechtkomen.
Nederland heeft daarom, samen met Duitsland, Zweden, Noorwegen en Denemarken, een voorstel ingediend om het gebruik van PFAS te beperken. Dit voorstel is ingediend bij het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA). Op dit voorstel zijn ruim 5.600 reacties binnengekomen van belanghebbenden, met extra informatie over het gebruik van PFAS en over de voorgestelde maatregelen. In totaal ging het om ruim 100.000 pagina’s, die zijn verwerkt om het voorstel verder te verbeteren.
Momenteel beoordelen de wetenschappelijke comités van ECHA het voorstel. De planning is dat zij hiermee in het voorjaar van 2026 klaar zijn. Daarna is er nog ruimte voor inspraak op de voorgestelde maatregelen.
Waar het kan, stellen we voor om PFAS snel te verbieden. Waar dat (nog) niet kan, krijgt de industrie extra tijd om tot geschikte alternatieven te komen. Zo proberen we ervoor te zorgen dat er in de toekomst bijna geen PFAS meer in het milieu terechtkomen.
PFAS-verbod: van intentie tot besluitvorming
Deze animatie legt uit waarom er een verbod op PFAS nodig is en wat het proces is om tot dit verbod te komen. Met nadruk op de rol die het RIVM (Bureau REACH) daarin heeft.
Voice-over tekst:
PFAS zijn chemische stoffen die in veel producten voorkomen.
Tekst in beeld:
PFAS
Regenkleding
Anti-aanbaklaag
Cosmetica
Medische apparatuur
Voice-over tekst:
Deze stoffen verspreiden zich makkelijk, zijn schadelijk voor het milieu en de gezondheid, en verdwijnen niet.
Om te voorkomen dat nieuwe PFAS in het milieu terechtkomen, werken vijf Europese landen samen aan een voorstel voor een Europees verbod.
Tekst in beeld:
EU PFAS Verbod
Voice-over tekst:
Vanuit Nederland werkt Bureau REACH mee, een onderdeel van het RIVM.
Tekst in beeld:
RIVM
Voice-over tekst:
Het verbod richt zich op alle soorten PFAS die in Europa worden gemaakt of geïmporteerd.
Tekst in beeld:
ca. 10.000 soorten PFAS
EU PFAS Verbod
Voice-over tekst:
Bedrijven moeten dus op zoek naar veiligere alternatieven.
In de eerste fase van het proces is alle wetenschappelijke informatie
verzameld en bestudeerd en zijn de toepassingen met PFAS in kaart gebracht.
Tekst in beeld:
Proces
Fase 1
Voorbereiden voorstel
1019-1023
Voice-over tekst:
Hierbij kregen belanghebbenden een half jaar om relevante informatie te delen.Ook werd de Tweede Kamer geïnformeerd en uiteindelijk stelden de vijf landen een dossier op met het voorstel.
Tekst in beeld:
RIVM
Tweede Kamer
EU PFAS Verbod
Voice-over tekst:
Op 13 januari 2023 is dit dossier ingediend bij het Europees Agentschap voor chemische stoffen. Zij beoordelen of het dossier degelijk is.
Tekst in beeld:
ECHA
13 januari 2023
Europees Agentschap voor chemische stoffen
Voice-over tekst:
In de tweede fase maakt ECHA het dossier openbaar en krijgen mensen 6 maanden de tijd om te reageren.
Tekst in beeld:
Proces
Fase 2
Reageren & adviseren
2023-2024
6 maanden
EU PFAS Verbod
Voice-over tekst:
Daarna geven onafhankelijke wetenschappers advies en ook hierop kan iedereen reageren.
In de derde fase gaat het voorstel met de wetenschappelijke adviezen naar de Europese Commissie.
Tekst in beeld:
Proces
Fase 3
Besluit
2024-2025
EU PFAS Verbod
Adviezen
Voice-over tekst:
Na stemming nemen zij een besluit over het verbod. Daarna treedt de wet in werking.
Het verbod geldt na een paar maanden en voor moeilijk vervangbare toepassingen hebben bedrijven langer de tijd om een alternatief te vinden.
Tekst in beeld:
Na een paar maanden
Voice-over tekst:
Zo zorgt een Europees verbod op PFAS uiteindelijk voor een veiligere en gezondere leefomgeving.
Tekst in beeld:
Kijk voor meer informatie op: rivm.nl/pfas-verbod