Het zorgstelsel in Nederland heeft vier doelen:
- Het geven van de benodigde zorg voor iedereen die dat nodig heeft.
- Het borgen van een goede kwaliteit van zorg.
- De betaalbaarheid van de zorg waarborgen
- Het voorkomen van ziekten en daarmee zorggebruik.
Vijf stelselwetten bepalen hoe het zorgstelsel werkt: de Zorgverzekeringswet (ZvwZorgverzekeringswet), Wet langdurige zorg (Wlz), Wet maatschappelijke ondersteuning (WmoWet maatschappelijke ondersteuning), Jeugdwet en Wet publieke gezondheid (Wpg (Wet Publieke Gezondheid)). Daarnaast zijn er tientallen wetten die regelen hoe de zorg wordt vormgegeven; van specifiek toegesneden wetten tot algemene wetten die ook de zorg aangaan.
Ontwikkelingen
De houdbaarheid van het zorgsysteem staat onder druk, onder andere door de toename van het aantal ouderen en chronisch zieken. Om de toegankelijkheid én de kwaliteit van de hele keten van preventie-curatie-verpleging en verzorging te behouden of verder te verbeteren, is verandering nodig. Daarbij wordt steeds meer het uitgangspunt gehanteerd dat mensen zolang mogelijk gezond en zelfredzaam blijven met regie over hun eigen leven. Veel inzet is gericht op het voorkomen dat mensen gebruik moeten maken van meer gespecialiseerde, dure zorg en op het verplaatsen van zorg van het ziekenhuis naar de huisartsenpraktijk en het stimuleren zelfmanagement en preventie. Daarom is samenwerking tussen de domeinen preventie en zorg en welzijn/ondersteuning heel belangrijk.
Rol van het RIVM
Het RIVM onderzoekt maatregelen die deze verschuiving van zorg en samenwerking in de zorg bevorderen. Voorbeelden hiervan zijn:
- Financiële prikkels om samenwerking te verbeteren, zoals integrale bekostiging van de geboortezorg, Actieprogramma Kansrijke Start of diabeteszorg.
- Stimuleren van samenwerking tussen gemeenten en verzekeraars, bijvoorbeeld op het terrein van preventie (digitaal loket).
- Ontwikkelingen in regio’s naar een duurzaam gezondheidssysteem (LMP).
- In kaart brengen netwerken integrale ouderenzorg en het aanbod en bereik van spoedeisende zorg in Nederland.
- Lerende evaluaties Juiste Zorg Op de Juiste Plek en E-health.
Het RIVM brengt ook de kosten en de kosteneffectiviteit van de gezondheidszorg in kaart. Met die informatie zijn afwegingen om maatregelen in te voeren of handelingen te verrichten, beter te begrijpen. Welke maatregelen zijn kosteneffectief? Oftewel: welke maatregelen leveren gezondheidswinst op tegen een aanvaardbaar bedrag? Het RIVM heeft een database opgebouwd van kosteneffectieve maatregelen op het gebied van preventie. Deze database ('Kosteneffectiviteit van preventie') bevat een compleet overzicht van economische evaluaties die sinds 2005 van deze interventies zijn verschenen.
In 2017 is voor de achtste keer een kosten van ziektenstudie uitgevoerd, voor het peiljaar 2015. Doel van deze studie is een beschrijving te geven van de zorgkosten van 2015 uitgesplitst naar enerzijds gebruik van zorg (ziektediagnose, leeftijd, geslacht) en anderzijds naar aanbod van zorg (sector,zorgfunctie en financieringsvorm).