In deze 20e meetronde van het vragenlijstonderzoek geven de deelnemers hun leven op het moment van invullen van de vragenlijst gemiddeld een 7,6 op een schaal van 1-10. Voor veranderingen over de tijd is gekeken naar de deelnemers die aan minimaal twee meetrondes hebben meegedaan. Het rapportcijfer is in de huidige meetronde het hoogst tot nu toe. In de zomer van 2020 gaven de deelnemers ook een 7,6.

Op de vraag hoe zij zich voelden in de afgelopen 7 dagen geeft 3% van de deelnemers aan zich vaak tot voortdurend angstig te hebben gevoeld. Daarnaast geeft 11% aan zich vaak tot voortdurend gestrest te hebben gevoeld en zegt 16% vaak tot voortdurend last te hebben gehad van slaapproblemen.

Het mentaal welbevinden lijkt af te nemen met de leeftijd van de deelnemers: hoe jonger de deelnemers, hoe slechter hun mentaal welbevinden. Dit verschil is het sterkst aanwezig voor ervaren stress: van de deelnemers in de leeftijdsgroep van 25-39 jaar voelde 28% zich de afgelopen 7 dagen vaak tot voortdurend gestrest. Dit loopt af voor de oudere leeftijdscategorieën tot 3% bij de 70-plussers. Het percentage deelnemers dat zich angstig voelt en last heeft van slaapproblemen was ook het hoogst bij de 25-39-jarigen en neemt eveneens af met de leeftijd. Het verschil tussen deze groep en de 70-plussers is voor slaapproblemen 7% en voor angst 6%. 

Verandering in mentaal welbevinden

Voor veranderingen over de tijd is gekeken naar de deelnemers die aan minimaal twee meetrondes hebben meegedaan. Het percentage deelnemers dat in de afgelopen 7 dagen (heel) vaak last had van slaapproblemen of gestrest was, is deze 20e meetronde vrijwel gelijk gebleven aan de vorige meetronde. Voor het zich angstig voelen is dit percentage licht gedaald.

In de vragenlijst zijn vragen opgenomen die inzicht geven in de psychische gezondheid van de deelnemers (‘Mental Health Inventory 5' ofwel 'MHI-5'). Op basis van deze vragen kan 88% van de deelnemers gezien worden als psychisch gezond. Respectievelijk 7%, 3% en 2% van de deelnemers heeft lichte, matige of ernstige psychische gezondheidsklachten. Met 93% zijn de 70-plussers psychisch het meest gezond. Dit percentage loopt af tot 80% voor de 25 t/m 39-jarigen.

Verandering in psychische gezondheid

Het totale percentage deelnemers dat psychisch gezond is schommelt over de meetrondes tussen de 83% en 90%. Voor de oudste leeftijdsgroep (70+) is dit percentage het hoogst en het meest stabiel (tussen de 91% en 94%). Deze meetronde is de psychische gezondheid voor alle leeftijdsgroepen gelijk gebleven tot licht toegenomen ten opzichte van de vorige ronde.

Aan de deelnemers is een aantal stellingen voorgelegd om hun eenzaamheid te meten, zoals ‘Ik ervaar een leegte om me heen’ en ‘Er zijn genoeg mensen op wie ik in geval van narigheid kan terugvallen’. Deze stellingen konden zij beantwoorden met ‘Ja’, ‘Min of meer’ of ‘Nee’. In meetronde 20 geeft 39% van de deelnemers aan zich enigszins tot sterk eenzaam te voelen. Er was hierbij geen verschil tussen de leeftijdsgroepen waarover gerapporteerd is (boven de 25 jaar). De jongste groep is ook hier te klein om apart over te rapporteren.

Verandering in eenzaamheid

Voor veranderingen over de tijd is gekeken naar de deelnemers die aan minimaal twee meetrondes hebben meegedaan. In meetronde 20 is eenzaamheid onder alle leeftijdsgroepen (iets) verder afgenomen. Daarmee is het percentage dat zich eenzaam voelt vergelijkbaar met ronde 16 (oktober 2021).

Aan de deelnemers is een aantal stellingen voorgelegd om de kwaliteit van hun sociale contacten te meten, zoals ‘Ik zie mijn vrienden en familie nu minder dan ik zou willen’ en ‘Alles bij elkaar ervaar ik de kwaliteit van mijn sociale contacten als goed’. Deze stellingen konden zij beantwoorden met vijf antwoordmogelijkheden variërend van ‘helemaal mee oneens’ tot ‘helemaal mee eens’.

De meerderheid van de deelnemers is positief over hun sociale contacten. Een op de vijf (20%) ziet familie en vrienden nu minder dan gewenst.

Verandering sociale contacten

Voor veranderingen over de tijd is gekeken naar de deelnemers die aan minimaal twee meetrondes hebben meegedaan. Het item ‘Ik zie mijn vrienden en familie nu minder dan ik zou willen’ is deze ronde voor het eerst uitgevraagd en daarom niet toegevoegd in dit figuur. Ten opzichte van de vorige meetronde is de ervaren kwaliteit van de sociale contacten vrijwel gelijk gebleven. 

Aan de deelnemers zijn vier stellingen voorgelegd over positieve en negatieve effecten van de coronapandemie. Deze stellingen waren: ‘Op mijn leven heeft de coronapandemie een negatief effect gehad’, ‘Op mijn leven heeft de coronapandemie een positief effect gehad’, ‘De situatie waar we in zitten als gevolg van de coronapandemie heeft mij negatieve dingen opgeleverd’ en ‘De situatie waar we in zitten als gevolg van de coronapandemie heeft mij positieve dingen opgeleverd’. Deze stellingen konden zij beantwoorden met vijf antwoordmogelijkheden variërend van ‘helemaal mee oneens’ tot ‘helemaal mee eens’.

Negatieve en positieve effecten

33% van de deelnemers is het (helemaal) eens met de stelling ‘Op mijn leven heeft de coronapandemie een negatief effect gehad’. Jongere deelnemers zijn het vaker (helemaal) eens met deze stelling dan oudere deelnemers. Van de leeftijdsgroep van 25-39 jaar is 46% het (helemaal) eens met deze stelling. Dit loopt af bij de oudere leeftijdsgroepen tot aan 26% bij de 70-plussers. 
19% van de deelnemers is het (helemaal) eens met de stelling ‘De coronapandemie heeft een positief effect gehad op mijn leven’. Voor de leeftijdsgroepen 25-39 jaar en 40-54 jaar is dit percentage het hoogst met respectievelijk 28% en 27%. 70-plussers zijn het het minst vaak (helemaal) eens met deze stelling (11%). Een vergelijk patroon is zichtbaar voor de andere twee stellingen; jongere deelnemers geven vaker aan dat de coronapandemie positieve of negatieve dingen heeft opgeleverd dan oudere deelnemers. 

Aan de deelnemers die minimaal een van de stellingen bevestigend beantwoordden is gevraagd welke positieve en/of negatieve effecten zij hebben ervaren. De positieve effecten die het vaakst werden genoemd zijn: meer rust buiten (94%), meer rust in het sociale leven (87%) en voordelen voor het milieu (79%). De drie meest genoemde negatieve effecten waren: er minder op uit gaan (92%), minder contact met anderen (91%) en veel thuis blijven (90%).

Bij meetronde 12 (mei 2021) zijn deze vragen ook aan de deelnemers gesteld. In vergelijking met meetronde 12 zijn de deelnemers iets minder negatief (de negatieve effecten zijn met 6 procentpunt afgenomen en de negatieve dingen met 7 procentpunt).
Zie ook Ervaren positieve en negatieve effecten van de coronapandemie | RIVM voor de publicatie van meetronde 12 over zowel positieve als negatieve effecten van de coronapandemie.

Positieve ontwikkelingen

Ook is gevraagd welke positieve ontwikkelingen mensen in hun leven zien door de coronapandemie. In de vragenlijst zijn positieve stellingen voorgelegd als: ‘Mijn eigen leven heeft meer waarde gekregen’, ‘Ik ben in staat om meer te doen met mijn leven’ en ‘Ik heb veel geleerd over hoe geweldig mensen zijn’. Mogelijke antwoorden op deze stellingen varieerden van ‘ik heb dit niet ervaren’ tot ‘ik heb dit in zeer grote mate ervaren’.

Ongeveer de helft van de deelnemers geeft aan in meer of mindere mate te hebben ervaren hoe geweldig mensen kunnen zijn (53%), dat het leven meer waarde heeft gekregen (49%), en/of is erachter gekomen dat hij/zij sterker is dan gedacht (46%). 39% voelt zich in meer of mindere mate in staat meer met zijn/haar leven te doen en 19% heeft meer inzicht gekregen in spirituele zaken.

Een gezonde leefstijl helpt om mentaal, fysiek en sociaal gezond te blijven, ook in coronatijd. Het gaat hierbij onder andere om sporten, bewegen en gezond eten. Gebruik van middelen zoals alcohol en tabak kan invloed hebben op de stemming en de slaapkwaliteit.

Bewegen

Meer dan de helft van de deelnemers (55%) heeft in de week voorafgaand aan het invullen van de vragenlijst minimaal 5 dagen matig intensief bewogen, zoals wandelen, de hond uitlaten of fietsen. Een derde van de deelnemers (34%) heeft in de afgelopen week minimaal 2 dagen sterk intensief bewogen, zoals hardlopen, wielrennen of tennis. 53% van de deelnemers geeft aan dit (bijna) nooit te doen. Vergeleken met vorige meetronde zijn deze beide percentages vrijwel gelijk gebleven.

Zitgedrag

De deelnemers is gevraagd hoeveel uur per dag zij zitten. 12% van de deelnemers geeft aan dat dit minder is dan 4 uur per dag, 35% zit tussen de 4 en 6 uur per dag, 41% zit tussen de 6 en 10 uur per dag en 12% zit meer dan 10 uur.

Voeding

De deelnemers is ook gevraagd naar hun eetgedrag. 84% geeft aan dagelijks te hebben ontbeten, 60% at dagelijks groente en 54% at dagelijks fruit. Ook werd gevraagd naar de consumptie van suikerhoudende dranken, zoals frisdrank, vruchtensap en koffie of thee met suiker of honing. Lightdranken zijn hierbij niet meegerekend. 17% van de deelnemers dronk dagelijks suikerhoudende dranken en 50% gaf aan dit de afgelopen week niet te hebben gedaan. Op het gebied van voeding is er nauwelijks verandering ten opzichte van eerdere meetrondes.

Middelengebruik (tabak en alcohol)

Van de deelnemers geeft 74% aan wel eens alcohol te drinken en 10% wel eens te roken. Van de deelnemers die alcohol drinken, gaf 51% aan dit 1 tot 3 dagen te hebben gedaan in de afgelopen week, 17% deed dit elke dag en 10% gaf aan geen alcohol te hebben gedronken. Op de dagen dat zij alcohol dronken, gaf 32% aan gemiddeld 1 glas te hebben gedronken, voor 54% was dit 2 of 3 glazen, en voor 14% was dit 4 glazen of meer. Van de rokende deelnemers deed 80% dat elke dag. 

Veranderingen in middelengebruik

Ten opzichte van de vorige meetronde (mei 2022) is er geen verandering in hoeveel de deelnemers roken. Dit geldt ook voor hoeveel de deelnemers het afgelopen jaar (van juni 2021 tot juni 2022) hebben gerookt.
Het percentage deelnemers dat in de afgelopen week alcohol heeft gedronken is ten opzichte van de vorige meetronde licht gestegen. Dat geldt met name voor de jongere leeftijdsgroepen. Voor de 25-39-jarigen is de alcoholconsumptie gestegen met 6 procentpunt en voor de 40–54-jarigen met 5 procentpunt. Het aantal glazen dat deelnemers hebben gedronken is gelijk gebleven.

De alcoholconsumptie zit nog wel net onder die van een jaar geleden (meetronde 13 in juni 2021). Vanaf juni 2021 daalde de alcoholconsumptie licht tot januari 2022 met 7 procentpunt. Sinds januari stijgt de alcoholconsumptie weer licht met in totaal 6 procentpunt bij de huidige meetronde.