Bij een infectieziektecrisis met een mogelijk landelijke impact is het belangrijk om snel betrouwbare (moleculaire) diagnostiek beschikbaar te hebben. Outbreak assistance laboratories (laboratoria die ondersteunen bij een uitbraak) voeren deze diagnostiek uit. Het RIVM coördineert het netwerk van deze laboratoria. Op deze pagina leest u meer over dit netwerk.
De outbreak assistance laboratories (OAL’s) helpen met de diagnostiek als er een landelijke infectieziektecrisis dreigt. Het RIVM kan dan, alleen of samen met een ander referentielaboratorium, de laboratoria in het OAL-netwerk vragen om bij te springen. Het netwerk draagt zo bij aan het vergroten en het borgen van de capaciteit voor diagnostiek tijdens de eerste fase van een crisis. Die diagnostiek richt zich op de eerste patiënten in onder andere ziekenhuizen en verpleeghuizen.
De OAL’s leveren hiermee een belangrijke bijdrage in de bestrijding van de infectieziekte. Door het uitvoeren van de diagnostiek draagt het OAL-netwerk ook bij aan het verzamelen van materialen en data van de eerste patiënten. Dat is onder andere belangrijk voor de eerste risicobeoordeling.
Evaluatie van het OAL-netwerk
Sinds 2009 bestond er al een OAL-netwerk onder coördinatie van het RIVM. Dit netwerk kon minimaal 1.275 testen per dag verwerken en is onder andere in de allereerste fase van de coronapandemie ingezet. Op verzoek van het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) heeft het RIVM het OAL-netwerk en de opschalingsringen die daarna werden, geëvalueerd. Meer informatie over deze evaluatie en de aanbevelingen daaruit staat in het advies ‘Toekomstbestendige microbiologische diagnostiek voor publieke gezondheid en pandemische paraatheid’.
Vernieuwd netwerk van outbreak assistance laboratories
De evaluatie leidde tot een herijking van het OAL-netwerk. In juni en juli 2025 heeft het RIVM-CIb (onderdeel van het RIVM) daarom een interessepeiling gehouden onder alle Nederlandse medisch-microbiologische laboratoria (MML) deel te nemen aan het OAL-netwerk. In totaal hebben negentien medisch-microbiologisch laboratoria interesse getoond. Vanaf november 2025 is de oprichting van het vernieuwde OAL-netwerk in gang gezet. Bij een crisis kunnen de aangesloten laboratoria samen tijdelijk (1 tot 3 maanden lang) minimaal 5.000 testen per dag verwerken voor de curatieve zorg. Als een uitbraak van een A-infectieziekte om landelijke bestrijding vraagt en er grootschaliger getest moet worden, zal de Landelijke Functie Opschaling Infectieziektebestrijding (LFI zorgdragen voor voldoende testcapaciteit voor publieke gezondheid.
Bijeenkomsten en evaluaties
Om het OAL-netwerk actief en betrokken te houden, zijn er jaarlijkse bijeenkomsten. Ook wordt het netwerk periodiek geëvalueerd op basis van relevante ontwikkelingen die invloed kunnen hebben op de doelstellingen. Als het nodig is, worden passende acties ondernomen om het netwerk verder te verbeteren.
Deelnemers aan het OAL-netwerk
De volgende laboratoria hebben zich aangesloten bij de oprichting van het vernieuwde OAL-netwerk:
- Amsterdam UMC (Universitair Medisch Centrum)
- Clinical Diagnostics Gelre
- Comicro
- Deventer Ziekenhuis
- Diakonessenhuis
- Dicoon
- ErasmusMC (Erasmus Medical Center)
- Jeroen Bosch Ziekenhuis
- Labmicta
- LUMC (Leids Universitair Medisch Centrum)
- Maasstad Laboratorium
- Maastricht UMC
- Meander Medisch Centrum
- Microvida
- Radboudumc (Radboud University Medical Centre)
- St. (sint) Antonius Ziekenhuis
- TergooiMC
- UMC Groningen
- UMC Utrecht