Surveillance is onmisbaar voor een goede infectieziektebestrijding. Hoe eerder we inzicht hebben in de verspreiding van infectieziekten, hoe beter we die verspreiding kunnen beperken. Zo bekijkt het RIVM welke infectieziekten rondgaan, hoe vaak ze voorkomen en welke mensen ziek worden. Dat doen we voor ongeveer 70 verschillende infectieziekten. 

Informatie verzamelen en analyseren

Als veel mensen tegelijk dezelfde ziekte krijgen, heet dat een uitbraak. Een grote uitbraak is een epidemie. Het is belangrijk uitbraken snel te herkennen en de bron van een uitbraak op te sporen en aan te pakken. 
Informatie over hoe vaak een infectieziekte voorkomt, kun je zien als een piramide met verschillende lagen: 

• De onderste laag is het breedst. Hierin verzamelt het RIVM informatie van de Nederlandse bevolking. Zo zijn in het rioolwater virussen of bacteriën te vinden die mensen uitscheiden via urine en ontlasting. Dit kan van mensen met en zonder klachten zijn. Ook onderzoeken we de bescherming van mensen in Nederland tegen bepaalde ziekten.
• De laag erboven gaat over mensen met klachten.
• Daarna komen de mensen die met klachten naar de huisarts gaan.
• Dan de mensen in het ziekenhuis.
• In de top van de piramide zit de kleinste groep: het aantal mensen dat overlijdt aan de gevolgen van de infectieziekte. 

Verder onderzoek voor goed advies

Het RIVM verzamelt informatie uit alle lagen van de piramide. Daarmee krijgt het RIVM zicht op de grootte en ernst van infectieziekten. En welke groepen het grootste risico lopen om (ernstig) ziek te worden. We ontwikkelen ook rekenmodellen en onderzoeksmethoden om ziekten te vergelijken. Bijvoorbeeld als het gaat om de de ziektelast (de impact op de gezondheid) en de kosten van infectieziekten. Dankzij al deze informatie kunnen we advies geven over mogelijke acties en bestrijdingsmaatregelen. Ook helpt deze kennis om bij de bestrijding van infectieziekten prioriteiten te stellen. 

Soorten infectieziekten

Ongeveer 50 infectieziekten zijn meldingsplichtig. Deze ziekten kunnen een gevaar vormen voor de volksgezondheid en directe actie vereisen. Artsen en medische laboratoria zijn daarom verplicht om elke diagnose van één van deze ziekten te melden bij de GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst). De GGD’en geven deze gegevens daarna door aan het RIVM. Zo kan het RIVM de verspreiding van deze ziekten op elk moment volgen. Voorbeelden van meldingsplichtige infectieziekten zijn polio, kinkhoest, mazelen, malaria, Q-koorts en zika. 

Het hele jaar door volgt het RIVM de ontwikkeling van verschillende soorten infectieziekten: 

Samenwerken

Het RIVM werkt voor de surveillance van infectieziekten met veel organisaties samen. Samenwerkingspartners zijn onder andere GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)’en, medisch microbiologische laboratoria, ziekenhuizen, verpleeghuizen, centra voor seksuele gezondheid, bijwerkingencentrum Lareb Landelijke Registratie Evaluatie Bijwerkingen (Landelijke Registratie Evaluatie Bijwerkingen ) en het NIVEL Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg).