Beschrijving voedingsmiddelen

De namen van voedingsmiddelen zijn zo gekozen dat ze het voedingsmiddel zo goed mogelijk beschrijven.  Soms zijn lange omschrijvingen nodig om een voedingsmiddel te karakteriseren. Daarom wordt in een aantal gevallen gebruik gemaakt van afkortingen. In NEVO-online zijn ook  synoniemen opgenomen, om het zoeken naar een voedingsmiddel makkelijker te maken. De indeling van voedingsmiddelen in voedingsmiddelengroepen is te vinden in het document 'Productgroepindeling'. 

Merknamen staan er alleen bij als het voor de herkenbaarheid van een voedingsmiddel nodig is en de informatie specifiek betrekking heeft op het aangegeven merk. In NEVO staan maar weinig merkproducten. De tabel richt zich op ‘generieke’ producten. Dat zijn producten die een groep voedingsmiddelen vertegenwoordigen. Bijvoorbeeld de voedingswaarde van NEVO-code 286 Melk halfvolle is bruikbaar voor zowel gekoelde als lang houdbare halfvolle melk. 

In NEVO-online wordt door te klikken op de naam van het voedingsmiddel extra informatie over het betreffende voedingsmiddel gegeven. De informatie kan gaan over de merken waarop een gemiddelde waarde is gebaseerd of het soort vet waarin het voedingsmiddel bereid is. Hier vindt u ook of er gebruik gemaakt is van een recept. Bij verrijkte voedingsmiddelen staat hier vermeld welke voedingsstoffen door de fabrikant zijn toegevoegd.

Recepten: gerechten en gemiddelde producten

Van een aantal gerechten is onvoldoende bekend over gehaltes aan vitamines en mineralen. De samenstelling kan wel als recept worden berekend op basis van de ingrediënten. Een probleem is dat  recepten sterk kunnen variëren, bijvoorbeeld streekgebonden zijn of in de loop van de tijd veranderen. Gekozen is om standaardrecepten uit een algemeen kookboek (Henderson HHF et al. Het Nieuwe Kookboek, 38e druk, Uitg. Kosmos-Z&K, Utrecht/ Antwerpen. 2008) te gebruiken. Daarnaast zijn ook recepten afgeleid uit de ingrediëntendeclaratie van verpakte voedingsmiddelen. Dat is nodig om in aanvulling op de macrovoedingsstoffen en zout op het etiket, ook de microvoedingsstoffen in te schatten. 

In NEVO-online is de samenstelling van de recepten vermeld bij de productdetails, zodat de voedingswaarde beoordeeld kan worden in relatie tot de soort en hoeveelheid ingrediënten.

Ook worden recepten gebruikt om ‘Gemiddelde voedingsmiddelen’  te berekenen. Gemiddelde voedingsmiddelen zijn bijvoorbeeld ‘groenten gekookt gem’, ‘worst exclusief leverproducten gem’ of ‘rundvlees < 5 g vet rauw gem’. Om tot een gemiddelde berekende samenstelling te komen wordt gebruik gemaakt van gegevens van de Voedselconsumptiepeiling. Hierdoor wordt rekening gehouden met aantallen gebruikers en met de geconsumeerde hoeveelheden. 

Verrijkte voedingsmiddelen

Van veel voedingsmiddelen zijn varianten in de handel waaraan voedingsstoffen worden toegevoegd. Verrijkte en niet-verrijkte voedingsmiddelen verschillen te veel om samen op te nemen als generiek voedingsmiddel, omdat veelal niet dezelfde voedingsstoffen en/of dezelfde concentraties worden toegevoegd. Dit heeft tot gevolg dat een aantal voedingsmiddelen onder hun eigen merknaam in NEVO-online zijn opgenomen. Het gehalte in NEVO-online is de totale hoeveelheid van de voedingsstof (toegevoegde plus van nature aanwezige hoeveelheid). In een aantal gevallen zijn micronutriënten als additief aan een voedingsmiddel toegevoegd (bijvoorbeeld ß-caroteen als kleurstof). Dit hoeft door de fabrikant niet als verrijking te worden gedeclareerd, maar kan wel de reden van een verhoogd gehalte zijn. 

In NEVO-online is bij de productdetails van de NEVO-code aangegeven welke voedingsstoffen zijn toegevoegd . Dit geldt niet voor de productgroep Flesvoeding en preparaten (zie productgroepindeling) omdat daarbij vitamines en mineralen vrijwel altijd zijn toegevoegd.

Berekende equivalenten van voedingsstoffen (retinol activiteit equivalenten RAE Retinol Activity Equivalents (Retinol Activity Equivalents), retiol equivalenten RE, folaatequivalenten en niacine-equivalenten) zijn ook als verrijkt aangemerkt als een van de onderdelen verrijkt is. Bijvoorbeeld als foliumzuur is toegevoegd, zijn zowel foliumzuur als folaatequivalenten als verrijkt beschouwd.

Vanaf 2021 wordt brood met gejodeerd zout als verrijkt beschouwd.

Van sommige stoffen (bijvoorbeeld vitamines) neemt het gehalte in de loop van de tijd af. Fabrikanten houden hier rekening mee door een grotere hoeveelheid aan het voedingsmiddel toe te voegen en het gehalte dat uiteindelijk zal overblijven te vermelden op het etiket. Als een verrijkt voedingsmiddel voor NEVO geanalyseerd is, dan zijn meerdere voedingsmiddelen gemengd in een analysemonster. De gehaltes kunnen dan afwijken van een individueel merkproduct. 

Margarine, halvarine en andere bereidingsvetten

De gemiddelde samenstelling van een aantal margarine-, halvarine-, bak- en braadvet- en frituurvetvarianten is opgenomen in NEVO-online. Dit gemiddelde is berekend uit gegevens van diverse merken. De aanduidingen  ‘margarineproduct’, ‘halvarineproduct’ en ‘boterproduct’ zijn gebruikt voor producten die sterk lijken op respectievelijk margarine, halvarine, en boter, maar niet voldoen aan de warenwettelijke eisen voor de samenstelling van de originele voedingsmiddelen.

Omdat onvoldoende actuele informatie beschikbaar is over de gebruikte vetsoorten en -hoeveelheden daarvan in margarine, halvarine, bak- en braadvetten en frituurvetten, is het niet mogelijk om voor deze voedingsmiddelen de hoeveelheid afzonderlijke vetzuren te berekenen. Ook zijn er geen analysegegevens voor afzonderlijke vetzuren beschikbaar voor deze voedingsmiddelen. De afzonderlijke vetzuren kunnen dus niet worden gepubliceerd. Bij recepturen met deze ingrediënten wordt om dezelfde reden de uitgebreide vetzuursamenstelling ook niet getoond. Vooral in de productgroep Gebak en koek zijn daardoor weinig vetzuurgegevens bekend. Voor NEVO-online is er voor gekozen om met behulp van etiketgegevens een inschatting te maken van de ingrediënten van de margarinesoort die het vaakst in de recepten in NEVO wordt gebruikt. Van deze ingrediënten (olie/vetsoorten) zijn wel vetzuurgegevens bekend, zodat de vetzuursamenstelling kan worden berekend.