Aantal tuberculosepatiënten en aantal tuberculose-infecties

In de eerste negen maanden van 2025 werden 664 tbc Tuberculose (Tuberculose)-patiënten gemeld aan het NTR Netherlands Tuberculosis Register (Netherlands Tuberculosis Register) (figuur 1).  Het aantal meldingen is hiermee 14% hoger dan in de eerste negen maanden van 2024 (581) en 24% hoger dan in de eerste negen maanden van 2023 (537).

Niet iedereen die besmet is met de tuberculosebacterie, is ook ziek. Heeft iemand de bacterie zonder ziek te zijn? Dan heet dat een tuberculose-infectie (tbi). Het aantal gemelde personen met tbi in de eerste drie kwartalen van 2025 was 1.276. Dat is 11% meer dan in 2024 (1.150) (figuur 2). De rest van de cijfers op deze pagina gaat over mensen die wel de ziekte tuberculose hebben. 

Meldingen in de REC's (tbc-regio's)

De meeste meldingen kwamen uit de regionale expertisecentra (REC) Zuid-Holland (190), Noord Oost (181) en Noord West (179). De minste meldingen kwamen uit REC Zuid (114) (figuur 3). Er waren de eerste negen maanden van 2025 geen meldingen vanaf de BES-eilanden.

Tot en met september 2025 was de incidentie van tuberculose het hoogst (174 per 100.000) in Oost-Groningen, waar in Ter Apel het grootste aanmeldcentrum voor asielzoekers in Nederland is gevestigd (figuur 4). 

Meest voorkomende geboortelanden

81% van de tbc Tuberculose (Tuberculose)-patiënten gemeld in het de eerste negen maanden van 2025 is geboren in het buitenland. De meeste migranten met tbc in de eerste drie kwartalen zijn geboren in (figuur 5): 
1.    Eritrea
2.    Ethiopië
3.    Somalië
4.    Polen
5.    Marokko
Er werden negen patiënten gemeld met Oekraïne als geboorteland. Van 51 meldingen (8%) ontbreekt nog informatie over het geboorteland. 

Toestemming voor aanvullende gegevens

Op de peildatum hadden 511 tbc Tuberculose (Tuberculose)-patiënten (77%) toestemming gegeven voor het registreren van aanvullende, niet wettelijk verplichte gegevens in informatiesysteem Osiris. 51 patiënten (8%) gaven geen toestemming en bij 102 meldingen (15%) is nog niet ingevuld of de patiënt toestemming geeft. Het percentage patiënten dat toestemming heeft gegeven varieert van 64% in REC Noord West tot 85% in REC Zuid (zie figuur 6). 

Aantal asielzoekers met tuberculose

Van januari tot en met september 2025 werden 104 asielzoekers (waarvan 65 jonger dan 18 jaar) met tuberculose gemeld die minder dan zes maanden in Nederland verbleven op het moment van diagnose. Bij een groot deel van de tbc Tuberculose (Tuberculose)-patiënten ontbreekt (nog) toestemming voor het registreren van aanvullende, niet wettelijk verplichte gegevens (zoals ‘reden komst naar Nederland’ en ‘duur verblijf in Nederland op moment van diagnose’). Daardoor kan het aantal asielzoekers met tuberculose in werkelijkheid hoger liggen dan het aantal dat hier gerapporteerd is. In 2024 waren er in dezelfde periode 54 asielzoekers (waarvan 24 jonger dan 18 jaar) met tbc. Ook toen was er sprake van mogelijke onderrapportage.

Kweek-bevestigde tuberculose

Als een arts denkt dat iemand tbc heeft, kan de arts lichaamsmateriaal van de patiënt laten onderzoeken in een laboratorium. Daar wordt het lichaamsmateriaal op kweek gezet om te zien of de tbc-bacterie erin zit. 

Het totale percentage kweek-bevestigde tuberculose in de eerste drie kwartalen van 2025 59% (in het eerste drie kwartalen van 2024 was dit 61%). Longtuberculose was in 71% van de gevallen met kweek bevestigd. Bij extrapulmonale tuberculose was dat 48%. In totaal was bij 28% van de patiënten sprake van sputum-positieve en/of BAL-positieve tuberculose. in 6% van de meldingen is de lokalisatie van de ziekte nog niet gemeld, zie tabel.

Tabel 1: Kweek-bevestigde tuberculose per REC (tbc-regio)

Laboratoriumuitslagen en clustering

Met whole genome sequencing (WGS) wordt een uitgebreid DNA deoxyribonucleic acid (deoxyribonucleic acid)-onderzoek gedaan op de gevonden tbc Tuberculose (Tuberculose)-bacterie. Daarmee kunnen onderzoekers zien of meerdere patiënten de bacterie van dezelfde bron hebben gekregen. Als dit zo is, vormen deze patiënten samen een cluster. 

Tot de peildatum zijn er 390 WGS whole genome sequencing (whole genome sequencing)-uitslagen gemeld in Osiris (figuur 7), terwijl er voor die periode 435 werden doorgegeven aan de GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)'en. Van de 390 isolaten met een WGS-uitslag in Osiris, clusterden er 139 (36%) op het moment van diagnose.

Tot de peildatum en tot zo ver ingevuld door de GGD'en in Osiris groeiden 1 bestaand cluster met 13 patiënten, 1 bestaand cluster met 6 patiënten, 1 bestaand cluster met 5 patiënten, 5 bestaande en 1 nieuw cluster met 3 patiënten, 11 bestaande en 8 nieuwe clusters met 2 patiënten.

Resistentie

Soms is een tbc Tuberculose (Tuberculose)-bacterie ongevoelig voor één of meerdere antibiotica. Dit heet resistent. Tot en met de peildatum werd bij 12 patiënten rifampicine-resistente tuberculose vastgesteld (figuur 8).