De afgelopen jaren heeft het RIVM drie grote nationale meetcampagnes uitgevoerd. Eén radonmeetcampagne in woningen, op werkplekken en in openbare gebouwen (2022-2023), één radon- en thoronmeetcampagne op werkplekken en in openbare gebouwen (2016-2017) en één radon- en thoronmeetcampagne in woningen (2013-2014). Daarnaast heeft RIVM radonmetingen gedaan bij mergelgrotten en drinkwaterbedrijven (2021-2023).
Zowel in woningen als in openbare gebouwen en op werkplekken is een gemiddelde radonconcentratie gemeten van ongeveer 20 becquerel per kubieke meter (Bq/m3 (becquerel per kubieke meter))(becquerel per kubieke meter)). Vergeleken met veel andere landen zijn de radonconcentraties in Nederland laag. Wel zien we regionale verschillen. Zo is de gemiddelde radonconcentratie in woningen in Zuid-Limburg ongeveer tweeënhalf keer zo hoog als het landelijk gemiddelde. Ook in het rivierengebied is de radonconcentratie binnenshuis hoger dan gemiddeld in Nederland.. Deze regionale verschillen worden veroorzaakt door verschillen in bodemtype. Op werkplekken en in openbare gebouwen zien we vergelijkbare regionale verschillen. Daarbij zien we op enkele soorten werkplekken hogere radonconcentraties.
Concentratie hoger in eengezinswoning
In eengezinswoningen is de radonconcentratie gemiddeld hoger dan in meergezinswoningen (flats, appartementen en dergelijke). Ook is in woningen die gebouwd zijn vanaf 2000 de gemiddelde radonconcentratie lager dan de gemiddelde waarde over alle woningen.
Sinds februari 2018 hanteert Nederland een referentiewaarde voor de radonconcentratie in woningen, op werkplekken en in publiek toegankelijke gebouwen van 100 becquerel per kubieke meter. Dit is vastgelegd in het Besluit basisveiligheidsnormen stralingsbescherming (Bbs (Besluit basisveiligheidsnormen stralingsbescherming)). Van de bijna zes miljoen woningen in Nederland hebben naar schatting 24.000 woningen een radonconcentratie boven dit referentieniveau. De meeste daarvan zijn te vinden in Zuid-Limburg en in het rivierengebied.
Kaart radon in woningen
Locatieafhankelijkheid van de radonconcentratie in woningen. De gekleurde stippen tonen de gemiddelde radonconcentraties van woningen per 3-cijferige postcode gebied in vijf verschillende klassen. De achtergrond geeft de verschillende grondsoorten in Nederland weer.
Lees ook onze rapporten voor meer informatie over de radonmeetcampagnes in woningen, op werkplekken en voor publiektoegankelijke gebouwen in Nederland.
Werkplekken met hogere concentraties
Bij de meetcampagne op werkplekken voor het publiektoegankelijke gebouwen in 2016-2017 zijn op enkele soorten werkplekken hogere waardes gevonden dan gemiddeld. Dit zijn bijvoorbeeld werkplekken onder de grond en werkplekken die stoffen uit de bodem gebruiken of bewerken in afgesloten ruimtes. Bij deze verkenning zijn maar op een paar locaties van elke soort werkplekken radonmetingen gedaan.
In een vervolgonderzoek heeft het RIVM de radonconcentraties gemeten in 7 mergelgrotten in Zuid-Limburg en 65 productiestations voor drinkwaterzuivering. Bij grotten is weinig ventilatie. Bij productiestations worden grote hoeveelheden (grond)water in afgesloten ruimtes gezuiverd, waarbij radon vrijkomt.
In de mergelgrotten verschilt de hoeveelheid radon die gemeten is van elkaar. In de ene groeve zijn hogere waarden gemeten dan in de andere groeve. Ook is de radonconcentratie afhankelijk van de locatie waar gemeten is in de groeve. De radonconcentratie is vaak lager in de buurt van ingangen of (ventilatie-)openingen. De hoogste gemeten radonconcentratie is 1060 Bq/m3 en de laagst gemeten waarde is 28 Bq/m3.
Ook bij drinkwaterbedrijven verschilt de hoeveelheid radon die gemeten is van elkaar. In het ene drinkwaterproductiestation zijn hogere radonconcentratie dan in het andere productiestation. Ook is de radonconcentratie afhankelijk van in welke ruimte van het productiestation gemeten is. De ruimtes waar in dit onderzoek metingen hebben plaatsgevonden zijn procesruimtes, bedieningsruimtes en kantoren. De mediaan waarde lag rond de 65 Bq/m3 (becquerel per kubieke meter), ver onder het gemiddelde van ongeveer 390 Bq/m3. Er zijn dus veel locaties met een relatief lage radonconcentratie, en minder locaties met een (zeer) hoge radonconcentratie. De hoogste radonconcentraties zijn gevonden in ruimtes met installaties voor het zuiveren van ruw water.
Op beide locaties werken mensen meestal niet fulltime, bijvoorbeeld alleen voor een rondleiding in de grotten of voor onderhoud bij de productiestations. De blootstelling van de werknemers hangt dus af van hoelang mensen op een locatie werken en de radonconcentratie daar. De radonconcentraties op deze plekken hebben geen gevolgen voor bezoekers van de mergelgrotten of voor consumenten van drinkwater.
Lees ook ons rapport voor meer informatie over de radonmeetcampagne bij grotten en drinkwaterbedrijven in Nederland.
Video: Natuurlijke straling op werkplekken en toegankelijke gebouwen
Het RIVM heeft onderzoek gedaan naar natuurlijke straling op werkplekken en in openbare gebouwen in Nederland. In deze video worden kort de resultaten van het onderzoek besproken
Sprekers: Pauline Goemans,onderzoeker stralingsbescherming. Ronald Smetsers, topexpert straling.