Het RIVM draagt met wetenschappelijk onderzoek naar risicocommunicatie bij aan oplossingen van milieu- en veiligheidsvraagstukken. Met dit onderzoek kan de communicatie over risico’s en veiligheid worden verbeterd. Goede risicocommunicatie houdt rekening met de context en de beleving van het risico door de ontvangers. Het doel is om mensen te helpen de risico’s beter te begrijpen en veilig gedrag te stimuleren.

Meer weten over perceptie en gedrag

Meer weten over de onderzoeksmogelijkheden?
Stuur een e-mail naar onderzoekperceptieengedrag@rivm.nl

Voor wie?

We ondersteunen de samenleving door op basis van wetenschappelijke inzichten advies te geven over risicocommunicatie aan de overheid (rijk, provincies, gemeentes), professionals en burgers. En door onze kennis te delen. 

Wat kan het RIVM doen?

Risicocommunicatie was tot voor kort vooral eenrichtingsverkeer. Een inhoudsexpert bedenkt welke informatie de doelgroep moet hebben, zonder stil te staan bij het perspectief van de ontvanger. Waardoor de informatie niet aansluit en je niet het gewenste effect bereikt. Toch zijn er verschillende manieren om te ontdekken wat mensen denken of verwachten. En welke ideeën, vragen en zorgen zij hebben over milieu- en veiligheid. Het RIVM gebruikt hiervoor bijvoorbeeld literatuuronderzoek, interviews, focusgroepen en vragenlijsten. 

Door de perspectieven van burgers en experts met elkaar te vergelijken, wordt duidelijk welke informatie er nodig is. Bijvoorbeeld: meer kennis om bepaalde keuzes te kunnen maken, antwoorden op vragen over zorgen waar experts niet bij stil staan en uitleg van woorden die niet voor iedereen hetzelfde betekenen. Deze elementen vormen de basis van risicocommunicatie. Vaak in de combinatie van tekst en beeld. Deze informatie kan vervolgens getoetst worden in de doelgroep: begrijpt, vertrouwt en gebruikt de doelgroep de informatie bij het maken van keuzes?   

Wat kan onderzoek naar risicocommunicatie opleveren?

De resultaten van onderzoek naar risicocommunicatie kunt u bijvoorbeeld gebruiken om de communicatie over risico’s en veiligheid effectiever te maken. Maar ook als input voor crisiscommunicatiebeleid of om bestaande interventies te evalueren en professionaliseren. Concreet kunt u de resultaten bijvoorbeeld gebruiken om: 

  • informatie over risico’s en veiligheid af te stemmen op hoe de doelgroep de situatie beleeft. Bijvoorbeeld wanneer mensen zich zorgen maken over risico’s die volgens experts te verwaarlozen zijn of wanneer mensen de risico’s juist onderschatten. 
  • inzicht te krijgen in wat mensen in een doelgroep motiveert om veilig gedrag te vertonen en wat zij nodig hebben om zelf de juiste afweging te kunnen maken in een bepaalde situatie.
  • effectiever te sturen op het gewenste veilige gedrag. Bijvoorbeeld doordat u meer inzicht heeft in wat de doelgroep motiveert om het veilige gedrag te vertonen en wat zij nodig hebben om zelf de juiste afweging te maken. 
  • het veiligheidsgevoel bij uw doelgroep te versterken dankzij risico-informatie die door de doelgroep als begrijpelijk, betrouwbaar en nuttig wordt ervaren.

Uitgelicht: risicocommunicatie over gevaarlijke stoffen bij brand

Het RIVM heeft onderzoek gedaan naar de publieksperceptie van stralingsrisico’s en naar de betekenis daarvan voor risicocommunicatie. 

Uit dit onderzoek kwam onder andere naar voren dat het algemene publiek anders oordeelt anders over de risico's van een ongeval waarbij straling vrijkomt dan experts. Beide groepen schatten de kans dat er een ernstig incident plaatsvindt in als heel klein. Maar, anders dan deskundigen, verwachten burgers ten onrechte dat een kernongeval onder de bevolking veel sterfgevallen en misvormingen veroorzaakt, ook op grote afstand. Dit verschil bestaat doordat het publiek zijn mening op andere factoren baseert dan deskundigen, die zich vooral op technische informatie baseren. Voor effectieve communicatie over stralingsrisico's is het van belang om goed aan te sluiten bij wat mensen weten en denken. In het onderzoek is daarom gekeken naar de vier factoren die belangrijk zijn voor de manier waarop het publiek een risico beoordeelt. Door dit 'plaatje' naast dat van deskundigen te leggen, kan worden gezien waar de verschillen zitten. Dit kunnen dan speerpunten worden voor communicatie over de risico’s. 

Voor meer informatie zie Publieksperceptie van Stralingsrisico's: Betekenis voor Risicocommunicatie.