GGD-richtlijn medische milieukunde: publieke gezondheidsaspecten bodemsanering
De MMK-richtlijnen zijn bedoeld om het handelen van de GGD’en te harmoniseren bij milieu-en gezondheidsvraagstukken. Ze zijn opgesteld voor en door GGD’en.Deze richtlijn bevat informatie voor GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)’en over de publieke gezondheidsaspecten van bodemsaneringen. Deze informatie is bedoeld om de GGD-medewerker van de afdeling medische milieukunde te ondersteunen bij de advisering over bodemsaneringen aan gemeenten, provincies of initiatiefnemers.
GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)’en krijgen regelmatig vragen over de gezondheidsaspecten van bodemsaneringen. De informatie in deze richtlijn helpt de GGD bij het beantwoorden van deze vragen. De vragen zijn meestal afkomstig van gemeenten, maar ook provincies, adviesbureaus en uitvoerders van bodemsaneringen, bewoners of omwonenden kunnen vragen aan de GGD hebben. Mensen die zich in de omgeving van de bodemsanering bevinden, kunnen bezorgd zijn, hinder ondervinden, een gezondheidsrisico lopen of gezondheidsklachten krijgen. Veel voorkomende vragen aan de GGD zijn:
• Kan de GGD de gezondheidsaspecten voorafgaande aan de sanering in kaart brengen of beoordelen?
• Welke bijdrage kan de GGD leveren aan de communicatie over de bodemsanering?
• Kan de GGD gemeten concentraties in de omgeving van de sanering beoordelen?
• Kan een gezondheidsklacht komen door de bodemsanering?
De indeling van deze richtlijn
De volgende onderdelen van deze richtlijn zijn op 21 april 2023 aangepast:
Overzichten en begrippenlijst
Het gebruik van deze GGD-richtlijn
De GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)-richtlijnen medische milieukunde (MMK) zijn bedoeld om het handelen van GGD’en te harmoniseren en te optimaliseren. Richtlijnen zijn in het merendeel van de gevallen toepasbaar. Natuurlijk bestaat de mogelijkheid om, mits gemotiveerd, van een richtlijn af te wijken. Dit is afhankelijk van de lokale situatie. De professionals van de GGD’en stellen zelf de richtlijnen MMK op. In dit proces worden waar nodig externe deskundigen geraadpleegd. De coördinatie van de richtlijnen MMK ligt bij het RIVM/centrum Gezondheid en Milieu (cGM (centrum Gezondheid en Milieu)).
GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)’en opereren in het domein van de publieke gezondheidszorg. Dit betekent dat de advisering over gezondheidsaspecten in de leefomgeving zich richt op gemeenten en hun inwoners, ofwel de algemene bevolking. Verder beperkt deze richtlijn zich tot de gezondheidsaspecten voor mensen die zich in de invloedssfeer van de sanering bevinden. Uitzondering hierop zijn de werknemers die betrokken zijn bij de uitvoering van de sanering. Deze richtlijn gaat niet over de risico’s voor werknemers door hun werk. De bescherming van werknemers is een verantwoordelijkheid van de werkgever en is geregeld in de Arbeidsomstandighedenwet. Deze richtlijn gaat dus over de publieke gezondheidsaspecten van bodemsaneringen. De publieke gezondheidsaspecten omvatten gezondheidsrisico’s, gezondheidsklachten, hinder en ongerustheid van bewoners, omwonenden en andere gebruikers van de directe omgeving van de bodemsaneringslocatie. Met bewoners worden de mensen die op de saneringslocatie wonen bedoeld. Omwonenden wonen binnen de invloedssfeer van de sanering en gebruikers van de directe omgeving zijn bijvoorbeeld kinderen die in de omgeving naar de kinderopvang of school gaan of winkelend publiek.
Veel onrust bij bewoners en omwonenden over gezondheidsrisico’s door een bodemsanering is te voorkomen met tijdige en duidelijke communicatie. Deze richtlijn geeft informatie over de communicatie specifiek voor bodemsaneringen. Voor algemene informatie over risicocommunicatie wordt verwezen naar de GGD-richtlijn: Risicocommunicatie en brochure Communiceren over bodem: mogelijkheden en bedreigingen (RIVM, 2016).
Voor informatie over de gezondheidsrisico’s van bodemverontreinigingen wordt verwezen naar de GGD-richtlijn medische milieukunde: Gezondheidsrisico bodemverontreiniging (Hegger et al., 2009). Voor bodemverontreinigingen met lood of asbest heeft de GGD aanvullende adviezen opgesteld.
Voor informatie over het gezondheidsrisico van lood in de bodem wordt verwezen naar het GGDGHOR-advies:
Voor de gezondheidsrisico’s van asbest in de bodem wordt verwezen naar de GGD-richtlijn medische milieukunde: Asbest in de bodem en gezondheid (wordt herzien).
Werkgroepleden Bodemsanering
Werkgroepleden Bodemsanering
I. Links (penvoerder), GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) Gelderland-Zuid
D. Boers, GGD Rotterdam-Rijnmond
J. van Ginkel, GGD IJsselland en GGD Twente
R. Keuken, GGD Kennemerland
W. Ovaa, GGD Hollands Midden
Werkgroepleden
M. Scholtes, GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)’en Brabant
F. Swartjes, RIVM
L. Hall (coördinator), RIVM
M. Groenenboom & A. Zuijdgeest, DCMR (Milieudienst Rijnmond) Milieudienst Rijnmond
J. Lexmond, Gemeente Rotterdam
M. Prins, Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
M. Mekkink & J. van Tol, Tauw
I. Bondrager, BK ingenieurs
R. Somers, V&S Milieu Adviseurs
Contact met RIVM Centrum Gezondheid en Milieu
Mail naar: cgm@rivm.nl
Neem voor locale situaties contact op met uw GGD.