HPVhumaan papillomavirus (Humaan papillomavirus) wordt overgedragen door seksueel contact. HPV is de veroorzaker van baarmoederhalskanker, genitale wratten en kan een rol spelen bij het ontstaan van andere vormen van kanker.
Wat is humaan papillomavirus?
Het Humaan papillomavirus (HPVhumaan papillomavirus) is een virus dat veel voorkomt. Het wordt overgedragen via seksueel contact. Er bestaan verschillende typen van het virus. Deze typen worden ingedeeld in de typen met een hoog risico op kanker en de typen met een laag risico. De meeste infecties met HPV gaan vanzelf weer over. Ze worden opgeruimd door het lichaam. Maar soms is dat niet zo. Wanneer je besmet bent met een hoog-risicovariant van het virus kan er kanker ontstaan. Sommige laag-risicovarianten van HPV veroorzaken genitale wratten.
Wat is HPV?
HPV is de afkorting van verschillende typen humaan papilloma virus.
Typen 16 en 18 kunnen op latere leeftijd baarmoederhalskanker veroorzaken.
Het virus verspreidt zich via seksueel contact.
Daarom raken de meeste mensen die seks hebben met HPV besmet.
Meestal merk je niets van een besmetting en ruimt je lichaam het virus binnen twee jaar weer op.
Maar soms blijft het virus in je lichaam aanwezig.
Dan kan bij vrouwen op termijn baarmoederhalskanker ontstaan.
De kans dat mannen kanker krijgen is veel kleiner.
Jaarlijks krijgen zo’n 700 vrouwen baarmoederhalskanker en overlijden 200 vrouwen aan de ziekte.
Het is belangrijk dat je de vaccinatie krijgt voordat je met HPV besmet kan worden.
Daarom krijgen meisjes in het jaar dat ze 13 worden twee keer een inenting.
Meer weten Kijk op www.rijksvaccinatieprogramma.nl
Hoe kan je HPVhumaan papillomavirus krijgen?
HPV krijg je door seksueel contact met iemand die HPV heeft. Ook door het aanraken van penis of vagina en door orale seks kan HPV worden overgedragen. HPV is heel besmettelijk.
Wat zijn de symptomen?
Vaak merk je niets van een besmetting met HPV. Mogelijke klachten zijn bloedingen tijdens of na seksueel contact en pijn of branderig gevoel in de vagina. Daarnaast kan HPV genitale wratten en kanker veroorzaken.
- Genitale wratten. Genitale wratten worden voornamelijk veroorzaakt door de HPV-typen met een laag risico. De eerste verschijnselen zijn jeuk en irritatie bij de geslachtsorganen. Soms ontstaat er maar één wratje, maar soms ook ontstaan er veel wratten in korte tijd. De kans dat wratten na behandeling terugkomen is groot.
- Kanker. Twaalf hoog-risicovarianten van HPV kunnen kanker veroorzaken. De meest voorkomende vorm van kanker die door HPV wordt veroorzaakt is baarmoederhalskanker. Andere vormen zijn kanker in vagina, schaamlippen, anus, aan de penis, in de mondholte, in een gedeelte van de keel en in de slokdarm. Tussen besmetting met HPV en het ontstaan van kanker zit meestal 15 jaar of meer.
Hoe kun je HPV voorkomen?
Omdat HPV heel besmettelijk is, kun je een infectie moeilijk voorkomen. Condooms verminderen de kans op besmetting, maar zelfs als je met condoom vrijt, kun je nog besmet raken met HPV. Zowel mannen als vrouwen kunnen het virus oplopen en doorgeven.
Sinds 2009 krijgen meisjes van 12/13 jaar een HPV-vaccinatie aangeboden tegen baarmoederhalskanker. De vaccinatie is opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. In het jaar dat meisjes 13 jaar worden, worden ze uitgenodigd voor de vaccinatie. De Gezondheidsraad adviseert om ook jongens te vaccineren tegen HPV. Meer informatie hierover vindt u op de pagina over de HPV-vaccinatie buiten het Rijksvaccinatieprogramma.
Daarnaast worden alle vrouwen tussen de 30 en de 60 jaar eens in de 5 jaar uitgenodigd om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Dit is een onderzoek waarbij bij vrouwen een uitstrijkje wordt afgenomen. Meer informatie over de screening kunt u vinden bij het onderwerp bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker.
Hoe vaak komen HPV-infecties voor?
Infecties met HPV komen zeer veel voor. Zo'n 80-90% van de mensen wordt eens in hun leven besmet met HPV. Genitale wratten (wratten bij de vagina of penis) is een van de meest voorkomende soaSeksueel overdraagbare aandoeningen in Nederland. Het grootste gedeelte van deze infecties worden door het lichaam opgeruimd.
HPV kan verschillende soorten kanker veroorzaken. Nagenoeg alle gevallen van baarmoederhalskanker worden veroorzaakt door HPV. Het aantal kankers door HPV per jaar is de laatste jaren licht gestegen.
Onderstaande tabel geeft een indicatie hoe vaak mensen kanker krijgen door HPV en hoeveel mensen hieraan overlijden.
| Vrouwen | Mannen | |
|---|---|---|
| Sterfgevallen per jaar door HPV | 310 | 190 |
| Kankergevallen per jaar door HPV | 970 | 480 |
| Geschat aantal CINCervicale Intra-epitheliale Neoplasie-II/III laesies | 5.500 | N.v.t. |
| Geschat aantal gevallen genitale wratten | 16.000 | 21.000 |
Tabel 1. Het aantal (sterf)gevallen van (voorstadia van) kanker en genitale wratten veroorzaakt door HPV per jaar (gemiddeld over periode 2012-2016).
Aantal nieuwe HPV-geassocieerde kankers per 100.000 per jaar
Figuur 1. Aantal nieuwe HPV-geassocieerde kankers per 100.000 inwoners per jaar van 2000-2017*.
* Voorlopige data.
De gegevens zijn afkomstig van de Nederlandse Kankerregistratie (NKRNederlandse Kanker Registratie).
Overlijdens aan HPV-geassocieerde kankers per 100.000 per jaar
Figuur 2. Aantal sterfgevallen als gevolg van HPV-geassocieerde kankers per 100.000 inwoners per jaar van 2000-2017*.
* Voorlopige data.
De gegevens zijn afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBSCentraal Bureau voor de Statistiek).
Bron:
1. Schurink-van 't Klooster TM, de Melker HE. The National Immunisation Programme in the Netherlands - Surveillance and developments in 2016-2017. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVMRijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu); 2017 (RIVM rapport 2017-0143).
