Humaan papillomavirus (HPVhumaan papillomavirus) wordt overgedragen door seksueel contact. HPV is de veroorzaker van baarmoederhalskanker, genitale wratten en kan een rol spelen bij het ontstaan van andere vormen van kanker. Vaccinatie tegen HPV is sinds 2009 opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma (RVPRijksvaccinatie programma) voor 12-jarige meisjes.
Wat is humaan papillomavirus?
Humaan papillomavirus (HPVhumaan papillomavirus) is een virus dat veel voorkomt en wordt overgedragen via seksueel contact. Er bestaan verschillende typen van het virus. Deze typen worden ingedeeld in de typen met hoog risico op het veroorzaken van kanker, de ‘hoog-risicovarianten’ en de typen met laag risico, ‘laag-risicovarianten’. De meeste infecties met HPV gaan vanzelf weer over. Soms wordt het virus niet opgeruimd door het lichaam. Wanneer je besmet bent met een hoog-risicovariant van het virus kan, afhankelijk van de plaats van de besmetting, kanker ontstaan. Sommige laag-risicovarianten van HPV veroorzaken genitale wratten.
Wat is HPV?
HPV is de afkorting van verschillende typen humaan papilloma virus.
Typen 16 en 18 kunnen op latere leeftijd baarmoederhalskanker veroorzaken.
Het virus verspreidt zich via seksueel contact.
Daarom raken de meeste mensen die seks hebben met HPV besmet.
Meestal merk je niets van een besmetting en ruimt je lichaam het virus binnen twee jaar weer op.
Maar soms blijft het virus in je lichaam aanwezig.
Dan kan bij vrouwen op termijn baarmoederhalskanker ontstaan.
De kans dat mannen kanker krijgen is veel kleiner.
Jaarlijks krijgen zo’n 700 vrouwen baarmoederhalskanker en overlijden 200 vrouwen aan de ziekte.
Het is belangrijk dat je de vaccinatie krijgt voordat je met HPV besmet kan worden.
Daarom krijgen meisjes in het jaar dat ze 13 worden twee keer een inenting.
Meer weten Kijk op www.rijksvaccinatieprogramma.nl
Ziekteverschijnselen
Vaak merk je niets van een besmetting met HPVhumaan papillomavirus. Mogelijke klachten zijn bloedingen tijdens/na seksueel contact en pijn en/of branderig gevoel in de vagina. Daarnaast kan HPV genitale wratten en kanker veroorzaken.
- Genitale wratten. Genitale wratten worden voornamelijk veroorzaakt door de laag-risico HPV. De eerste verschijnselen zijn jeuk en irritatie bij de geslachtsorganen. Soms ontstaat er maar één wratje, maar bij andere personen ontstaan er veel wratten in een korte tijd. De kans dat wratten na behandeling terugkomen is groot.
- Kanker. Twaalf hoog-risicovarianten van HPV kunnen kanker veroorzaken. De meest voorkomende vorm van kanker die door HPV wordt veroorzaakt is baarmoederhalskanker. Andere vormen zijn kanker in vagina, schaamlippen, anus, aan de penis, in de mondholte, in een gedeelte van de keel en in de slokdarm. Het virus verdwijnt bijna altijd binnen anderhalf jaar vanzelf weer uit het lichaam. Soms blijft het virus langer in het lichaam en kan dan kanker veroorzaken. Tussen besmetting met HPV en het ontstaan van kanker zit meestal 15 jaar of meer.
Besmetting en preventie
HPV wordt van mens op mens overgedragen door seksueel contact. Condooms verminderen de kans op besmetting, maar zelfs als je met condoom vrijt, kun je nog besmet raken met HPV. Zowel mannen als vrouwen kunnen het virus oplopen en doorgeven.
Preventie van een HPV-infectie kan door middel van vaccinatie. De HPV-vaccinatie is opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma (RVPRijksvaccinatie programma). In het jaar dat meisjes 13 jaar worden, worden ze uitgenodigd voor vaccinatie.
In Nederland worden alle vrouwen tussen de 30 en de 60 jaar eens in de 5 jaar uitgenodigd om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Dit is een onderzoek waarbij bij vrouwen een uitstrijkje wordt afgenomen. Meer informatie over de screening kunt u vinden bij het onderwerp bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker.
Hoe vaak komen humaan papillomavirus-infecties voor?
Ongeveer 80% van de seksueel actieve vrouwen krijgt in haar leven te maken met een HPV-infectie. Het grootste gedeelte van deze infecties worden door het lichaam opgeruimd. HPV kan verschillende soorten kanker veroorzaken. Nagenoeg alle baarmoederhalskankers worden veroorzaakt door HPV. Het aantal aan HPV-gerelateerde kankers per jaar is de laatste jaren licht gestegen. Genitale wratten worden veroorzaakt door HPV type 6 en 11. Het aantal genitale wratten gezien door Centra Seksuele Gezondheid bedroeg in 2016 1785[1]. Het geschatte aantal diagnoses bij huisartsen een jaar eerder bedroeg 36.800[1].
Aantal nieuwe HPV-geassocieerde kankers per 100.000 per jaar
Figuur 1. Aantal nieuwe HPV-geassocieerde kankers per 100.000 inwoners per jaar van 2000-2017*.
* Voorlopige data.
De gegevens zijn afkomstig van de Nederlandse Kankerregistratie (NKRNederlandse Kanker Registratie).
Overlijdens aan HPV-geassocieerde kankers per 100.000 per jaar
Figuur 2. Aantal sterfgevallen als gevolg van HPV-geassocieerde kankers per 100.000 inwoners per jaar van 2000-2017*.
* Voorlopige data.
De gegevens zijn afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBSCentraal Bureau voor de Statistiek).
Bron:
1. Schurink-van 't Klooster TM, de Melker HE. The National Immunisation Programme in the Netherlands - Surveillance and developments in 2016-2017. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVMRijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu); 2017 (RIVM rapport 2017-0143).
Naar ziekte en aandoening Baarmoederhalskanker.
