Het RIVM heeft verkennend onderzoek gedaan naar de effecten op het milieu van rubbergranulaat op kunstgrasvelden. De resultaten van dit verkennende onderzoek geven aan dat het gebruik van rubbergranulaat op kunstgrasvelden belastend kan zijn voor het milieu in de directe omgeving van het veld:

• Uit de rubberkorrels kunnen stoffen lekken die terecht komen in de grond om de velden heen (de bermgrond) en in de bagger in sloten.
• Die stoffen zijn slecht voor het ecosysteem omdat ze de biodiversiteit aantasten.
• Spelende kinderen en huisdieren die per ongeluk bermgrond binnenkrijgen lopen geen gevaar.
• Slootwater en grondwater in de natuurlijke ondergrond zijn niet verontreinigd door het rubbergranulaat op de velden. Dit water kan naar verwachting zonder bezwaar gebruikt worden, bijvoorbeeld om moestuinen mee te besproeien.
  

Afbeelding 1: Dwarsdoorsnede kunstgrasveld met afwatering en omgeving

Aanleiding

Eind 2017 heeft het RIVM opdracht gekregen van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat om dit onderzoek uit te voeren. De aanleiding was dat in 2017 bekend werd dat veel rubbergranulaat van de velden in het milieu verdwijnt. Het RIVM wees eerder al op mogelijke milieurisico’s als gevolg van het uitlogen van stoffen uit de rubberkorrels.

Doel

Het doel van dit onderzoek was verkennen in welke mate de omgeving van kunstgrasvelden wordt belast door rubberdeeltjes gemaakt van oude banden, en door de stoffen die voorkomen in dat rubbergranulaat. En of dat effecten heeft voor het ecosysteem en voor de mens bij eventuele indirecte blootstelling. Het onderzoek richtte zich op water en bodem.

Onderzoeksvragen

Er zijn vijf onderzoeksvragen gesteld:

1. Wat zijn concentraties rubbergranulaatdeeltjes in grond en waterbodem rondom kunstgrasvelden?
2. In welke mate komen stoffen afkomstig uit rubbergranulaat voor in (grond)water en (water)bodem rondom kunstgrasvelden?
3. Zijn er risico’s voor het bodem- en waterleven?
4. Zijn er risico’s voor de mens door consumptie van moestuingewassen die besproeid zijn met slootwater nabij kunstgrasvelden, of door andere blootstellingsroutes via het milieu?
5. Zijn er risico’s voor andere dieren dan in water en bodem levende organismen, zoals vogels, en (landbouw)huisdieren?

Opzet onderzoek

Het verkennende onderzoek bestond uit verschillende onderdelen:

• Veldonderzoek waarbij monsters zijn genomen rondom 10 kunstgrasvelden met rubbergranulaat. De gevonden concentraties van de stoffen die daar in zaten hebben we vergeleken met de concentraties van dezelfde stoffen rondom echte grasvelden. De concentraties zijn ook vergeleken met milieukwaliteitsnormen.
• De chemische analyses zijn verricht door geaccrediteerde onderzoeks –en analyselaboratoria (Synlab, TNO en Aquon).
• De resultaten uit rapporten van gemeenten en waterschappen die zelf lokaal onderzoek hebben laten uitvoeren naar  velden zijn in het onderzoek meegenomen.
• De Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA Foundation for Applied Water Research (Foundation for Applied Water Research)) heeft parallel een onderzoek naar de directe effecten van stoffen op water- en waterbodemorganismen uitgevoerd. 
• We hebben ons voor dit onderzoek laten adviseren door een maatschappelijke- en een wetenschappelijke klankbordgroep .
• De verkregen kennis is gebundeld in een rapport. 

Aanbevelingen

Om het milieu te beschermen, beveelt het RIVM maatregelen aan om te voorkomen dat rubberkorrels op de bermgrond terechtkomen, en dat stoffen via het drainagewater weglekken naar sloten

Restrictiedossier PAK Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen )’s in rubbergranulaat

Dit verkennende milieuonderzoek is een vervolg op het RIVM-onderzoek uit 2016 dat zich uitsluitend richtte op de gezondheid van sporters. Een andere vervolgactiviteit van het 2016-onderzoek is het opstellen van een zogenoemd ‘REACH Registration, Evaluation, Authorisation and restriction of Chemicals (Registration, Evaluation, Authorisation and restriction of Chemicals ) restrictiedossier’: een voorstel dat zich richt op het vaststellen van een veilige gezondheidsnorm voor PAK's. Een nieuwe normering moet ook in de toekomst veilig sporten op kunstgrasvelden garanderen. Het voorstel wordt deze zomer ingediend bij het Europees Chemicalien Agentschap (ECHA European Chemicals Agency (European Chemicals Agency)). Afhankelijk van de informatie over milieueffecten, bijvoorbeeld afkomstig uit dit milieuonderzoek, is het mogelijk dat gekozen wordt voor aanvullende maatregelen.