Het bevolkingsonderzoek darmkanker is voor mensen van 55 tot en met 75 jaar. Elke twee jaar worden zij uitgenodigd om mee te doen. Zij ontvangen daarvoor een zelfafnametest (de FIT). Ze nemen thuis een fecesmonster af en sturen dat op voor analyse.

Bij een ongunstige uitslag worden zij doorverwezen voor verdere diagnostiek (coloscopie), en zo nodig behandeling. 
Zo kan darmkanker in een vroeg stadium worden ontdekt en is het vaak beter te behandelen. Door voorstadia van darmkanker te verwijderen, kan darmkanker zelfs worden voorkomen.

Primair proces

Het bevolkingsonderzoek start bij het selecteren van personen die op basis van hun leeftijd in aanmerking komen voor een uitnodiging. Het eindigt bij het informeren van de deelnemers over de uitslag van de FIT, inclusief eventuele doorverwijzing voor intake en coloscopie (vervolgonderzoek). Bij een ongunstige ontslag (bloed in de ontlasting) wordt de deelnemer doorgestuurd naar de zorg. Het bevolkingsonderzoek en de aansluitende zorg zijn samen het primaire proces, dat hieronder schematisch is weergegeven. Bevolkingsonderzoek Nederland biedt op de website ook een interactief processchema aan. 

Selecteren en uitnodigen

Voor de selectie gebruikt Bevolkingsonderzoek Nederland gegevens uit de Basisregistratie Personen (BRP Basisregistratie personen (Basisregistratie personen)). De geselecteerde personen krijgen van Bevolkingsonderzoek Nederland een uitnodiging. Iemand die voor de eerste keer wordt uitgenodigd, ontvangt eerst een vooraankondiging. Dat is 3 weken voor de echte uitnodiging. Bij de uitnodiging krijgen zij ook een voorlichtingsfolder. 

Screenen

De deelnemer neemt thuis zelf een fecesmonster af en stuurt vervolgens het monster in het zakje in de voorgeadresseerde retourenvelop per reguliere post op naar het laboratorium.

Het laboratorium analyseert en beoordeelt het fecesmonster op basis van de gestelde normen en stuurt de uitslag, binnen 48 uur na ontvangst van het monster, elektronisch naar Bevolkingsonderzoek Nederland. Het laboratorium voegt hiermee de informatie toe aan ScreenIT, het IT-systeem dat het primaire proces ondersteunt.

Informeren

Bevolkingsonderzoek Nederland stuurt de deelnemer de uitslag toe. Dat doen ze uiterlijk tien werkdagen na ontvangst van de uitslag van het laboratorium.

Er zijn drie uitslagen mogelijk:

1. Er is geen vervolgonderzoek nodig
2. Er is vervolgonderzoek nodig
3. Niet goed te beoordelen

Verwijzen

Wanneer bloed in de ontlasting is gevonden, ontvangt de deelnemer bij de uitslagbrief direct een uitnodiging voor een intake bij een coloscopiecentrum en een folder over het vervolgonderzoek. Deelnemers met een ongunstige uitslag wordt in de uitslagbrief geadviseerd contact op te nemen met de huisarts voor de medische gegevens die benodigd zijn voor het intakesprek. Het gaat om de volgende gegevens: 

1.    Medicatiegebruik
2.    Relevante medische voorgeschiedenis waarbij cardiale, pulmonale en neurologische voorgeschiedenis en nierfalen op de voorgrond staan
3.    Allergieën
Daarnaast is het zinvol dat de huisarts bij een patiënt met een levensverwachting minder dan 5 jaar aandacht heeft voor/het gesprek aangaat over nut en noodzaak van de coloscopie. 

Bevolkingsonderzoek Nederland verzorgt de verwijzing. Bij een ongunstige uitslag (de Hb-waarde in de FIT is groter dan of gelijk aan de afkapwaarde) maakt de screeningsorganisatie een afspraak voor een intake bij een coloscopiecentrum. Dit gebeurt op basis van de beschikbare tijden in de afsprakenmodule van ScreenIT.

Diagnostiek

Binnen 15 werkdagen na het verzenden van de brief met de FIT-uitslag aan de patiënt vindt de coloscopie plaats. De patiënt moet dan fit genoeg verklaard zijn tijdens het intakegesprek, dat een aparte afspraak betreft voorafgaand aan de coloscopie. Het coloscopiecentrum informeert de patiënt mondeling en schriftelijk (schriftelijk alleen indien het geen kanker betreft) als de over de uitslag van de coloscopie.

De vervolgstappen na het onderzoek zijn afhankelijk van de bevindingen (niet afwijkende of afwijkende uitslag).

• Bij een niet afwijkende uitslag zal de persoon na 10 jaar weer worden uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek.
• Bij een afwijkende uitslag wordt de persoon verwezen voor verdere diagnostiek en behandeling/surveillance.

Behandeling en surveillance

Na een ongunstige uitslag van FIT en coloscopie kunnen patiënten in een surveillanceprogramma terecht komen. De patiënt moet dan periodiek voor controle naar het ziekenhuis. Na afloop van het surveillanceprogramma kunnen de patiënten die de maximale leeftijdsgrens nog niet hebben bereikt, weer deelnemen aan het bevolkingsonderzoek.