Wijzigingsdatum 01-08-2024 | 11:47

Uit onderzoek blijkt dat de voordelen van het bevolkingsonderzoek borstkanker bij de totale doelgroep groter zijn dan de nadelen. Voor u persoonlijk kan dit anders zijn. U beslist zelf of u wel of niet wilt meedoen. Twijfelt u of u aan het bevolkingsonderzoek kunt meedoen? Neem dan contact op met uw huisarts.

Ervaringsdeskundigen over het onderzoek

In deze video van het RIVM, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, vertellen drie vrouwen van middelbare leeftijd over hun ervaringen met borstonderzoek. Vrouwen tussen de 50 en 75 jaar krijgen een oproep voor een borstonderzoek, waarmee borstfoto's gemaakt worden en waarmee borstkanker kan worden opgespoord. Judith Wammes, Angelique Berends-Roes en Shelly Roso vertellen hoe zij het onderzoek ervaren hebben en waarom zij het borstonderzoek belangrijk vinden.

Drie vrouwen van in de vijftig zijn ieder in een andere woonkamer. Voor een lange eettafel zit een witte vrouw met lang, blond haar dat opgestoken is. Haar naam is Judith Wammes.

JUDITH WAMMES: "Ik wist dat ik een oproep zou krijgen na mijn vijftigste. Volgens mij is dat ook ergens rond je verjaardag. En voor mij was het eigenlijk heel logisch om daar gewoon op te reageren."

In een andere woonkamer zit een witte vrouw met halflang, bruin haar. Zij heet Angelique Berends-Roes.

ANGELIQUE BERENDS-ROES: "Het onderzoek is belangrijk voor je. Maar ga er niet vanuit dat het zacht is."

Op een stoel in een kleine woonkamer zit een donkere vrouw met kort, bruin haar en een bril. Ze heet Shelly Roso.

SHELLY ROSO: "Nee, ik vond het niet pijnlijk. Het was meer ongemakkelijk, vond ik. Je voelt het trekken, zeg maar."

ANGELIQUE: "Dan worden ze platgedaan. Maar ze worden helemaal niet plat, hoor. Zelfs kleine borsten kunnen ertussen. Grote borsten kunnen ertussen. Ze worden echt niet plat, ze komen er niet als een dubbeltje uit."

SHELLY: "Meer ongemakkelijk en een beetje ingewikkeld... (LACHEND) zoals je daar dan moest staan."

ANGELIQUE: "Maar nee, het is niet leuk. Het mag wel gezegd worden dat het een pijnlijk onderzoek is."

JUDITH: "Ik ben gewoon gegaan zonder veel verwachtingen. Ik moet eerlijk zeggen, ik heb niet echt last gehad van pijn. Het gaat eigenlijk best heel snel. Een soort geoliede machine. Je staat in 15 tot 20 minuten weer buiten. Nou ja, dat is prima."

SHELLY: "Wat ook handig is, is dat dit even tussendoor kan. Mensen willen niet een hele dag vrij hoeven nemen of verlof in te leveren, voor zo'n onderzoek."

JUDITH: "Het is belangrijk om dit onderzoek te doen, omdat ik in de afgelopen 20, 30 jaar toch echt wel heel vaak om mij heen van kennissen heb gehoord die toch de diagnose borstkanker kregen."

SHELLY: "Als je het vroegtijdig kunt opsporen, is de kans op genezing of op uitzaaiingen... De kans op genezing is groter, de kans op uitzaaiingen is dan kleiner."

JUDITH: "Als je er vroeg bij bent, dan heb je nog wel handelingsopties en kun je gewoon nog wel wat doen. En dat is eigenlijk wat je hoopt ook met met zo'n onderzoek: dat, als ze iets aantreffen, je dan gelijk iets kan gaan doen. En dat dat werkt en dat je er op tijd bij bent. Je kan je kop wel in het zand steken, maar dat heeft geen zin."

ANGELIQUE: "Dat er gewoon middelen bestaan dat je gezond oud mag worden. Dat vind ik wel heel erg belangrijk. Het idee dat we ouder mogen worden."

JUDITH: "Daarbij is het natuurlijk ook nog zo: als je vijftig bent of boven de vijftig loop je blijkbaar een groter risico. Dus het is er niet voor niks."

Beeldtekst:
Kijk voor meer informatie op www.bevolkingsonderzoekborstkanker.nl

RIVM 2023
De zorg voor morgen begint vandaag

Het logo van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, onderdeel van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het logo van Bevolkingsonderzoek Nederland verschijnt.

U beslist zelf

U beslist zelf of u mee wilt doen aan het bevolkingsonderzoek. Hieronder staan dingen waar u over na kunt denken. En de belangrijkste voordelen en nadelen van meedoen aan het bevolkingsonderzoek.

Voordelen van het bevolkingsonderzoek

Als u meedoet, is de kans kleiner dat u doodgaat aan borstkanker

Van iedere 1.000 vrouwen van vijftig jaar overlijden er 40 in de loop van hun leven aan borstkanker. Vrouwen die meedoen aan het bevolkingsonderzoek, hebben een 50% kleinere kans om te overlijden aan borstkanker dan vrouwen die niet meedoen.

Voor vrouwen die wat ouder zijn (tussen de 70 en 75 jaar) en vaker hebben deelgenomen, blijkt het effect van borstkankerscreening groter. Bij deze groep is de sterftedaling ongeveer 80%. Voor de wat jongere vrouwen (tussen de 50 en 69 jaar) ligt dat percentage lager, namelijk ongeveer 40%.

Als u meedoet kunnen artsen borstkanker eerder ontdekken. De kans dat u beter wordt is groter

Door het bevolkingsonderzoek kunnen artsen borstkanker vroeger ontdekken en eerder behandelen. Zelfs voordat u klachten krijgt, of de borstkanker zelf kunt voelen of zien. Hierdoor is de kans op uitzaaiingen kleiner en is de behandeling mogelijk minder zwaar. Door vroege opsporing is de kans dat u geneest groter.

Ieder jaar spoort het bevolkingsonderzoek bij ongeveer 7.000 personen een tumor op. Door het bevolkingsonderzoek overlijden ieder jaar 1300 vrouwen minder aan borstkanker.

Nadelen van het bevolkingsonderzoek

Als u meedoet, kan het zijn dat u voor niets verder onderzoek krijgt

Soms is er op de röntgenfoto’s van uw borst een afwijking te zien. Dan is verder onderzoek in het ziekenhuis nodig om te zien wat er aan de hand is. Soms blijkt achteraf dat er niets aan de hand is. Dan was het verder onderzoek eigenlijk niet nodig. Dit gebeurt ieder jaar bij 17 van de 1000 mensen die meedoen aan het bevolkingsonderzoek.

Als na verder onderzoek blijkt dat u geen borstkanker heeft, dan heeft u onnodig last gehad van angst en onrust. Maar daarnaast bent u waarschijnlijk ook opgelucht.

Het liefst willen we bij het bevolkingsonderzoek alleen de mensen doorsturen die wel borstkanker hebben. Dit is helaas niet mogelijk, hoe precies we ook onderzoeken en hoe goed de technieken ook zijn.

Een behandeling kan niet nodig zijn geweest

Bijna altijd behandelen artsen borstkanker. Soms groeit de tumor zo langzaam dat de mensen er tijdens hun leven geen last van zouden hebben. Een behandeling was dan eigenlijk niet nodig. Dit gebeurt ongeveer 1 op de 10 personen met borstkanker. We kunnen niet van te voren zeggen bij wie behandeling niet nodig was.

Vroege ontdekking betekent niet altijd langer leven

Vroege ontdekking van borstkanker zorgt er niet altijd voor dat mensen ook langer leven. Op het moment dat iemand eerder weet dat zij borstkanker heeft, geeft dit langere tijd een geestelijke belasting door bezoeken aan het ziekenhuis voor behandeling en controle. Van tevoren weten we nooit zeker of iemand ook echt langer te leven heeft.

Het bevolkingsonderzoek kan u onterecht geruststellen

Het onderzoek geeft geen volledige zekerheid. Soms heeft iemand toch borstkanker, ook al zagen artsen dat niet bij het bevolkingsonderzoek. Twee tot drie op de tien gevallen van borstkanker wordt door het bevolkingsonderzoek niet ontdekt.

Het bevolkingsonderzoek is een momentopname

Het onderzoek is een momentopname. De onderzoekers bekijken de borsten op een bepaald moment. Dan vinden ze geen borstkanker. Maar dat betekent niet dat er geen borstkanker kan ontstaan. Bij ongeveer 2 op de 1.000 onderzochte personen vinden artsen in de twee jaar tussen de bevolkingsonderzoeken toch borstkanker.

Het onderzoek kan pijnlijk zijn

Om een goede foto te maken, met zo min mogelijk straling, worden uw borsten samengedrukt tussen 2 platen. Dat kan pijnlijk zijn. Op dit moment is het maken van röntgenfoto’s de beste en snelste manier om borstkanker op te sporen in het bevolkingsonderzoek.

Aandachtspunten bij kiezen of u meedoet

Operatie aan de borst

Als u in het afgelopen halfjaar een medical device, borstprothese, bypass of andere operatie aan de borst heeft gehad, dan geldt voor u het volgende:

  • Bij een medical device (bijvoorbeeld een pacemaker) en operatie aan de borst kunt u 6 maanden na de plaatsing/operatie meedoen aan het bevolkingsonderzoek. We houden deze periode aan omdat de plek nog gevoelig kan zijn.
  • Bij een borstprothese en een bypass is het advies om 6 maanden te wachten voordat u meedoet aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. Dit is een dringend advies, maar geen verplichting.

Als u onder behandeling bent voor uw borst(en)

U hoeft niet mee te doen aan het bevolkingsonderzoek als u klachten aan uw borsten heeft en daarvoor wordt behandeld door een specialist. Twijfelt u? Vraag dan aan uw specialist of het nodig is om mee te doen.

Wanneer niet meedoen met het bevolkingsonderzoek?

Ga bij klachten of veranderingen die kunnen duiden op borstkanker altijd naar uw huisarts. Wacht niet op de uitnodiging van het bevolkingsonderzoek borstkanker. Maak geen afspraak en doe niet mee aan het bevolkingsonderzoek. Maar maak meteen een afspraak met uw huisarts. Krijgt u klachten na deelname aan het bevolkingsonderzoek, ga ook dan altijd naar de huisarts.

klachten borsten

Maak een afspraak met de huisarts:

  • bij een knobbeltje, zwelling of verharding in uw borst
  • bij een bult op uw borst
  • bij deukjes of kuiltjes in uw borst
  • als de huid van de borst putjes heeft er eruitziet als een sinaasappelschil
  • bij een wondje aan uw borst dat slecht geneest
  • bij roodheid, schilfering of intrekking van een tepel
  • bij bloed of vocht uit een tepel
  • bij een zwelling in uw oksel
  • als uw borst anders voelt dan normaal
  • als de vorm of grootte van uw borst verandert.

afbeelding

Ga met de symptomen die in de tekst worden opgenoemd naar de huisarts en wacht niet tot deelname aan het bevolkingsonderzoek borstkanker.

Als u onder behandeling bent voor uw borst(en)

U hoeft niet mee te doen aan het bevolkingsonderzoek als u klachten aan uw borsten heeft en daarvoor wordt behandeld door een specialist. Twijfelt u? Vraag dan aan uw specialist of het nodig is om mee te doen. 

Heeft u ernstige gezondheidsproblemen? Of zit borstkanker in uw familie?

Soms is het minder zinvol voor u om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek. Of is een andere controle beter voor u. Bijvoorbeeld als u een zeer slechte gezondheid heeft. Bespreek met uw huisarts wat u het beste kunt doen. Doe dit ook als u mogelijk meer risico heeft op borstkanker door een erfelijke aanleg of door borst- of eierstokkanker in uw familie. 

Bij vrouwen met een erfelijke aanleg  komt borstkanker op jonge leeftijd voor in de familie. Via  een stamboomonderzoek kan  de kans op erfelijke belasting worden ingeschat. 
Ook kan een DNA- Desoxy nucleinezuur (Desoxy nucleinezuur)onderzoek worden gedaan. Deze test geeft niet altijd duidelijkheid, omdat op dit moment voornamelijk wordt getest of iemand een verandering (mutatie) heeft op het BRCA1 of BRCA2-gen.

Bent u erfelijk belast met borstkanker? Dan wordt u waarschijnlijk vanaf jonge leeftijd hierop onderzocht.  Gegevens over vrouwen jonger dan 50 jaar zijn niet bekend bij het bevolkingsonderzoek. Daarom ontvangt u geen uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. 
Vraag advies aan uw huisarts of behandelend arts in het ziekenhuis over deelname aan het bevolkingsonderzoek. 

De controle die u krijgt in het ziekenhuis is geen onderdeel van het gratis bevolkingsonderzoek. Het kan zijn dat u de kosten (deels) zelf moet betalen. Dit hangt af van de hoogte van het eigen risico van uw zorgverzekering en hoeveel u hiervan heeft gebruikt. Bespreek dit met uw zorgverzekeraar als u hierover vragen heeft. 

Kijk voor meer informatie over erfelijke borstkanker op de website Borstkanker.nl. 
 

Ik wil niet meedoen aan het bevolkingsonderzoek

Heeft u besloten niet mee te doen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker? Dan kunt u zich afmelden.

Bent u over 2 jaar nog steeds tussen de 50 en 75 jaar? Als u zich niet heeft afgemeld voor het bevolkingsonderzoek, dan krijgt u binnen 2 à 3  jaar automatisch weer een uitnodiging.