De EC European Commission (European Commission) ziet dat nieuwe zogenaamde ‘advanced materials’ nodig zijn voor een klimaatneutraal Europa, vrij van giftige stoffen en zonder vervuiling. Zo zijn advanced materials nodig voor de opslag van energie uit duurzame bronnen als zonnepanelen en windturbines. De EC moedigt daarom de ontwikkeling ervan aan. Onder andere via het nieuwe onderzoeksprogramma Horizon Europe. Volgens de EC moet er wel meer aandacht zijn voor de veiligheid en duurzaamheid van deze nieuwe materialen.

Smart nanomaterials als voorbeeld

Het Europese onderzoeksinstituut JRC Joint Research Centre (Joint Research Centre) en de EC hebben kort geleden een overzichtsartikel geschreven over smart nanomaterials. Smart nanomaterials worden door de auteurs gezien als een speciale groep van advanced materials. Ook hebben JRC en de EC hierover in september een internationale workshop georganiseerd. De auteurs vinden dat er niet voldoende wordt gekeken naar duurzaamheid én veiligheid bij het ontwikkelen van nieuwe materialen. De auteurs roepen op om het concept van ‘Safe-and-Sustainble-by-Design’ verder concreet te maken. Dit concept moet worden vormgegeven door samenwerking van verschillende groepen. Dit zijn mensen die werken aan innovaties, wetenschappers en mensen werkzaam in overheidsbeleid of werkzaam op het gebied van wet- en regelgeving.

Wat zijn ‘smart nanomaterials’ en ‘advanced materials’?

Er is geen definitie van ‘smart nanomaterials’ of ‘advanced materials’. Wel geven de auteurs van het overzichtsartikel aan dat smart nanomaterials ‘actief reageren op prikkels’. Zo kan bijvoorbeeld een bepaalde zuurgraad of de aanwezigheid van licht een verandering in het materiaal teweeg brengen. Dit is bijvoorbeeld een verandering van vorm, zodat een andere stof dat in het materiaal is opgeslagen, eruit kan komen.
Smart nanomaterialen worden nu vooral toegepast als geneesmiddel. Daarnaast wordt gewerkt aan nieuwe toepassingen in bijvoorbeeld cosmetica, voedselverpakkingsmaterialen en landbouw.

‘Advanced materials’ is een term die steeds meer wordt gebruikt. Het is moeilijk om advanced materials precies te beschrijven. Het zijn nieuwe materialen met een nieuwe of verbeterde functionaliteit. Ze bevatten vaak een of meerdere nanomaterialen. Belangrijk voor hun werking is vaak hoe verschillende materialen met elkaar zijn verbonden op de nanoschaal.

Wat vindt het RIVM?

De ‘Chemical Strategy for Sustainability’ is een belangrijk document van de EC. Dit bouwt verder op eerdere visiedocumenten, zoals de ‘European Green Deal’, en het ‘Action plan for a Circular Economy’. De EC vindt het belangrijk om naar een duurzame, eerlijke, inclusieve en circulaire economie te groeien. Technologische ontwikkelingen zijn daarvoor noodzakelijk. Daarbij is het nodig dat deze innovaties niet alleen functioneel zijn, maar ook veilig en duurzaam.

Verschuiving van aandacht

Het RIVM ziet dat de aandacht van de Europese Commissie verschuift van nanomaterialen naar advanced materials. En zich verbreedt, door niet alleen naar veiligheid en regelgeving te kijken, maar ook naar Safe-and-Sustainable-by-Design. Het is op dit moment niet duidelijk welke nieuwe uitdagingen advanced materials zullen brengen voor veiligheid, duurzaamheid en wetgeving. Wel is duidelijk dat veiligheid en duurzaamheid belangrijk worden in toekomstige ontwikkelingen van nieuwe materialen en chemische stoffen.

Nieuwe werkwijze voor advanced materials

Het RIVM wil goed voorbereid zijn. Het ontwikkelt daarom een werkwijze om signalen over de veiligheid en duurzaamheid van advanced materials zo goed mogelijk, op een systematische manier, te identificeren en te prioriteren. Het RIVM zoekt hierbij internationale uitwisseling en afstemming. Deze werkwijze kan uiteindelijk zowel regelgevers als bedrijven, die advanced materials ontwikkelen en op de markt willen brengen, helpen. Op deze manier wil het RIVM bijdragen aan de doelstellingen van de Europese Chemicals Strategy for Sustainability en de ontwikkeling van veilige en duurzame nieuwe materialen.