Deze macrofagen komen ook voor in de omgeving van een tumor. Er zijn verschillende typen macrofagen en ze kunnen overgaan (differentiëren) van het ene type in het andere. Macrofagen in de buurt van een tumor zijn van het type M2. Type M2 werkt ontstekingsremmend, dat wil zeggen dat de macrofaag in de buurt van de tumor het immuunsysteem onderdrukt waardoor de tumor doorgaat met groeien. Door opname van de ijzeroxide nanodeeltjes veranderen de macrofagen van type M2 (ontstekingsremmend) naar type M1 (ontstekingsbevorderend) Op deze manier stimuleren deze nanodeeltjes de eigen afweer, bijvoorbeeld tegen tumorcellen.

Uit in-vitrostudies^[1] bleek dat gewone cellen niet doodgaan aan nanodeeltjes van ferumoxytol bij hoeveelheden die ook in de patiënt voorkomen. Daarnaast bleek in een in-vitromodel dat tumoren door de aanwezigheid van ferumoxytol meer macrofagen aantrekken en dat dat tot activatie van de macrofagen leidde, met de dood van tumorcellen tot gevolg.

Het middel is vervolgens getest in twee diermodellen. In een muismodel voor borstkanker werd de tumorgroei geremd in muizen die ferumoxytol kregen. Ook zagen de onderzoekers dat in de buurt van de tumoren het aantal M1-macrofagen tijdelijk was verhoogd. In het andere diermodel, een muismodel voor longuitzaaiingen, zorgde behandeling met ferumoxytol voor een afname in de grootte van de tumoren in zowel lever als long. In de long ging dit gepaard met een toename van M1-macrofagen. Tenslotte bleek dat wanneer de muizen ferumoxytol kregen voordat de tumorcellen werden toegediend het aantal leveruitzaaiingen was verlaagd.

RIVM/KIR kennis- en informatiepunt risico’s van nanotechnologie (kennis- en informatiepunt risico’s van nanotechnologie)-overweging:

Nanodeeltjes van ferumoxytol zouden ingezet kunnen worden als nieuw onderdeel van een kankertherapie. Het aanzetten van macrofagen tot het opruimen van tumoren werkt naar verwachting op vergelijkbare wijze bij mensen.

Het gevonden remmende effect door nanodeeltjes van ijzeroxide op tumorgroei heeft mogelijk al een (gunstig) effect gehad bij kankerpatiënten wanneer ze deze deeltjes toegediend hebben gekregen als behandeling voor bloedarmoede. Daarnaast zouden kankerpatiënten mogelijk baat hebben gehad bij het gebruik van ijzeroxide nanodeeltjes als contrastmiddel tijdens MRI magnetic resonance imaging (magnetic resonance imaging)^[2].

In de Verenigde Staten (FDA) is ferumoxytol toegelaten voor de behandeling van bloedarmoede bij nierpatiënten. Omdat er al klinische ervaring is met het middel, zou mogelijk vervolgonderzoek naar werkzaamheid in mensen (klinische fase II en III) snel kunnen starten. In Europa is ferumoxytol teruggetrokken. Er is geen formele reden aangegeven voor terugtrekking, maar mogelijk is de indicatie te beperkt. Een ijzeroxide nanodeeltje voor de behandeling van bloedarmoede dat wél in Europa is toegelaten is bijvoorbeeld Venofer. Of dit middel een vergelijkbare werking heeft tegen tumorcellen zal eerst moeten worden aangetoond.