Beleid coronamaatregelen wringt, behoefte aan heldere koers

In ronde 10 van het vragenlijstonderzoek, afgenomen tussen 10 en 14 februari onder ruim 54.000 deelnemers, zien we dat de meeste coronamaatregelen nog altijd kunnen rekenen op een breed draagvlak. Naleving blijft voor veel maatregelen stabiel, en toont in sommige gevallen een verbetering. Zo ontvingen minder deelnemers bezoek (daling van 73% in de kerstvakantie naar 58%) en werkten ze meer thuis. 92% geeft aan zich te houden aan de avondklok, hoewel het aantal mensen dat denkt dat de avondklok helpt, met 42% laag is ten opzichte van andere maatregelen. Dat geldt ook voor de maatregel maximaal 1 persoon per dag thuis ontvangen (48% denkt dat deze nuttig is), met als belangrijkste verschil dat deze maatregel laag draagvlak geniet (56%) en relatief moeilijk wordt gevonden (36%). 81% van de deelnemers heeft in de week voor het onderzoek niet meer dan 1 bezoeker tegelijk ontvangen. Dit percentage ligt lager dan in de vorige twee meetrondes toen nog een max van 3 of 2 bezoekers gold: toen hield 95% zich daaraan.

Opvallend is dat we ook bij een aantal gedragsmaatregelen waar deelnemers wél in grote mate achter staan en ook van denken dat het nuttig is, een lichte daling zien in de naleving. Bijvoorbeeld bij testen bij klachten en bij het handen wassen in situaties waarin dat nodig is.

Mentaal en sociaal welbevinden onder druk

Het mentaal en sociaal welbevinden staat onder druk. Meer deelnemers aan het onderzoek ervaren gevoelens van eenzaamheid  (stijging van 61 naar 67% ten opzichte van de vorige meting) en minder mensen ervaren hun sociale contacten als ‘goed’ (daling van 58 naar 51%). Deelnemers jonger dan 40 jaar rapporteren een slechtere mentale gezondheid dan oudere deelnemers. Hierbij valt op dat deelnemers van 70 jaar en ouder stabiel lijken te zijn gebleven gedurende deze pandemie (rond de 2% psychisch matig tot ernstig ongezond), terwijl mentaal welbevinden met name afneemt bij jongere groepen (tot 14% matig tot ernstig psychisch ongezond bij 25-39 jarigen en 30% onder de 16-24 jarige deelnemers; trend niet in figuur).

Behoefte aan heldere koers en eerlijkere verdeling van lasten

Hoewel het draagvlak voor de meeste maatregelen stabiel hoog is, is het vertrouwen in het coronabeleid als geheel verder gedaald. Steeds minder mensen vinden dat maatschappelijke belangen goed worden afgewogen (nu 48%, lag tussen 62% en 69% van april tot november 2020) en besluiten goed worden toegelicht nu (56%, was 77% in april en sindsdien gestaag afgenomen). Slechts 26% van de deelnemers vindt dat de overheid de lasten van de coronacrisis eerlijk verdeelt over alle partijen in de samenleving (43% is het daarmee oneens), 29% dat de overheid een duidelijke koers vaart (42% oneens), en 30% dat de overheid een juiste en eerlijke volgorde hanteert in de vaccinatiestrategie (36% oneens). Een meerderheid gelooft wel dat de overheid haar best doet het goede te doen (79%) en bereid is om verkeerde beslissingen te corrigeren (54%).

Samenvattend impliceren de resultaten van ronde 10 dat er behoefte is aan een duidelijke strategie met een eerlijke verdeling van lasten. Veel deelnemers snappen het belang van de maatregelen en geloven in de effectiviteit, maar bij maatregelen die heel zwaar wegen – met name het maximum van 1 bezoeker per dag - is naleving lastiger. Er valt nog winst te behalen bij het naleven van de basismaatregelen, waarvoor het draagvlak hoog is en de maatschappelijke impact laag (handen wassen, laten testen bij klachten, drukte mijden).