Inleiding en motivatie

Humaan cytomegalovirus (CMV) is een wijdverspreid persisterend herpesvirus dat ongeveer 60% van de Nederlandse bevolking infecteert. Ondanks dat infectie met dit virus meestal niet leidt tot symptomen of ziekte, is het geassocieerd met versnelde veroudering van het afweersysteem, de zogenaamde. ‘immunosenescence’. Kenmerken van het verouderende afweersysteem zijn vooral te vinden in een specifieke subset van witte bloedcellen, de T-cellen, die belangrijk zijn bij de afweer tegen virusinfecties. Deze veranderingen kunnen leiden tot verminderde afweer tegen nieuwe virussen, maar ook tegen vaccins. Dit laatste is een mogelijke bedreiging voor effectieve vaccinatie, vooral bij ouderen. In Nederland, is het griepvirusvaccin het enige vaccin dat routinematig wordt aangeboden aan iedereen boven de 60 jaar om infectie met het griepvirus te voorkomen. In dit project wordt er naar gestreefd om de CMV-geïnduceerde veranderingen in de afweer te karakteriseren, te onderzoeken of dit geassocieerd is met een verminderde respons op vaccins en inzicht te krijgen in het mechanisme achter verminderde afweer na (griep)vaccinatie. Identificatie van het mechanisme kan mogelijkheden onthullen om in te grijpen in CMV-geïnduceerde verlaging van de afweer en om de afweerrespons tegen nieuwe virussen en vaccins te verbeteren. Daarnaast zal identificatie van CMV-geïnduceerde veranderingen in de afweer, die geassocieerd zijn met verminderde respons op vaccins, personen kunnen identificeren die verbetering van hun afweer nodig hebben en strategieën identificeren die de afweer op vaccins verhogen, vooral bij ouderen. Kennis over de rol van CMV op de afweerresponse op latere leeftijd kunnen wijzen op een groter voordeel van CMV-vaccinatie door het voorkomen van immunosenescence en het versterken van ‘gezond ouder worden’.

Doel(en) en onderzoeksvragen

Het bestuderen van de rol van eerdere CMV-infectie op de ontwikkeling van afweer tegen het griepvirus na infectie en vaccinatie en karakteriseren van CMV-geïnduceerde veranderingen in de afweer die geassocieerd zijn met een verlaagde afweerrespons tegen het vaccin.

Aanpak en methoden

Om dit doel te bereiken, zullen we markers identificeren die geassocieerd met immunosenescence in relatie tot eerdere CMV-infectie en respons op vaccinatie. Daarnaast onderzoeken we in patiënten na vaccinatie het repertoire van T-cellen gericht tegen het griepvirus, om aan te tonen of er verschillen zijn tussen CMV+ en CMV- individuen. Ten slotte zullen we een studie uitvoeren om het mechanisme te ontrafelen, waarin we in vivo naar T-cel expansie kunnen kijken na vaccinatie met het griepvirus in relatie tot CMV-status en leeftijd. Hiervoor gebruiken we een unieke en veilige manier om cellen in vivo ‘aan te kleuren’ en zo inzicht te krijgen in de T-cel dynamiek in vivo.

Verwachte resultaten

Het gebruik van nieuwe markers en gedetailleerde analyse van de T-cel respons tegen het griepvirus, na infectie en vaccinatie, zal leiden tot beter inzicht in de rol van eerdere CMV infectie op afweerresponsen op latere leeftijd. Dit zal onze kennis over de afweerrespons bij ouderen sterk verhogen en kan leiden tot interventies om de verouderende bevolking gezond en fit te houden zodat zij in staat is om nieuwe virussen te tackelen en nieuwe afweerresponsen te maken na vaccinatie. Identificatie van kenmerken die geassocieerd zijn met een lagere afweer kan leiden tot strategieën die de afweerrespons na vaccinatie verbeteren, vooral bij ouderen.

Geplande producten

• Karakterisering van CMV-gerelateerde immunosenescence die in vaccin initiatieven zouden kunnen worden toegepast.
• Inzicht in het mechanisme van de veranderingen in het afweersysteem die geïnduceerd worden door CMV en de respons op vaccinatie beïnvloeden.
• Wetenschappelijke artikelen.