Inleiding en motivatie

De prijs die betaald wordt voor de uitzonderlijke stijging van de levensverwachting gedurende de afgelopen decennia is een toename van de prevalentie van ouderdom-gerelateerde ziektes. Een absolute voorwaarde om gezond oud te worden is een robuust immuun systeem. Bij veroudering wordt het immuunsysteem minder effectief, wat resulteert in een toegenomen gevoeligheid voor infecties en kanker. Ook kan een ontregeld immuunrespons leiden tot een staat van chronische ontsteking, wat op zijn beurt weer chronische ziekten tot gevolg heeft. De beschikbaarheid van bloedmonsters afkomstig uit de Doetinchem Cohort Studie (DSC) biedt een unieke kijk op de verandering van het immuunsysteem bij het ouder worden. Laboratoriumanalyses maken het wellicht mogelijk om de veroudering van het immuunsysteem in maat en getal te beschrijven en de onderlinge individuele verschillen daarin te onderzoeken. De waargenomen relatie tussen zulke ‘immuunmerkers’ en gezondheidsuitkomsten biedt handvaten om strategieën te ontwikkelen die gezond ouder worden bevorderen. De bevindingen van dit project kunnen gebruikt worden voor op de persoon gerichte preventie van gezondheidsproblemen, door vroege herkenning en op maat gesneden interventies.

Doel(en) en onderzoeksvragen

Het doel van deze studie is het vinden van biomerkers van de biologische veroudering van het immuunsysteem, die voorspellend zijn voor toekomstige gezondheidsproblemen zoals ontvankelijkheid voor infecties of chronische ontstekingen. De beoogde doeleinden zijn een karakterisering van de veroudering van het menselijke immuunsysteem met behulp van biomerkers en om zulke immuunmerkers te relateren aan gezondheidsuitkomsten. De centrale onderzoeksvraag is of er immuunmerkers bestaan met behulp waarvan individuen herkend kunnen worden die een verhoogd risico hebben op een versnelde achteruitgang van het immuunsysteem en een daarmee samenhangend groter risico op ziekte.

Aanpak en methoden

Laboratoriumanalyses zijn van longitudinaal verzamelde bloedmonsters van de DSC. Een steekproef (300 DCS-deelnemers, die samen een breed scala aan gezondheidstoestanden vertegenwoordigen) zullen worden gevraagd om extra bloed voor onderzoek af te staan. Die bloedmonsters, samen met de bloedmonsters van dezelfde personen uit eerdere afnames, zullen onderzocht worden op parameters van het immuunsysteem. Alle bloedmonsters zullen zodanig worden bewaard dat in vervolgstudies analyses gedaan kunnen worden met toekomstige innovatieve laboratoriumtechnieken. In dit project worden ze gebruikt voor fenotypische analyse van lymfocyten subpopulaties. Parameters van de cellulaire immuniteit zullen in deze studie dienen als uitkomstmaten, terwijl in volgende rondes van de DCS kan worden vervolgd hoe ze verder veranderen met de leeftijd. De overige DSC-bloedmonsters, die telkens met tussenposen van 5 jaar zijn verzameld, zullen worden geanalyseerd op biomerkers van het immuunssysteem. De bruikbaarheid en haalbaarheid van het meten van een aantal ‘kandidaat’ moleculaire merkers, inclusief die uit nieuwe ‘omics’ technologie, zullen geëxploreerd worden tijdens het eerste jaar van het project. Statistische modellering zal gebruikt worden om de biologische veroudering van het immuunsysteem te vangen in termen van de longitudinaal gemeten parameters, en om het verband te onderzoeken tussen immunologische veroudering en gezondheid.

Verwachte resultaten

Een kwantitatieve karakterisering van de veroudering van het immuunsysteem met behulp van veranderingen met de leeftijd van bekende en nieuwe immuunmerkers. Dit kan bijdragen aan het vinden van vroege ‘voorspellers’ van een snelle achteruitgang van de immuunfunctie, en aan meer inzicht in de relatie tussen ‘immunosenescentie’ en het zich voordoen van leeftijd-gerelateerde chronische ziektes of infectiegevoeligheid.

Geplande producten

Proefschrift; Publicaties in internationale tijdschriften; workshops healthy ageing.