Referentielaboratoria voor de publieke gezondheid zijn laboratoria die op een bepaald onderdeel van de microbiologische diagnostiek optreden als diagnostisch confirmatiecentrum en als wetenschappelijke vraagbaak. Zij zijn hiervoor erkend en hebben deze opdracht gekregen.

Taken van referentielaboratoria

Referentielaboratoria onderhouden een relevante collectie referentiematerialen, dragen bij aan innovatie en wetenschappelijk onderzoek en aan de surveillance van de betreffende infectieziekte(n). Hier horen ook het op tijd signaleren en bestrijden van uitbraken bij. 

De kerntaken van de referentielaboratoria omvatten:

  • referentiediagnostiek
  • verzamelen van referentiematerialen
  • wetenschappelijk advies
  • samenwerking en onderzoek
  • monitoring
  • (vroeg)signalering
  • uitbraakmanagement

Het RIVM stuurt een dekkend diagnostisch netwerk van medisch-microbiologische referentielaboratoria in Nederland aan ten behoeve van de openbare gezondheidszorg.

Referentielaboratoria RIVM

Het Centrum Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en laboratorium Surveillance (IDS) voert bij het RIVM meerdere referentietaken uit. Hieronder zie je welke referentietaken het RIVM uitvoert.

Netwerk Referentielaboratoria

Het netwerk van medisch-microbiologische referentielaboratoria is essentieel om ziekteverwekkers vroeg te signaleren en uitbraken goed te managen. Op basis van het advies van de externe commissie Verburgh is een proces en werkwijze voor het netwerk ontwikkeld.

Het netwerk bestaat uit laboratoria binnen en buiten het RIVM. Elke vier jaar wordt de indeling van de referentielaboratoria geëvalueerd om te kunnen inspelen op ontwikkelingen rondom ziekteverwekkers en de prioritering daarvan. De coördinatie van het netwerk ligt bij RIVM-IDS Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu - Centrum Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en Screening (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu - Centrum Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en Screening). Het jaarverslag Netwerk Referentielaboratoria beschrijft de taken en resultaten van de Nederlandse medisch-microbiologische referentielaboratoria.

Hieronder staat een overzicht van alle medisch-microbiologische referentielaboratoria in de periode van 2022 tot 2026.

Referentielaboratorium 

Samenstelling cluster referentietaak

Arbovirussen - RIVM-CIb

Arbovirussen – Erasmus MC Erasmus University Medical Center (Erasmus University Medical Center)

 

Chikungunyavirus
Denguevirus
Zikavirus
Gelekoortsvirus
Tekenencephalitisvirus (TBE)
Usutuvirus
Westnijlvirus

Bacteriële meningitis - Amsterdam UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum)

Invasieve bacteriële infecties als:
Neisseria meningitidis
Haemophilus influenzae
Streptococcus pneumoniae

Bacteriële voedselinfecties - RIVM-CIb

Shigella spp. (Shigellose)
Salmonella spp. (Salmonellose,  buiktyfus, paratyfus)
Shigatoxine-producerende E. coli (STEC)
Enterohemorragische E. coli (EHEC)
Campylobacter
Listeria monocytogenes (Listeriose)
Vibrio cholerae (cholera)

Bijzondere bacteriële infecties
(incl. bioterrorisme) - RIVM-CIb

Bacillus anthracis (antrax)
Clostridium botulinum (botulisme)
Brucella
Yersinia pestis (pest)
Francisella tularensis (tularemie)

Bijzonder resistente micro-organismen (BRMO) - RIVM-CIb

Carbapenemase-producerende Enterobacterales (CPE)
Methicilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA)
Vancomycine-resistente Enterokok (VRE)
Colistine-resistente bacteriën

Chlamydia spp. van dierlijke oorsprong – Zuyderland MC 

Chlamydia spp.

Chlamydia trachomatis - Maastricht UMC

Chlamydia trachomatis

Coronavirussen - RIVM-CIb

Coronavirussen – Erasmus MC

Severe acute respiratory syndrome coronavirus (SARS-CoV-2, SARS-CoV)
Middle East Respiratory Syndrome coronavirus (MERS-CoV)

Enterovirussen - RIVM-CIb

 

Non-polio enterovirussen
Poliovirus

Gastro-enteritisvirussen RIVM-CIb

 

Norovirus
Hepatitis A-virus
Hepatitis E-virus

Invasieve mycosen - RIVM-CIb

Invasieve mycosen - Radboud MC

Aspergillus spp. 
Fusarium spp.
Candida spp.

Legionella - Streeklab Haarlem

Legionella spp.

Lyme - RIVM-CIb

Lyme - Amsterdam UMC

Borrelia Burgdorferi (lyme borreliose)

Neisseria gonorrhoe - Streeklaboratorium GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) Amsterdam

Neisseria gonorrhoeae

Overige groep A/B1-meldingsplichtige ziektes - RIVM-CIb

 

Orthopoxvirus (pokken)
Rabiësvirus (hondsdolheid)

Respiratoire virussen - RIVM-CIb

Respiratoire virussen - Erasmus MC

Influenzavirus (griep)
Dierlijke influenzavirussen
Respiratoir syncytieel virus (RSV)
Rhinovirussen
Endemische coronavirussen

Rijksvaccinatieprogramma (RVP) - RIVM-CIb

 

Corynebacterium diphtheriae (difterie)
Clostridium tetani (tetanus)
Bordetella pertussis (kinkhoest)
Hepatitis B-virus
Humaan Papillomavirus (HPV)
Rotavirus
Bofvirus
Mazelenvirus
Rubellavirus (rode hond)
Neisseria meningitidis (meningokok ACWY, meningokok B)
Streptococcus pneumoniae (Pneumokok)
Haemophilus influenzae (Hib)
(poliovirus valt in cluster enterovirussen)

Tuberculose - RIVM-CIb

 

Mycobacterium tuberculose

Virale hemorragische koorts - RIVM-CIb

Virale hemorragische koorts - Erasmus MC

Ebolavirus
Lassavirus
Marburgvirus
Juninvirus
Machupovirus
Krim-Congovirus