Baarmoederhalskanker is een kwaadaardig gezwel (een tumor) van de baarmoederhals. De baarmoederhals is het smalle deel van de baarmoeder. Het zit onderaan de baarmoeder.

Deze kanker ontstaat door een lange besmetting met het humaan papillomavirus (HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus)). Ieder jaar krijgen ongeveer 900 personen in Nederland de diagnose baarmoederhalskanker. Baarmoederhalskanker komt vooral voor bij jonge vrouwen tussen de 30 en 45 jaar. Dit is anders dan bij de meeste kankersoorten.

Baarmoederhalskanker ontstaat heel langzaam, meestal duurt het zo’n 10 tot 15 jaar. Het begint vaak met veranderde cellen. Die kunnen veranderen in kanker. Het geeft vaak geen klachten.

Welke klachten horen bij baarmoederhalskanker?

Als de cellen in de baarmoederhals veranderen, kunt u na verloop van tijd de volgende klachten krijgen:

  • bloedingen tijdens of vlak na seks
  • bloedingen na de overgang, bijvoorbeeld als u al meer dan een jaar niet ongesteld bent geweest
  • bloedingen tussen twee menstruatieperiodes in
  • ongewone afscheiding uit uw vagina

Heeft u een van deze klachten? Neem dan contact op met uw huisarts.

Hoe ontstaat baarmoederhalskanker?

Baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door een virus: het humaan papillomavirus (HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus)). Als mensen seksueel actief zijn, kunnen ze besmet raken met HPV. HPV is erg besmettelijk.

Bijna iedereen heeft een keer HPV. Meestal ruimt het lichaam het virus zelf weer op. Als dit niet gebeurt, dan kunnen er afwijkende cellen ontstaan. Het lichaam ruimt ook de meeste afwijkende cellen weer op. Soms lukt dat niet. Dan kan na een lange tijd baarmoederhalskanker ontstaan. Als de HPV-infectie zich ontwikkelt tot baarmoederhalskanker, duurt dit gemiddeld 10 tot 15 jaar. De kans op baarmoederhalskanker is heel klein. Minder dan 1% van de vrouwen met een HPV-infectie krijgt uiteindelijk baarmoederhalskanker. Baarmoederhalskanker is niet erfelijk.

Hoe vaak komt baarmoederhalskanker voor?

Ieder jaar gaan er ongeveer 200 mensen dood aan baarmoederhalskanker. Anders gezegd: per 50.000 vrouwen sterft in Nederland 1 vrouw aan baarmoederhalskanker. Zonder het bevolkingsonderzoek zouden er geen 200 mensen per jaar overlijden maar 500.

Ook al heeft bijna iedereen een keer HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus), maar weinig mensen krijgen baarmoederhalskanker. Meestal ruimt het lichaam HPV binnen 2 jaar zelf op. De kans dat HPV zorgt voor baarmoederhalskanker is minder dan 1%.

Illustratie van een vol stadion waarin een vakje roze is gekleurd. Dit is om aan te geven hoe vaak iemand overlijdt aan baarmoederhalskanker, 1 van de 50000 vrouwen.

Wat is HPV?

HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus) is de afkorting van humaan papillomavirus.

Er zijn ruim 100 HPV-soorten. Er bestaan veel verschillende typen van het virus. Deze bestaan uit typen met een hoog risico op kanker en typen met een laag risico.

Er zijn 14 soorten hrHPV hoog risico Humaan papillomavirus (hoog risico Humaan papillomavirus). Dat betekent ‘hoogrisico-HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus)’. Een hrHPV is een HPV-soort die baarmoederhalskanker kan veroorzaken. De typen 16 en 18 zijn de gevaarlijkste. Deze veroorzaken samen ongeveer 70% van alle gevallen van baarmoederhalskanker. Deze typen zijn ook de belangrijkste typen in het veroorzaken van andere vormen van HPV-kanker bij de anus, penis, vagina, schaamlippen en de mond- en keelholte.

Er zijn meer dan 85 HPV-soorten die géén baarmoederhalskanker kunnen veroorzaken. Die noemen we laagrisico-HPV(lrHPV laag risico van het humaan papillomavirus (laag risico van het humaan papillomavirus)). Zij kunnen wratten op handen en voeten veroorzaken.

In het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker screenen we op alle gevaarlijke typen HPV.

Hoe krijg je HPV?

Bijna iedereen krijgt ooit een HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus)-infectie. Van alle 100 seksueel actieve mensen zijn er 80 besmet met het virus. Bij vrouwen rond de 30 jaar zijn ongeveer 20 van de 100 vrouwen besmet met HPV.

Bij de oudere leeftijdsgroepen is ongeveer 4 van de 100 vrouwen besmet met HPV. De meeste mensen weten niet of ze besmet zijn, het geeft geen klachten. Condooms bieden bescherming, maar ook dan kunnen mensen elkaar besmetten. Dat komt doordat het virus in en rond de vagina zit, en op en rond de penis. Tijdens het vrijen kan het virus ook op andere plekken komen, bijvoorbeeld aan de handen en in de mond. De kans om anderen te besmetten is met condooms wel 70% kleiner.

Bijna altijd ruimt het lichaam dit virus zelf weer op. Er is geen medicijn of behandeling om het HPV-virus op te ruimen. Het duurt meestal 1 tot 2 jaar voordat het virus helemaal weg is.

Als het niet lukt om het virus op te ruimen, blijft het virus lang aanwezig. Daardoor kan uiteindelijk baarmoederhalskanker ontstaan.

Waardoor is er meer risico op besmetting met HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus)?

Baarmoederhalskanker ontstaat in het gebied van de baarmoederhals waar 2 soorten cellen, cilindercellen en plaveiselcellen, in elkaar over gaan. Dit overgangsgebied ligt meestal wat meer naar binnen in de baarmoederhals. Bij sommigen ligt het meer aan de buitenkant van de baarmoederhals. Het overgangsgebied is dan gevoeliger voor een HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus)-infectie.

Het gevoelige overgangsgebied zit door langdurig anticonceptiegebruik meer aan de buitenkant van de baarmoederhals. Hierdoor kan besmetting met HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus) makkelijker plaatsvinden.

Het gevoelige overgangsgebied zit tijdens de zwangerschap meer aan de buitenkant van de baarmoederhals. Hierdoor kan een besmetting met HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus) makkelijker plaatsvinden.

Kans op baarmoederhalskanker

De kans is groter dat dat uw lichaam het virus niet kan opruimen en baarmoederhalskanker kan ontstaan als: 

  • u een verminderde afweer heeft. Bijvoorbeeld door het gebruik van medicijnen die de afweer verminderen. Het lichaam kan het virus dan niet goed opruimen. Ook personen met HIV humaan immunodeficientievirus (humaan immunodeficientievirus) hebben een grotere kans op baarmoederhalskanker.
  • u rookt. Baarmoederhalskanker komt vaker voor bij mensen die roken. Roken beschadigt de cellen en als u rookt werkt uw afweersysteem minder goed. Het lichaam kan het virus minder goed opruimen.
  • u ook een infectie van chlamydia of herpes heeft. Een infectie met chlamydia of herpes verhoogt de kans op baarmoederhalskanker.
  • u een infectie met meerdere HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus)-types heeft. Infecties met meerdere HPV-types verhogen de kans op baarmoederhalskanker.

Veelgestelde vragen over baarmoederhalskanker

Baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door een virus: het humaan papillomavirus (HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus)). Meisjes worden gemiddeld rond hun 15e jaar seksueel actief. Vanaf dan kunnen ze besmet raken met HPV. Als de HPV-infectie zich ontwikkelt tot baarmoederhalskanker, duurt dit gemiddeld 10 tot 15 jaar. Daarom komt baarmoederhalskanker vooral voor bij vrouwen vanaf 30 jaar.

Nee, baarmoederhalskanker is niet besmettelijk. De oorzaak van baarmoederhalskanker is het humaan papillomavirus (HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus)). Dit virus is wel erg besmettelijk.

Nee, baarmoederhalskanker is niet erfelijk.

Licht tot matig afwijkende cellen (CIN2) verdwijnen gemiddeld bij de helft van de gevallen binnen 2 jaar.

De kans dat matig tot ernstig afwijkende cellen (CIN3) vanzelf verdwijnen is kleiner. Deze worden bijna altijd behandeld door de gynaecoloog. Door te behandelen kan voorkomen worden dat baarmoederhalskanker ontstaat. Een voorstadium – ernstig afwijkende cellen – verandert soms in baarmoederhalskanker. Dit gaat heel langzaam en duurt meestal minimaal 10 tot 15 jaar.


Veelgestelde vragen over HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus)

U merkt het niet als u besmet bent met HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus). U krijgt geen duidelijke klachten.

Uw lichaam ruimt het virus bijna altijd weer zelf op. Er is geen medicijn of behandeling om HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus) op te ruimen. Het duurt meestal 1 tot 2 jaar voordat het virus helemaal weg is.

Soms kan uw lichaam het virus niet goed opruimen. U blijft dan veel langer besmet en u heeft een grotere kans op baarmoederhalskanker.

Nee. Uw lichaam moet het virus zelf opruimen.

Heel vaak. Ongeveer 8 van de 10 mensen raken in hun leven een keer besmet met HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus).

De kans op HPV verschilt per leeftijd. Bij vrouwen rond de 30 jaar zijn ongeveer 20 van de 100 vrouwen besmet met HPV. Bij de oudere leeftijdsgroepen is ongeveer 4 van de 100 vrouwen besmet met HPV.

Een HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus)-infectie kan slapend (latent) aanwezig zijn. De besmetting is dan al langer geleden gebeurd, maar doordat er maar een hele kleine hoeveelheid HPV aanwezig is, wordt het niet gevonden met een HPV-test. Maar deze latente infectie kan opvlammen en actief worden. Dan is de infectie wel in het bevolkingsonderzoek op te sporen. Hoe vaak dat voorkomt weten we niet precies.

Ja, ook als u altijd een condoom gebruikt, kunt u nog besmet raken. Dat komt doordat het virus in en rond de vagina zit, en op en rond de penis. Tijdens het vrijen kan het virus ook op andere plekken komen, bijvoorbeeld aan de handen en in de mond. De kans dat u besmet raakt is wel 70% kleiner als u altijd een condoom gebruikt. Condooms kunnen dus veel besmettingen voorkomen.

Als een van u beiden besmet is, kan hij of zij de ander besmetten. U en uw partner merken waarschijnlijk niets van de besmetting.

Ja, dat kan, maar dat is niet gevaarlijk. Meestal ruimt het lichaam een HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus)-infectie binnen 2 jaar weer vanzelf op. Als de partners alleen seks hebben met elkaar en één van de partners heeft de infectie opgeruimd, zal deze partner een nieuwe besmetting met hetzelfde HPV-type herkennen en direct onschadelijk maken.

Dat u nu HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus) heeft, betekent niet dat uw partner is vreemdgegaan. Veel mensen worden besmet bij een van hun eerste seksuele con¬tacten. Een HPV-infectie kan slapend (latent) in kleine, niet te meten hoeveelheid aanwezig zijn. Tijdens de screening wordt HPV dan niet gevonden. Maar deze latente infectie kan opvlammen en actief worden. Dan is de infectie wel weer in het bevolkingsonderzoek op te sporen. Hoe vaak dat voorkomt weten we niet precies.

Ja, het virus is erg besmettelijk. Als u één keer gevreeën heeft zonder condoom met iemand die besmet was, heeft u 50% kans dat u ook besmet bent geraakt. Als u een condoom heeft gebruikt, is de kans kleiner. Maar ook dan kunt u besmet zijn geraakt. Het virus zit op en rond de penis of de vagina. Tijdens het vrijen kan het ook op andere plekken komen. Bijvoorbeeld aan de handen en in de mond.

Dat is niet nodig. Bijna iedereen krijgt een keer HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus). Meestal ruimt het lichaam het virus zelf weer op.

HPV-vaccinatie en het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker

Ga voor meer informatie over HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus)-vaccinatie en het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker naar de pagina:

HPV-vaccinatie en het bevolkingsonderzoek