Sinds 1 januari 2022 worden er minder uitnodigingen voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker verstuurd. Het uitnodigingsbeleid is afhankelijk van de leeftijd en de eerdere HPV (humaan papillomavirus)-uitslag van de persoon.
Wat is er gewijzigd?
Op 1 januari 2022 is de tweede screeningsronde van de primaire HPV (humaan papillomavirus)-screening binnen het bevolkingsonderzoek gestart. Vanaf dit moment worden personen gescreend, van wie de HPV-uitslag uit de voorgaande ronde bekend is. Dit betekent dat de eerdere HPV-uitslag in het uitnodigingsbeleid wordt meegewogen en personen, afhankelijk van hun leeftijd, wel of geen uitnodiging ontvangen.
Alle cliënten van 30, 35, 40, 50 en 60 jaar krijgen een uitnodiging. Cliënten van 45 en 55 worden alleen uitgenodigd als zij 5 jaar eerder niet hebben deelgenomen of als zij 5 jaar eerder HPV-positief waren. Cliënten van 65 worden alleen uitgenodigd als zij 5 jaar eerder HPV-positief waren en toen niet zijn doorverwezen naar de gynaecoloog.
Waarom deze wijziging van het uitnodigingsschema?
De wijziging van het uitnodigingsschema hangt samen met de invoering van primaire HPV-screening in 2017. HPV-screening spoort ernstige afwijkingen eerder op en het risico op baarmoederhalskanker is langer verlaagd na een negatieve HPV-test. Daardoor hoeft de screening minder vaak plaats te vinden en zijn vijf screeningsrondes voldoende. De Gezondheidsraad adviseerde een 10-jaars interval voor HPV-negatieve deelnemers van 40 en 50 jaar. Door het 10-jaars interval wordt jaarlijks een kwart minder uitnodigingen verstuurd.
Wat betekent dit uitnodigingsschema voor mij als professional?
Huisartsenpraktijk
Het betekent voor u, dat minder cliënten een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek ontvangen. Het aantal uitstrijkjes dat u uitvoert, zal daardoor afnemen en ook het aantal verwijzingen naar de gynaecoloog zal dalen.
Screeningslaboratorium
Het betekent voor u, dat minder cliënten een uitnodiging voor het screeningsonderzoek ontvangen. Het aantal HPV-analyses dat u uitvoert, zal daardoor afnemen. Ook het aantal cytologische beoordelingen zal dalen. Daarnaast is de verwachting dat het aantal afwijkingen, wat in de tweede screeningsronde wordt gevonden, lager zal zijn. Door de sensitievere HPV-screening zijn meer afwijkingen in een eerder stadium, tijdens de eerste screeningsronde, gedetecteerd.
Gynaecoloog
Het betekent voor u, dat het aantal verwijzingen vanuit het bevolkingsonderzoek zal afnemen. Deels komt dit doordat er minder uitnodigingen worden verstuurd. Daarnaast is de verwachting dat er in de tweede screeningsronde minder afwijkingen gevonden worden en daarmee ook het aantal verwijzingen afneemt.
Veelgestelde vragen
HPV (humaan papillomavirus)-screening spoort ernstige afwijkingen eerder op en het risico op baarmoederhalskanker is langer verlaagd na een negatieve HPV-test. Daardoor hoeft de screening minder vaak plaats te vinden. In plaats van de zeven keer bij cytologische screening, zijn vijf screeningsrondes voldoende.
De Gezondheidsraad heeft al in 2011 geadviseerd om, bij de invoering van primaire HPV-screening, te screenen op de leeftijd van 30, 35, 40, 50 en 60 jaar. Cliënten van 45 en 55 worden alleen uitgenodigd als zij 5 jaar eerder niet hebben deelgenomen of als zij 5 jaar eerder HPV-positief waren. Cliënten van 65 worden alleen uitgenodigd als zij 5 jaar eerder HPV-positief waren en toen niet zijn doorverwezen naar de gynaecoloog.
Ja, zowel bij een uitstrijkje als bij gebruik van de zelfafnameset wordt het uitnodigingsschema gehanteerd.
De zelfafnameset is gelijkwaardig aan het uitstrijkje bij de huisarts. De Gezondheidsraad acht het daarom verantwoord gelijke screeningsintervallen te hanteren.
Ja, voor HPV (humaan papillomavirus)-gevaccineerden wordt (voorlopig) hetzelfde uitnodigingsschema gehanteerd.
Sinds 1 januari 2023 komen HPV-gevaccineerden in aanmerking voor het bevolkingsonderzoek. Na vaccinatie met het bivalent HPV16/18 vaccin, kunnen andere hrHPV (hoog risico Humaan papillomavirus)-typen nog wel tot het ontstaan van baarmoederhalskanker leiden. Omdat vaccinatie geen volledige bescherming biedt, blijft screening van HPV-gevaccineerden belangrijk. Als er meer monitoringsdata beschikbaar is, zal het uitnodigingsschema voor HPV-gevaccineerden heroverwogen worden.
Ja, alle personen uit de doelgroep ontvangen een uitnodiging volgens het uitnodigingsschema.
Het bevolkingsonderzoek is echter bedoeld voor mensen zonder klachten die kunnen wijzen op baarmoederhalskanker. Cliënten met klachten kunnen beter een uitstrijkje op indicatie laten maken. Binnen het bevolkingsonderzoek vindt namelijk alleen cytologische beoordeling plaats als een deelnemer HPV (humaan papillomavirus)-positief is. Een uitstrijkje op indicatie wordt altijd cytologisch beoordeeld.
Ja, alle personen uit de doelgroep ontvangen een uitnodiging volgens het uitnodigingsschema. Hierbij kan geen rekening worden gehouden met de individuele medische geschiedenis. De diagnose en eventuele behandeling is immers niet bekend bij Bevolkingsonderzoek Nederland. Bij cliënten die zich door hun persoonlijke geschiedenis niet veilig voelen bij een interval van 10 jaar, kan eventueel tussentijds een indicatief uitstrijkje worden gemaakt door de huisarts.
Bij primaire HPV (humaan papillomavirus)-screening zijn vijf screeningsrondes voldoende, in plaats van de zeven keer bij cytologische screening. De verdeling zoals die nu wordt toegepast (30, 35, 40, 50, 60), sluit beter aan bij het uitnodigingsbeleid van de eerdere cytologische screening dan andere verdelingen (zoals 30, 38, 46, 54, 60). Daarnaast biedt het uitnodigingsschema de ruimte om deelnemers die HPV-positief zijn wel vaker dan vijf keer te screenen en sluit de verdeling goed aan bij de percentages HPV-positiviteit van de verschillende leeftijdsgroepen.
Ja, het 10-jaars interval in het uitnodigingsschema is veilig.
De kans op het ontstaan van (voorstadia) van baarmoederhalskanker hangt samen met het aanhouden van de HPV (humaan papillomavirus)-infectie. Wanneer een HPV-infectie persisteert, kan dit leiden tot celafwijkingen in de baarmoederhals. De tijd tussen een infectie met hrHPV (hoog risico Humaan papillomavirus) en het uiteindelijk ontstaan van baarmoederhalskanker duurt gemiddeld 10-15 jaar. Zonder interventie leidt hoogstens 1% van alle hrHPV-infecties tot baarmoederhalskanker. Na een negatieve HPV-test hoeven deelnemers langere tijd niet gescreend te worden. De Gezondheidsraad adviseerde daarom reeds in 2011, om voor HPV-negatieve deelnemers van 40 en 50 jaar een 10-jaars interval te hanteren.
Nee, screening binnen het bevolkingsonderzoek kan niet buiten het uitnodigingsschema plaatsvinden.
Wanneer een patiënt zich zorgen maakt, kan de huisarts eventueel besluiten om een indicatieve uitstrijk te maken. De kosten voor uitstrijkjes op indicatie vallen onder de verzekerde zorg. Afhankelijk van de hoogte van het eigen risico en hoeveel daarvan al is verbruikt, kan het zijn dat de patiënt (een deel van) de kosten zelf moet betalen.
Dit is afhankelijk van de eerdere HPV (humaan papillomavirus)-uitslag van de betreffende cliënt. Cliënten van 45 en/of 55 krijgen wel een uitnodiging als zij 5 jaar eerder HPV-positief waren of als zij 5 jaar eerder niet aan het bevolkingsonderzoek hebben deelgenomen. Aan deze cliënten wordt een extra screeningsronde aangeboden, omdat het risico op baarmoederhalskanker alleen langer is verlaagd na een negatieve HPV-test.
Dit is afhankelijk van de eerdere HPV (humaan papillomavirus)-uitslag van de betreffende cliënt. Cliënten van 65 krijgen wel een uitnodiging als zij 5 jaar eerder HPV-positief waren en toen niet zijn doorverwezen naar de gynaecoloog. Aan deze cliënten wordt een extra screeningsronde aangeboden, om na te gaan of zij toch afwijkende cellen hebben ontwikkeld.
De wijziging van het uitnodigingsschema hangt samen met de invoering van primaire HPV (humaan papillomavirus)-screening in 2017. Omdat op dat moment de HPV-status van de doelgroep niet bekend was, zijn alle personen tussen de 30 en 60 jaar voor het bevolkingsonderzoek uitgenodigd. Sinds 1 januari 2022 worden voor het eerst personen gescreend, van wie de HPV-uitslag uit de voorgaande ronde bekend is en het (gewijzigde) uitnodigingsschema kan worden gehanteerd.
Het is nog niet bekend of er een wijziging in de start- en/of eindleeftijd van het bevolkingsonderzoek wordt voorzien. Heroverweging van de start- en/of eindleeftijd wordt door de Gezondheidsraad meegenomen in de integrale evaluatie van het bevolkingsonderzoek in 2024.