Verbreden toegankelijkheid

Het bevolkingsonderzoek streeft naar een hoge toegankelijkheid, met zo min mogelijk ervaren barrières. Ondanks de hoge bekendheid met het bevolkingsonderzoek en een hoge deelname-intentie doet ruim 40% van de uitgenodigde cliënten niet mee. Hieraan liggen vaak onnodige belemmeringen of misvattingen ten grondslag. In 2019/2020 is een aantal onderzoeken uitgevoerd naar cliëntenervaringen. Hierdoor is veel kennis verkregen over motivatie voor deelname en barrières die cliënten hierbij ondervinden.

Om de drempel voor deelname te verlagen, zijn op basis van de clientonderzoeken de volgende verbeteringen doorgevoerd:

• Er is een infographic ontwikkeld met zeer eenvoudige plaatjes en korte uitleg, die vervolgens als animatie beschikbaar is online.
• De uitnodigingsbrief is vereenvoudigd. Daarnaast kunnen cliënten via een QR-code en vertaalde linkjes in de brief, makkelijk toegang krijgen tot een speciale ‘talenpagina’s’  op de website met vertaalde informatie (animatie, uitnodigingsbrief, folders).
• De doelgroep die voor het eerst wordt uitgenodigd (30-jarigen) ontvangt een vooraankondiging. De vooraankondiging is bedoeld als trigger om de doelgroep aan te zetten tot nadenken over hun deelname.
• 30-jarigen krijgen ook een specifieke uitnodigingsbrief. Ten opzichte van de standaard uitnodigingsbrief, is deze informeler van toon en meer gericht op de eerste keer deelnemen.

Daarnaast is er op de website een aparte pagina voor 30-jarigen ontwikkeld met informatie en filmpjes gericht op deze doelgroep. In de vooraankondiging wordt naar deze website verwezen met link en QR-code.

Wijzigingen 45/55/65-jarigen

In het uitnodigingsbeleid wordt de eerdere HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus)-uitslag meegewogen. Deelnemers die bij 40 of 50 jaar een HPV-negatieve uitslag hadden, krijgen na 10 jaar hun volgende uitnodiging. Deelnemers die met 60 jaar een HPV-positieve uitslag hadden maar niet zijn doorverwezen, krijgen op 65-jarige leeftijd een laatste uitnodiging.

Aanpassen verwijsbeleid

Jaarlijks worden ongeveer 14.000 deelnemers doorverwezen naar de gynaecoloog. Bij circa 5.000 van hen worden daadwerkelijk klinisch relevante laesies gevonden (CIN2+). Een groot deel van de deelnemers is echter achteraf onnodig doorverwezen, waardoor de cliënt zich onnodig ongerust heeft gemaakt, er onnodig zorgkosten worden gemaakt en er het risico bestaat op onnodige behandeling.

Om het aantal klinisch niet-relevante verwijzingen te verminderen is besloten om het verwijsbeleid aan te passen op basis van risicostratificatie. Het gaat om de volgende wijzigingen:

• Het toepassen van genotypering, waarbij:
  • HPV 16/18 vanaf een pap2 wordt verwezen naar de gynaecoloog
  • HPV other vanaf een pap3a2 wordt verwezen naar de gynaecoloog
  • het advies bij HPV other en een pap2/3a1 is, om het uitstrijkje na 12 maanden te herhalen voor cytologische beoordeling
• Het wijzigen van de termijn van het controle-onderzoek van 6 naar 12 maanden.

Instroom HPV-gevaccineerde cliënten

Sinds 1 januari 2023 stromen de eerste HPV-gevaccineerden in, in het bevolkingsonderzoek. Het is aannemelijk dat op termijn aanpassing van de screeningsstrategie nodig is. Voor die aanpassing is een advies van de Gezondheidsraad nodig, gebaseerd op nog te verzamelen data. Dit betreft o.a. data over de eerste gevaccineerden die deelnemen aan het bevolkingsonderzoek. Deze data kan pas vanaf 2023 worden verzameld. Een aanpassing van de screeningsstrategie voor gevaccineerden wordt daarom niet eerder dan 2028 verwacht.

Versterken zelfafnameset

De zelfafnameset draagt bij aan de bevordering van de toegankelijkheid van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. De Gezondheidsraad adviseert om de inzet van de zelfafnameset te versterken en de set aan iedereen beschikbaar te stellen. Dit advies wordt verder uitgewerkt.

Deelname personen met een transgenderachtergrond

De uitnodigingen voor de bevolkingsonderzoeken worden gegenereerd op basis van de Basisregistratie Personen. Voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker vindt selectie op geslacht plaats. Transgender en intersekse mensen hoeven zich voortaan slechts eenmalig aan te melden bij het bevolkingsonderzoek. Daarna worden zij volgens het normale screeningsalgoritme uitgenodigd.

Verlate deelname als gevolg van de COVID-19 pandemie

De uitbraak van COVID-19 had in 2020 en 2021 grote invloed op de zorg. De deelname tijdens de COVID-19 pandemieperiode was lager. De cliënten die tijdens de COVID-19 pandemie niet hebben deelgenomen kregen daarom een herinnering dat deelname alsnog mogelijk was.

Versterken van de rol van de huisarts

In het recente advies van de Gezondheidsraad, gaat de commissie specifiek in op de rol van de huisarts binnen het bevolkingsonderzoek. Dit maakt dat het Centrum voor Bevolkingsonderzoek verkent of het mogelijk is om deze rol te versterken.

Loss-to-follow up

Wanneer cliënten op basis van de (deel)uitslag van het bevolkingsonderzoek een advies tot vervolgactie ontvangen, volgen zij dit niet altijd op. Hiermee lopen zij het risico dat een voorstadium van baarmoederhalskanker niet wordt opgespoord.

De momenten van uitval in het programma zijn de volgende:

• Na een positieve HPV-uitslag bij een zelfafnameset wordt het vervolguitstrijkje niet gemaakt
• De uitnodiging voor het controle-uitstrijkje na 12 maanden wordt niet opgevolgd
• Een verwijzing naar de gynaecoloog wordt niet opgevolgd

Met de ketenpartners onderzoekt het Centrum voor Bevolkingsonderzoek de mogelijkheden om de loss-to-follow up in de keten van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker te verminderen.