Tot enkele jaren geleden werd er vanuit gegaan dat de gezondheidseffecten die door NO₂ zelf worden veroorzaakt beperkt zijn en vooral veroorzaakt worden door andere stoffen in luchtverontreiniging, namelijk fijn stof en roet. De laatste jaren zijn er een aantal onderzoeken gepubliceerd waaruit blijkt dat de effecten van NO₂ nauwelijks veranderen na correctie door fijn stof. Hierbij geldt echter steeds dat onduidelijk is in hoeverre de gevonden effecten veroorzaakt zijn door NO₂, of ook samenhangen met andere stoffen die sterk samenhangen met de NO₂-concentratie, zoals roet of ultrafijn stof (Gezondheidsraad 2018). De oxiderende eigenschappen van NO₂ kunnen effecten in de luchtwegen en longen veroorzaken in de vorm van vermindering van de longfunctie en afname van de weerstand tegen infecties van het longweefsel. Dit kan luchtwegklachten veroorzaken (Belanger et al. 2006; van Strien et al. 2004) en ziekenhuisopnames tot gevolg hebben. Deze studies zijn uitgevoerd in de binnenlucht bij relatief hoge NO₂ concentraties afkomstig van bronnen binnenshuis. Ook is aangetoond dat blootstelling aan NO₂ kan leiden tot een versterkte reactie op allergenen (Barck et al. 2005; Pattenden et al. 2006; Svartengren et al. 2000; Tunnicliffe et al. 1994.

Effecten kortdurende blootstelling NO₂

Een recente meta-analyse laat zien dat kortdurende blootstelling aan NO₂ geassocieerd is met respiratoire en cardiovasculaire ziekenhuisopnamen en sterfte (zowel aan respiratoire en cardiovasculaire aandoeningen als ‘all cause’). (Mills et al. 2015; WHO World Health Organization (World Health Organization) 2013a). De Gezondheidsraad (2018) oordeelde dat de relatie tussen kortdurende blootstelling aan NO₂ en nadelige effecten op de luchtwegen is aangetoond. De relatie met hart- en vaatziekten is minder sterk, maar wel waarschijnlijk. Voor kortdurende blootstelling aan NO₂ zijn concentratie-effectrelaties bepaald voor de relatie met sterfte en met ziekenhuisopnames vanwege longziekten (zie onderstaande tabel).

Tabel: Concentratie-effectrelaties voor NO2 Stikstofdioxide (Stikstofdioxide), korte termijneffecten (Gezondheidsraad 2018).

Effecten langdurige blootstelling NO₂

Voor langdurige blootstelling wordt een relatie gelegd met sterfte in de algemene bevolking en bronchitissymptomen bij astmatische kinderen (WHO 2013b). Een recente meta-analyse naar de relatie tussen blootstelling aan verkeer en longkanker heeft de sterkte van deze associatie gedocumenteerd op basis van een groot aantal studies (Hamra et al. 2014). De Gezondheidsraad acht een relatie tussen blootstelling aan NO₂ en gezondheidseffecten (waarschijnlijk) bewezen voor de prevalentie van luchtwegklachten in kinderen en mortaliteit. Concentratie-effect relaties hiervan staan in de onderstaande tabel.

Tabel: Concentratie-effectrelaties voor NO2, lange termijneffecten (Gezondheidsraad 2018)

In 2015 berekende het RIVM dat het levensduurverlies door (langdurige) luchtverontreiniging in Nederland gemiddeld 13 maanden is, waarvan ongeveer vier maanden door blootstelling aan mengsels vertegenwoordigd door NO₂ en negen maanden door fijn stof (PM10 fijnstof (fijnstof)) (Fischer et al. 2015; Kamerstuk 2015). Zoals hierboven aangegeven, wordt dit waarschijnlijk gedeeltelijk verklaard door het effect van NO₂, en gedeeltelijk door andere verkeersgerelateerde stoffen, waarvoor NO₂ een indicator is.

Effecten onder de wettelijke grenswaarde

Gezondheidseffecten zijn gevonden bij langdurige blootstelling aan NO₂ concentraties lager dan de wettelijke grenswaarde van 40 µg/m³ jaargemiddeld (Beelen et al. 2014; Dijkema et al. 2016b; Faustini et al. 2014; Fischer et al. 2015; Hamra et al. 2014; Raaschou-Nielsen et al. 2012; WHO 2013a). De Gezondheidsraad concludeerde in 2018 dat voor NO₂ geen drempelwaarde is vast te stellen waaronder geen gezondheidseffecten optreden. De gezondheidskundige advieswaarde van de WHO voor NO₂ (2021) is 10 µg/m³.