Griepinfecties vaststellen

Thuis

Mensen kunnen klachten hebben die passen bij een infectie met het griepvirus (influenzavirus). De meeste mensen zieken thuis uit en bezoeken geen huisarts of ziekenhuis. De klachten zijn echter niet uniek voor het influenzavirus. Ook andere virussen of bacteriën kunnen voor zulke klachten (in de volksmond griep) zorgen. Op basis van klachten kan de huisarts de diagnose ‘influenza’ niet stellen. Tijdens het griepseizoen neemt de kans toe dat het influenzavirus deze klachten veroorzaakt tot 60 à 70%. Het griepseizoen is in de periode november tot en met april. Meestal start het seizoen echter eind december en eindigt het begin maart.

Bij de huisarts

Op basis van klachten kan de huisarts een vermoedelijke diagnose van influenza stellen. De officiële naam daarvoor is Influenza-Achtige Ziektebeeld (IAZ influenza-achtig ziektebeeld (influenza-achtig ziektebeeld)). Bij IAZ weet de huisarts dus niet zeker of influenzavirus de klachten veroorzaakt. Meestal test de huisarts niet, omdat deze infecties bij de meeste mensen met een normaal afweersysteem na een aantal dagen overgaan. Daarnaast helpen antibiotica bij virale infecties niet.

Bij twijfel kan de huisarts met een CRP C-reactief proteïne (C-reactief proteïne)-sneltest via een vingerprik onderzoeken of een bacterie of virus een infectie veroorzaakt. Dit is vooral verstandig als hij een luchtweginfectie vermoedt die een longontsteking kan veroorzaken waar antibiotica nodig bij zijn.

Ongeveer 140 huisartspraktijken in Nederland zijn aangesloten bij een netwerk om te bepalen hoe ernstig de griepepidemie ieder jaar verloopt. In deze praktijken neemt de huisarts (of assistent) bij patiënten met IAZ slijm af via de neus en uit de keel. In deze monsters wordt onderzocht of het influenzavirus verantwoordelijk is voor de klachten. Het RIVM houdt de resultaten daarvan landelijk bij en zet deze elke week op de RIVM-website.

In het ziekenhuis

Bij sommige personen kan een griepinfectie door het influenzavirus ernstiger verlopen. Hier is bijvoorbeeld sprake van bij

• heel jonge kinderen
• mensen ouder dan 60 jaar
• personen met hart-, long- of nierklachten
• personen met afweerstoornissen door aandoeningen (bijvoorbeeld leukemie of hivinfectie)
• personen die afweeronderdrukkende medicijnen gebruiken (zoals bij reumatoïde artritis)

Alleen door laboratoriumonderzoek kan worden bepaald of het influenzavirus verantwoordelijk is voor de IAZ-klachten. Deze groep kan een arts behandelen met virusremmers, ook omdat virusremmers de kans op complicaties verkleinen. Bij andere virussen die luchtweginfecties kunnen veroorzaken is de behandeling met virusremmers niet mogelijk.

Er zijn drie manieren om een infectie met het influenzavirus vast te stellen:

1. Snelle testen. Dit is een influenza-sneltest (Point of Care-test) met een klein apparaat waarvoor geen onderzoek in het laboratorium nodig is. Met beide testen kan ter plekke binnen 10 minuten worden vastgesteld of het monster een bepaald eiwit van het influenzavirus bevat en of iemand geïnfecteerd is. Deze testen zijn redelijk betrouwbaar. Vooral Eerste Hulpafdeling gebruiken deze test, maar ook huisartsen kunnen deze test soms uitvoeren.
2. Polymerasekettingreactie (PCR polymerase chain reaction (polymerase chain reaction)) virustest. Deze test wordt uitgevoerd in een laboratorium. Met deze test kan de laborant erfelijk materiaal van het influenzavirus aantonen dat in het slijm van de patiënt zit. Deze techniek kost meer tijd en is kostbaarder. De test is betrouwbaar en kan makkelijk gecombineerd worden met testen op andere verwekkers van luchtweginfectie. De PCR-test polymerase chain reaction (polymerase chain reaction) wordt gebruikt in het ziekenhuis bij patiënten die meer risico hebben op complicaties. De test helpt om te bepalen of deze patiënten antibiotica, virusremmers of misschien wel beide nodig hebben.
3. De Point of Care PCR-test. Deze kan ook op Eerste hulp afdelingen ter plekke ingezet worden en geeft binnen 1 uur duidelijkheid of de klachten worden veroorzaakt door influenzavirus. De voordelen van de test zijn hetzelfde als voor van de PCR-virustest die in het laboratorium wordt gedaan. Het verschil is dat de meeste apparaten maar één of slechts enkele patiënten in 1 uur testen terwijl in het laboratorium voor 10-tallen patiënten tegelijkertijd een griepinfectie vastgesteld kan worden.