De groep hooggevoeligen wordt gedefinieerd als:

• Ouderen (boven de 65 jaar)
• Kinderen (onder de 18 jaar)
• Mensen met bestaande luchtwegaandoeningen
• Mensen met bestaande hart- en vaataandoeningen
• Mensen met diabetes
• Het ongeboren kind (in de praktijk: zwangere vrouwen)

Op basis van cijfers van het CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek) geldt ruim de helft van de Nederlandse bevolking als hooggevoelig vanwege het behoren tot één of meerdere groepen (een kleine 20% <18 jaar, ruim 20% >65 jaar, rest in een van de andere categorieën).

Ouderen

De gevoeligheid van ouderen wordt niet alleen veroorzaakt doordat chronische longziekten en hart- en vaatziekten vaker bij ouderen voorkomen. Veroudering heeft zelf ook effecten op de luchtwegen en longen, doordat ouderen al hun hele leven zijn blootgesteld aan omgevingsfactoren (inclusief luchtverontreiniging) en vanwege luchtweginfecties die ze hebben doorgemaakt. Veroudering heeft gevolgen voor onder andere zuurstofopname, longfunctie en borst- en longspieren, wat de gevoeligheid voor luchtverontreiniging weer verhoogt (Dusseldorp et al. 2015).

Kinderen 

Ten opzichte van volwassenen zijn kinderen extra kwetsbaar voor de gevolgen van blootstelling aan luchtverontreiniging (WHO World Health Organization (World Health Organization) 2004b, WHO 2021, HEI 2022). Dit komt doordat kinderen relatief veel lucht inademen, in verhouding tot hun lichaamsgewicht. Ook hebben zij kleinere longen en luchtwegen. En hun luchtwegen en longblaasjes zijn nog in ontwikkeling. Kinderen verblijven verder meer tijd in de buitenlucht en bewegen daar veel door sport en spel, met een groter ademminuutvolume tot gevolg. Kinderen hebben bovendien nog een zich ontwikkelend zenuwstelsel (zie het onderdeel Gezondheidseffecten – fijn stof). Ook voor effecten op de ontwikkeling van het zenuwstelsel lijken kinderen extra gevoelig. Kinderen kunnen daarnaast extra gevoelig zijn doordat zij   relatief vaker astma en infecties aan de luchtwegen hebben door andere oorzaken. Blootstelling aan fijn stof kan bij pasgeboren kinderen leiden tot sterfte aan luchtweginfecties (Pope and Dockery 2006).

Ongeboren kinderen (zwangere vrouwen)

Ongeboren kinderen hebben bij blootstelling aan   luchtverontreiniging van de moeder een groter risico op aangeboren afwijkingen, vroeggeboorte en te laag geboortegewicht (WHO 2021; HEI 2022). Daarnaast maakt het hen in de kindertijd extra gevoelig voor luchtverontreiniging. Op basis van deze studies merken we zwangere vrouwen  aan als hooggevoelige groep.

Mensen met bestaande aandoeningen

Mensen met bestaande luchtwegaandoeningen en hart- en vaataandoeningen zijn gevoeliger omdat blootstelling aan luchtverontreiniging hun bestaande klachten en/of onderliggende processen (bijvoorbeeld aderverkalking) kan verergeren (Brook et al., 2010; Hooper and Kaufman, 2018). Hierdoor zal eenzelfde dosis ingeademde luchtverontreiniging bij deze mensen eerder tot symptomen/ ziekte leiden.

Een verklaring voor de grotere gevoeligheid van mensen met diabetes (HEI 2022, Yang 2020, Bowe 2018) is dat blootstelling aan luchtverontreiniging reeds aanwezige schade aan en ontstekingsprocessen in de bloedvaten kan verergeren. Ook zou blootstelling aan luchtverontreiniging kunnen leiden tot een toename in insuline-resistentie (Zanobetti 2002, Rajagopalan 2012, Dang 2018).

Hoogblootgestelde groepen

Naast hooggevoelige groepen benoemt de Gezondheidsraad ook ‘hoogblootgestelde’ groepen als hoogrisicogroep voor luchtverontreiniging. Deze groep wordt in het Gezondheidsraadadvies als volgt gedefinieerd: “Een verhoogde blootstelling hebben vooral mensen die wonen, werken of anderszins langdurig verblijven op plaatsen met relatief veel luchtverontreiniging. Veelal gaat het om een combinatie van risicofactoren die elkaars werking kunnen versterken. Zo kan luchtverontreiniging astma verergeren, in combinatie met bijvoorbeeld roken of slechte woonomstandigheden.” (Gezondheidsraad 2018).