Door de uitkomsten van de onderzoeken IIVAC, VITAL, VIVO, VIDO en VOCAAL te combineren hebben we door de tijd heen antwoord kunnen geven op verschillende vragen. We kijken naar grote groepen mensen en verzamelen materialen tot een jaar na de basisserie van 2 prikken. Bij bepaalde groepen volgen we ook de herhaalprik. Sommige laboratoriumonderzoeken leverden snel resultaten die direct gebruikt konden worden in de pandemie. Andere laboratorium onderzoeken kosten meer tijd en de resultaten worden dus later gepubliceerd.
Hieronder ziet u welke vragen we tot nog toe hebben beantwoord en gepubliceerd. Deze onderzoeken hebben geholpen om keuzes te maken in het vaccinatieprogramma van de afgelopen jaren. Zodra er nieuwe resultaten zijn vullen we deze pagina verder aan.
Hoe goed werkt het coronavaccin als je ouder bent?
Bij het beantwoorden van deze vraag is als eerste gekeken naar de basisserie van het vaccin van Pfizer dat vanaf januari 2021 werd gegeven. Bij alle deelnemers, van 12-92 jaar, zagen we in het bloed dat ze antistoffen aanmaken na vaccinatie. Deze antistoffen beschermen je tegen ernstige ziekte. Jonge deelnemers die nog geen corona hadden gehad maakten na 1 vaccinatie meer antistoffen aan dan de oudere deelnemers. Na de 2e vaccinatie was dit verschil kleiner en zagen we voor alle leeftijden voldoende antistoffen. Vrouwen maakten iets meer antistoffen aan dan mannen. Sommige deelnemers hadden al corona gehad voor hun eerste vaccinatie. Zij bleken na vaccinatie meer antistoffen te maken dan deelnemers die geen corona hadden gehad. Als een deelnemer al corona doorgemaakt had maakte iedereen voldoende antistoffen aan en maakte de leeftijd of geslacht niet uit. Na een tijd ging bij iedereen de hoeveelheid antistoffen in het bloed weer omlaag. Mensen liepen dan weer meer risico om ziek te worden door corona. Het vaccin bleek minder goed te werken tegen de nieuwe varianten van het coronavirus. De antistoffen die werden aangemaakt bleken het veranderde omikronvirus minder goed te herkennen.
Daarom zijn er sindsdien aangepaste vaccins ontwikkeld die zich specifiek richten tegen verschillende omikronvarianten.
Lees het wetenschappelijke artikel over dit onderzoek (Engelstalig).
Helpt een herhaalprik voor je lange termijn bescherming?
We hebben gevonden dat een deel van de ouderen, boven de 60 jaar, na vaccinatie minder snel antistoffen tegen het coronavirus maken dan jongere mensen. Antistoffen zijn belangrijk om te kunnen beschermen tegen ernstige ziekte en ziekenhuisopname. Ook neemt de hoeveelheid antistoffen na vaccinatie sneller af bij ouderen. In dit onderzoek naar de lange termijn bescherming deden verschillende mensen mee, de jongste deelnemer was 20 jaar en de oudste 99 jaar. Deelnemers hadden 2 keer het Pfizer of Moderna mRNA vaccin gekregen. En kregen daarna nog een herhaalprik. We vroegen ze om vóór en na de vaccinaties bloed te geven om de afweer tegen corona te kunnen meten.
Na vaccinatie maakt je lichaam antistoffen aan in het bloed om het coronavirus op te ruimen. De antistoffen worden gemaakt door B cellen. Deze B cellen kunnen we in het bloed meten. B cellen blijven lang in je bloed, als een soort geheugen. Krijg je nog een keer corona? Dan kunnen er door deze geheugen B cellen snel opnieuw antistoffen gemaakt worden.
De meeste mensen maken na vaccinatie geheugen B cellen aan. Maar we vonden dat vooral oudere mensen weinig geheugen B cellen hadden gemaakt na 2 vaccinaties. Dit zagen we zowel met het Pfizer als met het Moderna vaccin. Na de herhaalprik (de 3e vaccinatie) heeft bijna iedereen geheugen B cellen, ook ouderen. Daarom is de herhaalprik erg belangrijk, vooral voor een goede bescherming van de oudere mensen.
Lees het wetenschappelijke artikel over dit onderzoek (Engelstalig).
Waarom werkten de eerste coronavaccins minder goed tegen Omikron?
Dit hebben we onderzocht in deelnemers die het eerste vaccin van Pfizer hadden gehad. Na vaccinatie maakt je lichaam antistoffen tegen het coronavirus. Deze antistoffen bleken het veranderde omikronvirus minder goed te herkennen. Je lichaam maakt niet alleen antistoffen maar ook afweercellen tegen het virus. Afweercellen zijn belangrijk voor het geheugen van je afweer. Kom je het virus opnieuw tegen? Dan zorgen deze cellen ervoor dat je beter en sneller beschermd bent. Afweercellen bleken vaak nog goed te werken tegen het veranderde omikron virus. Toch hebben we in ons onderzoek gevonden dat sommige afweercellen het omikronvirus niet meer herkenden. Ze konden het veranderde omikronvirus niet meer uitschakelen. Hierdoor beschermde de vaccinatie minder goed tegen omikron. Latere vaccins zijn aangepast aan de omikronvariant, waardoor deze nu goede bescherming bieden tegen ernstige ziekte door omikron.
Lees hier en hier de wetenschappelijke artikelen over dit onderzoek (Engelstalig).
Hoe goed werkt de afweer bij kinderen na coronabesmetting en vaccinatie?
Kinderen van 5 tot en met 17 jaar die zich lieten vaccineren konden meedoen aan dit onderzoek. Alle kinderen kregen het vaccin van Pfizer. Kinderen van 5 tot en met 12 jaar kregen een kinderdosis van het vaccin. De meeste kinderen namen twee prikken, sommigen kozen voor één prik. De kinderen gaven bloed met een vingerprikje of tijdens een huisbezoek. De bloedafname was voordat ze de eerste coronaprik kregen en ongeveer 1 maand na de eerste en na de tweede coronaprik. De deelnemers vulden ook elke keer een vragenlijst in. Daarin konden ze bijvoorbeeld aangeven of ze de afgelopen tijd een coronabesmetting hadden gehad.
De kinderen maakten antistoffen in hun bloed na de eerste coronaprik. De reactie was sterker als kinderen eerst een coronabesmetting hadden en daarna de coronaprik kregen. Bij deze kinderen was de hoeveelheid antistoffen hoog na de eerste prik en ging niet verder omhoog door een tweede prik. Kinderen die alleen de coronaprik hadden gekregen en geen infectie, maakten wél meer antistoffen na de tweede coronaprik.
Ook bestaat onze afweer uit afweercellen die door vaccinatie getraind worden om ons beter te kunnen beschermen tegen een infectieziekte. Dit zijn de T cellen. Ook de reactie van de T cellen was sterker als kinderen eerst een coronabesmetting hadden en daarna de coronaprik kregen.
Lees het wetenschappelijke artikel over dit onderzoek (Engelstalig).