Wat zijn gevaarlijke stoffen?

In veel producten worden chemische stoffen gebruikt. Vaak hebben we daar veel gemak van, zoals in verf, medicijnen, cosmetica, plastic en conserveermiddelen. Sommige van deze stoffen kunnen echter ook gevaarlijk zijn voor de gezondheid van mensen. Ze kunnen bijvoorbeeld kanker veroorzaken, of invloed hebben op je hormonen. Ook zijn er stoffen die bijvoorbeeld irriterend zijn voor je ogen of die kunnen ontploffen.

Een stof kan ook gevaarlijk zijn voor het milieu. Planten of dieren kunnen er ziek van worden of doodgaan. Het kan slecht zijn voor de biodiversiteit. Sommige gevaarlijke stoffen blijven in het milieu. Daardoor kunnen deze in de voedselketen terecht komen. Ook op die manier kunnen roofdieren, maar ook mensen de stoffen binnen krijgen.  

Wat doet het RIVM?

Het RIVM onderzoekt stoffen om te weten te komen of deze gevaarlijk zijn. Er wordt dan gekeken of de stof schadelijk zou kunnen zijn voor mensen of het milieu en zo ja bij welke hoeveelheden. Of een stof gevaarlijk is hangt ook af van de situatie en de persoon. Daarom zijn er verschillende normen.  
Lees meer over Wat het RIVM doet

Wat is een norm?

Een norm (of grenswaarde) wordt uitgedrukt in een getal. Als mensen vaker of meer dan dit getal blootgesteld worden aan deze gevaarlijke stof, dan kan het gevaarlijk zijn voor de gezondheid. Er zijn bijvoorbeeld normen voor mens en milieu, éénmalige of langere blootstelling, en voor blootstelling via lucht, water en voeding. 
Lees meer over Normen

Wat is blootstelling?

Op welke manier, hoe vaak en hoe lang iemand met een stof in contact komt, of hoeveel iemand er van binnen krijgt, noemen we blootstelling. De blootstelling verschilt per situatie. Bij een brand kan je in korte tijd met veel van een chemische stof in contact komen. Als je naast een fabriek woont die een chemische stof uitstoot, kan je langere tijd in contact komen met weinig van die stof. Het maakt ook verschil of je een stof op de huid krijgt, inademt of inslikt. Als je met chemische stoffen werkt en jezelf goed beschermt, kan je blootstelling vermijden.

Ook voor het milieu is de blootstelling belangrijk. Een stof die maar kort in het milieu is, kan andere gevolgen hebben dan een lang aanwezige stof. Bijvoorbeeld, omdat dieren en planten de kans krijgen om te herstellen, of niet. Voor het milieu maakt het verschil of een stof in de lucht, in het water of in de bodem terechtkomt. Planten en dieren kunnen stoffen op veel manieren opnemen. Bijvoorbeeld via de wortels, via het water of via het voedsel.   

Wat is risico?

Met gegevens over de stof zelf, en de blootstelling kunnen we uitrekenen of mens en milieu er last van zullen krijgen. Dit noemen we het risico. Is de blootstelling aan een gevaarlijke stof veel hoger dan de norm dan vormt die stof een onacceptabel risico. De blootstelling mag daarom niet boven de norm uitkomen. 

Klik op de afbeelding om te vergroten en zie hoe het risico van een stof bepaald wordt.

Maatregelen

Wanneer er een risico is, kunnen maatregelen nodig zijn. Deze maatregelen kunnen per situatie anders zijn. Een bedrijf moet zo veel mogelijk voorkomen dat de stof in het milieu komt, bijvoorbeeld door het vervangen van de stof door een minder schadelijke stof of het plaatsen van filters in de afvoer. Het bedrijf moet ook zorgen dat de werknemers en consumenten zo min mogelijk in aanraking komen met de stof. Het kan bijvoorbeeld gaan om het dragen van handschoenen en mondkapjes als je met een stof werkt. Een andere maatregel is het advies om ramen en deuren te sluiten bij een brand. Consumenten kunnen zelf ook wat doen. Zorg dat je thuis altijd de gebruiksaanwijzingen volgt en let goed op wat je door het riool spoelt. Of kies voor een product zonder deze gevaarlijke stoffen.
Lees meer over Wetten en regels