Frankrijk heeft het gebruik van voedseladditief E171 (titaniumdioxide) tijdelijk gestopt. Dit doet de regering op basis van een gepubliceerde opinie van ANSESFranse overheidsorganisatie voor voedsel, milieu, gezondheid en veiligheid. EFSA Europese Voedselveiligheidsautoriteit (Europese Voedselveiligheidsautoriteit) concludeert daarentegen dat er onvoldoende reden is om de eerder getrokken conclusies over de veiligheid van E171 aan te passen. Het Franse besluit geeft reden tot discussies.

Frankrijk heeft de toelating van het voedseladditief E171, dat een deel nanodeeltjes bevat, tijdelijk gestopt. Dit levert veel discussies op tussen Frankrijk, het Europese voedselveiligheidsagentschap EFSA Europese Voedselveiligheidsautoriteit (Europese Voedselveiligheidsautoriteit), de Europese Commissie en de andere landen binnen de EUEuropese Unie. Ook roept het Franse besluit vragen op hoe Europese landen om moeten gaan met het verschil in toelating van deze witte kleurstof. Het RIVM hoopt dat op korte termijn meer wetenschappelijk informatie vrij komt, zodat er beter een conclusie getrokken kan worden over de mogelijke gezondheidsrisico’s van E171.

De Franse regering schort per 1 januari 2020 de toelating van het voedseladditief E171 (titaniumdioxide) voor één jaar op. Dit besluit is genomen na een opinie van ANSESFranse overheidsorganisatie voor voedsel, milieu, gezondheid en veiligheid. ANSESFranse overheidsorganisatie voor voedsel, milieu, gezondheid en veiligheid is de Franse overheidsorganisatie voor voedsel, milieu, gezondheid en veiligheid op het werk.

ANSES French agency for Food, Environmental and Occupational Health Safety (French agency for Food, Environmental and Occupational Health Safety) beveelt aan om de blootstelling aan deze witte kleurstof met een deel nanodeeltjes, te beperken, totdat meer duidelijk is over de gevaren en risico’s van E171. Frankrijk heeft de Europese Commissie (ECEuropese Commissie) volgens een Europees proces ingelicht over deze nationale maatregel. Daarna heeft de ECEuropese Commissie aan EFSA wetenschappelijke en technische hulp gevraagd over de opinie van ANSESFranse overheidsorganisatie voor voedsel, milieu, gezondheid en veiligheid.

ANSES heeft 25 nieuwe wetenschappelijke artikelen over titaniumdioxide kritisch beoordeeld. ANSESFranse overheidsorganisatie voor voedsel, milieu, gezondheid en veiligheid trekt de conclusie dat geen van de nieuwe studies stevig genoeg is om het ontstaan van tumoren door opname van E171 via de mond zeker vast te stellen of uit te sluiten. Het raadt daarom aan om orale in vivo studies te doen naar de mogelijke kankerverwekkendheid van E171.

De reactie van EFSA is beschreven in een verklaring uit mei 2019. Volgens EFSA zijn in de opinie van ANSESFranse overheidsorganisatie voor voedsel, milieu, gezondheid en veiligheid geen belangrijke nieuwe resultaten gevonden die tot heroverweging van eerder gemaakte conclusies van EFSA leiden. EFSA geeft aan met E171 bezig te zijn. Zo beoordeelt de organisatie op dit moment informatie over de fysisch-chemische eigenschappen van E171. EFSA kijkt naar verschillen tussen verschillende vormen van E171, met gegevens die vorig jaar door de industrie zijn aangeleverd.

Daarnaast worden op zijn laatst in 2020 ook de resultaten verwacht van een uitgebreide voortplantings- en ontwikkelingstoxiciteitsstudie die de industrie gevraagd is te leveren. Hierin wordt ook onderzocht of voorstadia van darmkanker in de dieren te zien zijn. Door deze ontwikkelingen is er verdere discussie tussen ANSESFranse overheidsorganisatie voor voedsel, milieu, gezondheid en veiligheid, EFSA, de ECEuropese Commissie en de lidstaten.

Eerder gemaakte conclusies van EFSA zijn uitgelegd in de herevaluatie van het voedseladditief E171 in 2016. Hierna bracht EFSA in 2018 op verzoek van de ECEuropese Commissie een opinie uit over vier nieuwe wetenschappelijke studies. EFSA concludeerde dat het huidige gebruik van E171 geen zorg over kankerverwekkende eigenschappen oproept. Om een gezondheidskundige grenswaarde af te leiden heeft EFSA aangegeven een voortplantings- en ontwikkelingstoxiciteitsstudie nodig te hebben. Het gaat dan om een zogenaamde ‘aanvaardbare dagelijkse inname’ of ADI aanvaardbare dagelijkse inname (aanvaardbare dagelijkse inname).

De titanium-producerende industrie voert deze studie uit. Samen met andere studies wordt dit op zijn laatst in 2020 opgeleverd. Bij de vier studies waar EFSA in 2018 naar heeft gekeken zat een Franse studie. Hierin wordt het gebruik van E171 in voedsel verbonden aan voorstadia van darmkanker die na verloop van tijd zouden kunnen leiden tot darmkanker. Ook zou E171 de groei van darmtumoren die al ontstaan zijn stimuleren.

Door onzekerheden in de technische uitvoering van de studies geven de resultaten uit deze en andere studies volgens EFSA niet voldoende reden om de beoordeling van E171 van 2016 te opnieuw te openen.

RIVM/KIR kennis- en informatiepunt risico’s van nanotechnologie (kennis- en informatiepunt risico’s van nanotechnologie)-overweging: De onzekerheid over de mogelijke risico’s die ANSESFranse overheidsorganisatie voor voedsel, milieu, gezondheid en veiligheid noemt als reden voor het verbieden van het voedseladditief E171 ziet EFSA voor een deel ook. Frankrijk schort vanuit de huidige signalen en onzekerheid de toelating E171 uit voorzorg tijdelijk op. EFSA trekt juist de conclusie dat er onvoldoende reden is om de eerder gemaakte conclusies over de veiligheid van E171 te herroepen.

EFSA geeft aan dat er verschillende acties voor E171 lopen en dat het voedseladditief weer opnieuw wordt beoordeeld als de nieuwe informatie daar reden toe geeft. Het advies van ANSESFranse overheidsorganisatie voor voedsel, milieu, gezondheid en veiligheid om verder in vivo onderzoek te doen naar de kankerverwekkende eigenschappen van E171 wordt samen met de nieuwe informatie van de lopende acties overwogen.

Het Franse besluit roept vragen op hoe om te gaan met het verschil in toelating van E171 tussen Europese lidstaten. Omdat het verbod op de kleurstof alleen in Frankrijk geldt, blijft het gebruik ervan in voedingsmiddelen in de andere Europese landen legaal. Een vraag is hoe deze situatie zich verhoudt tot afspraken over de Europese interne markt.

Daarnaast zit titaniumdioxide als witte kleurstof ook in andere producten zoals tandpasta (CI77891) en geneesmiddelen die ook (voor een deel) ingeslikt worden. Orale blootstelling is, afhankelijk van onder andere het geneesmiddelgebruik, waarschijnlijk niet verwaarloosbaar. Het is daarom opmerkelijk dat Frankrijk geen maatregelen neemt voor andere producten dan voedingsmiddelen die tot orale blootstelling kunnen leiden.

Het RIVM hoopt dat op korte termijn verdere wetenschappelijk informatie beschikbaar komt om tot een conclusie over eventuele gezondheidsrisico’s van E171 te komen.