Met de Omgevingswet verschuift bij de ontwikkeling van een gebied het denkproces over omgevingsveiligheid van vrijwel aan het eind van het vergunningsproces naar het begin van het ruimtelijk ontwikkelingsproces. Daarbij moeten deskundigen die betrokken zijn bij de ontwikkeling, uitvoering en handhaving van het omgevingsveiligheidsbeleid nauw samenwerken om de leefomgeving te beschermen tegen ongevallen met gevaarlijke stoffen. Om deskundigen hierbij te helpen heeft het RIVM de afgelopen tijd hard gewerkt aan diverse middelen. Een van deze middelen is een reeks online workshops.
Aanmelden workshops
De online workshops van 2024 staan gepland op dinsdag 30 januari, 27 februari, 23 april, 28 mei, 25 juni, 24 september (hybride sessie tijdens de Netwerkdag Omgevingsveiligheid), 22 oktober en 26 november. Inschrijven voor de workshops kan via het bovenstaande aanmeldformulier. Heb je een onderwerp dat je graag terug wilt zien tijdens een van de workshops? Dan horen we dat graag via omgevingsveiligheid@rivm.nl.
Aankomende workshops
De tweeëntwintigste workshop vindt plaats op dinsdag 23 april van 11:30 tot 12:30 uur. Tijdens deze workshop staat het thema 'Energieopslagsystemen' centraal. Sylvia Versluis (RIVM) en Jochem Wijten (RIVM) zullen het hebben over de mogelijke effecten van incidenten bij energieopslagsystemen op omgevingsveiligheid. Op basis van de incidenten in de praktijk zijn er drie scenario’s uitgewerkt, een scenario voor brand, explosie en een gifwolk. Daarna zullen Martin Meijer (Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond) en Marco van den Berg (Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond) het hebben over het communiceren over risico's en de keteneffecten van het falen van energieopslagsystemen.
De drieëntwintigste workshop vindt plaats op dinsdag 28 mei van 11:30 tot 12:30 uur. Tijdens deze workshop staat het thema 'Groepsrisico' centraal. De provincie Zuid-Holland heeft in de omgevingsvisie het voorkomen van ongevallen met veel slachtoffers als provinciaal belang benoemd. Annemie Wetzer, beleidsmedewerker externe veiligheid bij de provincie Zuid-Holland, licht tijdens de workshop toe hoe dit provinciaal belang is uitgewerkt in beleidsregels (bindend voor de provincie zelf) en in de provinciale omgevingsverordening. Een kenmerkend onderdeel van de Zuid-Hollandse aanpak is om groepsrisicoberekeningen actief mee te nemen bij de beoordeling van het groepsrisico in dichtbevolkte gebieden. Ruud van Beekveld, adviseur fysieke leefomgeving bij de omgevingsdienst Zuidoost-Brabant, zal aan de hand van een casus het stappenplan ''afweging groepsrisico binnen aandachtsgebieden'' van de provincie Noord-Brabant toelichten.
De vierentwintigste workshop vindt plaats op dinsdag 25 juni van 11:30 tot 12:30 uur. Tijdens deze workshop staat het thema 'Risicocommunicatie’ centraal. Hester Goosensen (Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost) en Mirjam Haven (Veiligheidsregio Twente) zullen dan toelichting geven op de spoorcampagnes in hun regio’s. De spoorcampagne ‘Gevaarlijke stoffen over het spoor? Heb de risico’s door!’ heeft in 2024 een vervolg gekregen in 8 Brabantse gemeenten. Met deze campagne informeren de gemeenten mensen die binnen een zone van 200 meter van het spoor wonen, werken of studeren over de risico’s van een ongeval. In de regio Twente staat ook een campagne gepland, onder de naam ‘Maar wat als?’. Doel is om het risicobewustzijn van omwonenden van het spoor te vergroten en ze een handelingsperspectief te bieden voor het geval dat er een ongeluk met gevaarlijke stoffen op het spoor plaatsvindt. Als onderdeel van deze campagne is de perceptie en de informatiebehoefte opgehaald van omwonenden van het spoor, in een zone van 200 meter.
De vijfentwintigste workshop vindt plaats tijdens de Netwerkdag Omgevingsveiligheid op dinsdag 24 september van 11:30 tot 12:30 uur en is zowel fysiek als online te volgen.
Eerdere workshops
De eenentwintigste workshop vond plaats op dinsdag 27 februari van 11:30 tot 12:30 uur. Tijdens deze workshop stond het thema 'Waterstof’ centraal. De waterstofpilot in Lochem was het uitgangspunt van deze workshop. Bianca van Kooij van de Omgevingsdienst Achterhoek heeft ons geinformeerd over de mogelijke externe veiligheidsrisico's bij het gebruik van waterstof in woonwijken. Bart Vogelzang van Alliander heeft uitgelegd hoe het bestaande aardgasnetwerk gebruikt kan worden om waterstof te transporteren.
De twintigste workshop vond plaats op dinsdag 30 januari van 11:30 tot 12:30 uur. Tijdens deze workshop stond het thema 'Visie van de provincies’ centraal. Tijdens deze workshop hebben de provincie Zuid-Holland en de provincie Groningen een bijdrage geleverd.
In de eerdere edities hebben de gastsprekers ervaringen gedeeld over o.a. het stellen van beschermdoelen, risicocommunicatie, aandachtsgebieden, voorschriftengebieden, windenergie, waterstof en het formuleren van planregels. Meer informatie over de onderwerpen van de workshops uit 2021, 2022 en 2023 vind je in de onderstaande uitklapvelden. Benieuwd naar de presentatie van één van onze gastprekers? Deze kunnen worden opgevraagd via omgevingsveiligheid@rivm.nl.
De elfde workshop vond plaats op dinsdag 31 januari van 11:30 tot 12:30 uur en ging over het ‘Omgaan met aandachtsgebieden’. Tijdens deze workshop hebben Rob Roelofs (stafadviseur provincie Limburg en ambtelijk secretaris en projectcoördinator van de TVC) en Ira Helsloot (hoogleraar besturen van veiligheid aan de Radboud Universiteit Nijmegen en voorzitter van de TVC) verteld over de Veiligheidsvisie Chemelot en omgeving. Onderdeel van deze visie is de ontwikkeling van een ‘bovenwettelijk veiligheidskader inclusief planologische zonering binnen en buiten Chemelot’ door een onafhankelijke, externe Technische Veiligheidscommissie (TVC). Dit veiligheidskader ziet toe op nieuwe initiatieven binnen en buiten Chemelot en ook op ingrijpende veranderingen aan bestaande installaties die een ander risicoprofiel met zich meebrengen. De TVC heeft een groot aantal aanbevelingen gedaan onder meer gericht op het komen tot en vaststellen van realistische aandachtsgebieden. Gert-Jan van de Bovenkamp (Gemeente Almere) en Wilco Hulshof (Brandweer Flevoland) hebben verschillende casussen besproken waarin ze hebben geanticipeerd op de Omgevingswet. De ‘maatschappelijke wens’ was hierbij het uitgangspunt en het samenwerken stond centraal.
De twaalfde workshop vond plaats op dinsdag 21 februari van 11:30 tot 12:30 uur. Tijdens deze workshop stond het thema ‘Gelijkwaardigheid’ centraal. Taco Kooistra (jurist bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) is ingegaan op de juridische context van het begrip gelijkwaardigheid bij het toepassen van de aanvullende bouweisen in een brand- of explosievoorschriftengebied. Een voorbeeld van zo’n gelijkwaardige maatregel is het treffen van een omgevingsmaatregel in plaats van een technische bouweis uit het Bbl. Vervolgens heeft Jenne Mul (specialist risicobeheersing bij de Veiligheidsregio IJsselland) het gehad over de nieuwe vraagstukken waar de afdeling risicobeheersing van een veiligheidsregio mee te maken zal krijgen. Hoe lang mag bijvoorbeeld een incident overlast bezorgen langs de vitale infrastructuur of een vliegveld? Wat betekent dat voor de voorbereiding van de veiligheidsregio?
De dertiende workshop vond plaats op dinsdag 21 maart van 11:30 tot 12:30 uur. Tijdens deze workshop stond het thema ‘Participatie’ centraal. De eerste gastspreker, Otto van Beusekom (Environmental compliance manager bij Aspen Oss B.V.), besprak de voorziende uitdagingen bij het uitbreiden of veranderen van de vergunning milieubelastende activiteiten. De tweede gastspreker was Wina Smeenk (lector Societal Impact Design bij Hogeschool Inholland). Zij ging aan de hand van een casus aan de slag met het Co-design Canvas.
De veertiende workshop vond plaats op dinsdag 18 april van 11:30 tot 12:30 uur . Tijdens deze workshop stond het thema 'Veilige energietransitie' centraal staan. De eerste spreker was Jan van Tol (Coördinator risicobeleid energietransitie bij het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat) hij ging in op de publieke belangen van de energietransitie. Daarna hebben Axel Pel (Programmamanager verduurzaming industrie) en Joost de Klerk (Vakspecialist veiligheid) van de DCMR (Milieudienst Rijnmond) ons geïnformeerd over de uitdagingen die zij hebben rond grootschalige ammoniak-ontwikkelingen.
De vijftiende workshop vond plaats op dinsdag 30 mei van 11:30 tot 12:30 uur. Tijdens deze workshop zal het thema 'Infrabeheerders en bronmaatregelen' centraal staan. Menno Bekker (Gasunie) en Peter Robbe (Prorail) hebben uitgelegd welke bronmaatregelen de infrabeheerders nemen en hebben inzicht gegeven in de zin en onzin van omgevingsmaatregelen.
De zestiende workshop vindt plaats op dinsdag 27 juni van 11:30 tot 12:30 uur. Tijdens deze workshop zal het thema 'Toezicht en handhaving' centraal staan. [Geannuleerd]
De zeventiende workshop vond plaats op dinsdag 26 september van 11:30 tot 12:30 uur. Tijdens deze workshop stond het thema 'Samenwerken aan omgevingsveiligheid' centraal. Andrew Harijgens (VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten)) is kwartiermaker voor de verbetering van de kennisinfrastructuur omgevingsveiligheid en heeft zijn werkzaamheden toegelicht. Arjan Boxman (RIVM) heeft meer verteld over de samenwerking tussen ODNL en RIVM op het thema Zeer Zorgwerkende Stoffen. Door het inrichten van een kennisinfrastructuur beogen ze dat omgevingsdiensten makkelijker aan kennis kunnen komen. In de toekomst hopen ze deze aanpak te verbreden naar andere thema’s waaronder omgevingsveiligheid.
De achttiende workshop vond plaats op dinsdag 31 oktober van 11:30 tot 12:30 uur. Tijdens deze workshop stond het thema 'Buisleidingen’ centraal. Menno Bekker (Gasunie) en Philip Stohr (Royal Haskoning) hebben het gehad over de Handreiking aandachtsgebieden in het omgevingsplan, met modules over aardgasleidingen, waterstofleidingen en reserveringsstroken. Yannick Geertzema (RIVM) heeft meer verteld over de ontwikkelingen rondom het transport van waterstof, CO2 en ammoniak door buisleidingen.
De negentiende workshop vond plaats op dinsdag 28 november van 11:30 tot 12:30 uur. Tijdens deze workshop stond het thema 'Aandachtsgebieden in het omgevingsplan’ centraal. Dennie Strik (Veiligheidsregio Brabant Zuidoost) heeft het gehad over de Handreiking veilige leefomgeving. Een handreiking voor en als uitnodiging aan gemeenten om samen met de veiligheidsregio te komen tot een goede borging van het aspect veiligheid in de omgevingsvisie en het omgevingsplan. Reinoud Scheres (AVIV) had het over de toepassing van aandachtsgebieden in omgevingsplannen en de keuzes die je daarbij moet maken.
De tiende workshop vond plaats op dinsdag 29 november 2022. Het thema van deze workshop was 'Omgevingsveiligheid in 2023’. Jeroen Neuvel (RIVM) ging tijdens deze workshop in op de rol en positie van het Handboek Omgevingsveiligheid bij de ontwikkeling en uitvoering van het omgevingsveiligheidsbeleid. Hij blikte terug en kijkt vooruit op het omgaan met actuele inzichten bij de doorontwikkeling van het Handboek Omgevingsveiligheid. Daarna hebben Manuel Beterams (RWS (Rijkswaterstaat)) en Mandy Taal (RWS) ons bijgepraat over de belangrijkste veranderingen op het gebied van externe veiligheid die er met de omgevingswet aan zitten te komen, zoals wat de aandachtsgebieden in praktijk voor gemeenten en omgevingsdiensten betekenen en welke recente ontwikkelingen er qua wetgeving zijn. Ook lichtten ze kort toe waar IPLO jullie bij kan helpen en welke ontwikkelingen er rondom het Register Externe Veiligheidsrisico's (REV) zijn.
De negende workshop vond plaats op dinsdag 25 oktober 2022. Het thema van deze workshop was ‘Maatregelen in aandachtsgebieden’. Liesbeth Spoelma (IenW (Infrastructuur en Waterstaat)), Karlien de Boer (Rebel group) en Pepijn Maassen (Rebel group) presenteerden een overzicht van generieke maatregelen welke gemeenten kunnen gebruiken bij de inrichting van aandachtsgebieden. Tijdens de workshop gingen de sprekers in op de gekozen aanpak, deelden ze een maatregelenoverzicht wat opgeleverd is in het kader van Robuust Basisnet Spoor en vertelden ze over de criteria die gebruikt kunnen worden om de maatregelen te beoordelen. Daarnaast sprak Vincent de Winter Moraal over risicogericht advisering in de ruimtelijke omgeving.
De achtste workshop vond plaats op dinsdag 27 september 2022. Tijdens deze workshop deelden Chris Vleer (Beleidsmedewerker milieu, Gemeente ’s-Hertogenbosch) en Jeroen van der Pluijm (Planadviseur milieu & ruimtelijke ordening, Gemeente ’s-Hertogenbosch) hun bevindingen van een pilot over explosievoorschriftengebieden binnen de gemeente ’s-Hertogenbosch. Klaas Bokma (Coördinator Risicokaart Fryslân FUMO), Rutger de Groot (Beleidsadviseur Risicobeheersing/Planvorming Brandweer Fryslân) en Marianne Swart (Opgavemanager omgevingsplan gemeente Leeuwarden) spraken over de ervaringen opgedaan bij een pilot met verschillende Friese gemeenten over externe veiligheid onder de Omgevingswet waarbij het formuleren van planregels centraal stond.
De zevende workshop vond plaats op dinsdag 28 juni 2022. Tijdens deze bijeenkomst werden de ervaringen van omgevingsdiensten gedeeld. Antoinet Aeyelts Averink van Omgevingsdienst Twente vertelde over de werkwijze van OD (omgevingsdienst) Twente om aan te sluiten op Register Externe Veiligheidsrisico’s (REV) en over de ervaringen die zij hiermee hebben opgedaan. Pascal Verstraten – Middelink van Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant sprak over de inventarisatie van zeer kwetsbare gebouwen die ze hebben uitgevoerd en over de gesprekken en discussies die zo’n inventarisatie.
De zesde workshop vond plaats op dinsdag 19 april 2022. Het thema van deze workshop was ‘Omgevingsveiligheid in de energietransitie'. Waterstof speelt een belangrijke rol in de energietransitie. Margreet Spoelstra (senior onderzoeker bij het NIPV) praat ons bij over de veiligheidsaspecten van waterstof voor de omgeving en de misvattingen hierover. Ook windenergie zal een steeds belangrijkere positie innemen bij de energietransitie. Henk Jan Manuel (Adviseur Veiligheid bij het RIVM) is tijdens deze workshop ingegaan op de omgevingsveiligheidsrisico’s van windturbines. De sessie werd afgesloten met een rondetafelgesprek.
De vijfde workshop vond plaats op dinsdag 22 maart 2022. Het thema van deze workshop was ‘Omgevingsveiligheid in integrale opgaven’. Tijdens deze workshop hebben Frank van Wijk (Specialist risico’s en veiligheid geneeskundig, Veiligheidsregio Utrecht) en Amber Zwakenberg (Trainee omgevingsveiligheid, Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond) uitgelegd wat de komst van de Omgevingswet betekent voor de rol van de GHOR (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio). Daarnaast hebben ze laten zien hoe de visie van de GHOR is vertaald in planregels. De tweede bijdrage kwam van Judith Dijkers (Adviseur milieu en gezondheid bij team Gezondheid, Milieu en Veiligheid GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)’en Brabant en Gezondheidskundig Adviseur Gevaarlijke Stoffen voor de regio Zeeland, Brabant en Limburg), zij heeft ons kennis laten maken met de rol van de GGD in integrale opgaven. Ook deze sessie werd afgesloten met een rondetafelgesprek.
De vierde workshop vond plaats op dinsdag 15 februari 2022. Het thema van deze workshop was ‘risicocommunicatie’. Tijdens deze workshop heeft Tom Jansen, wetenschappelijk onderzoeker risicoperceptie en -communicatie bij het RIVM, laten zien hoe mensen tot oordelen en besluiten komen over milieu- en gezondheidsrisico's. Ook lichtte hij toe hoe deze inzichten kunnen worden gebruikt om effectieve communicatie te ontwerpen. In zijn presentatie is Tom bovendien ingaan op verschillende risicobeoordelingsprocessen van o.a. technische experts en burgers. Verder is de rol van onzekerheid en het belang van concreet en exact taalgebruik in communicatie behandeld. De tweede spreker, Sytske Balt communicatieadviseur bij Veiligheidsregio Fryslân, heeft enkele praktijkvoorbeelden gedeeld. Deze sessie werd wederom afgesloten met een rondetafelgesprek.
De derde workshop vond plaats op dinsdag 9 november 2021. Het thema van deze workshop was ‘Scenario’s en gevaren: hoe ga je hier (samen) mee om?’. De eerste gastspreker, Sietse de Ruiter (Projectleider omgevingsveiligheid, Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond) heeft o.a. meer verteld over wat er voor de veiligheidsregio verandert onder de Omgevingswet en met welke organisaties er wordt samengewerkt. Daarna hebben Kees van Bart (Bestemmingsplanjurist) en Alie Stegerman (Beleidsmedewerker Ruimte) het gehad over hoe zij in het ruimtelijk domein omgaan met het bieden van bescherming in de gemeente Rijssen-Holten. Ook deze sessie werd afgesloten met een rondetafelgesprek.
De tweede workshop vond plaats op dinsdag 12 oktober 2021. Het thema van deze workshop was ‘Aandachtsgebieden: wat betekent dat voor de omgeving?’. Tijdens deze sessie vertelde Jeroen Neuvel (RIVM) meer over het hoe en wat rondom aandachtgebieden aan de hand van het Handboek Omgevingsveiligheid. Vervolgens heeft Bob Smit (Rijkswaterstaat) het over aandachtsgebieden in de Atlas Leefomgeving gehad. Ook deze sessie werd afgesloten met een rondetafelgesprek waarin nieuwe inzichten en vraagstukken met elkaar werden besproken.
De eerste workshop vond plaats op dinsdag 21 september 2021. Het thema van deze sessie was ‘Het vertalen van (bescherm)doelen naar de praktijk’. De eerste gastpreker, Taco Kooistra (IenW (Infrastructuur en Waterstaat)), vertelde meer over de Beschermingsopgave onder de Omgevingswet. Menno de Jonge (Veiligheidsregio Groningen) nam het stokje van hem over met zijn presentatie over Beschermdoelen en de kernwaarden van veiligheidsregio’s. De sessie werd afgesloten met een rondetafelgesprek waarin nieuwe inzichten en vraagstukken met elkaar werden besproken.