Om de beleving van veiligheid te onderzoeken, ontwikkelt het RIVM instrumenten. Deze instrumenten kunnen worden gebruikt om te meten hoe veilig omwonenden van activiteiten met gevaarlijke stoffen zich voelen en welke behoefte aan informatie zij hebben. De ontwikkelde onderzoeksinstrumenten van het RIVM zijn voor iedereen te gebruiken.
Het RIVM moedigt aan om de ontwikkelde instrumenten te gebruiken en onderzoeken te herhalen. Gebruik van dezelfde instrumenten voor belevingsonderzoek zorgt voor uniformiteit en maakt het vergelijken van onderzoeksresultaten eenvoudiger. En door onderzoek te herhalen rondom activiteiten met gevaarlijke stoffen, krijgen overheden meer inzicht in de manier waarop burgers kijken naar het vervoer, de productie, verwerking en opslag van gevaarlijke stoffen. Daarom zijn alle instrumenten, vragenlijsten en onderzoeksdata uit RIVM onderzoek vrij beschikbaar voor gebruik.
Belevingsthermometer: vragenlijst veiligheidsbeleving omwonenden chemie bedrijven
Het RIVM heeft in 2018 de belevingsthermometer ontwikkeld. Dit instrument bevat de 'vragenlijst chemie bedrijven' om de beleving van veiligheid van omwonenden van chemische industrie te peilen. Deze vragenlijst wordt de ‘belevingsthermometer’ genoemd. Deze vragenlijst kan door beleidsmakers en onderzoekers in heel Nederland worden gebruikt en opnieuw worden ingezet. De vragenlijst is getest in twee gemeentenː één met veel chemische industrie in de omgeving (Zaandam), en één met enkele chemiebedrijven in de stad (Deventer). De belevingsthermometer geeft ook inzicht in de factoren die kunnen samenhangen met veiligheidsbeleving, zoals het vertrouwen in overheden en bedrijven om ongevallen te voorkomen en in hulpdiensten om de gevolgen van een ongeval met gevaarlijke stoffen te beperken.
Vragenlijst peilen veiligheidsbeleving en informatiebehoeften omwonenden chemiecluster
In 2020 heeft het RIVM onderzoek de ‘belevingsthermometer’ doorontwikkeld om de veiligheidsbeleving van omwonenden van het chemiecluster Chemelot te kunnen peilen. Naast de veiligheidsbeleving bevat deze 'vragenlijst chemiecluster' vragen over de informatie- en communicatiebehoeften van omwonenden van het chemiecluster. Antwoorden op deze vragen kunnen input bieden voor (risico)communicatiebeleid. Deze vragenlijst kan door beleidsmakers en onderzoekers ook bij andere chemieclusters in Nederland worden gebruikt om de veiligheidsbeleving en informatie- en communicatiebehoeften te meten.
Gesprekshandleiding veiligheidsbeleving en informatiebehoeften omwonenden chemiecluster
Voor het onderzoek naar de veiligheidsbeleving en informatie- en communicatiebehoeften van omwonenden van het chemiecluster is naast een vragenlijstonderzoek, aanvullend kwalitatief onderzoek gedaan. Om meer duiding te geven aan de resultaten van de vragenlijst zijn focusgroepen (groepsinterviews) gehouden onder een selectie van de deelnemers aan het vragenlijstonderzoek. Tijdens de focusgroepen is ingegaan om vragen zoals: wanneer mensen zich wel en niet veilig voelen, waarom ze zich wel of niet veilig voelen en wat mensen nodig hebben om zich veiliger te voelen. De 'gesprekshandleiding chemiecluster' kan door onderzoekers bij andere chemieclusters in Nederland worden gebruikt, aanvullend op vragenlijstonderzoek naar de veiligheidsbeleving en informatie- en communicatiebehoeften van omwonenden van chemieclusters.