Het plaatsgebonden risico geldt voor twee groepen van activiteiten:

• Activiteiten betreffende opslag, productie, gebruik en vervoer van gevaarlijke stoffen en windturbines, zoals opgenomen in Bkl Besluit kwaliteit leefomgeving (Besluit kwaliteit leefomgeving) bijlage VII;
• Activiteiten betreffende het bewerken en opslaan van ontplofbare stoffen voor civiel gebruik en op militaire objecten, zoals benoemd in Bkl 5.1.2.5. Hiervoor geldt het plaatsgebonden risico als eerbiedigende werking. Zie voor meer informatie over de eerbiedigende werking het Stappenplan bepalen plaatsgebonden risico.

In sommige gevallen kan van de grens- en streefwaarden voor het plaatsgebonden risico worden afgeweken:

• Van de grenswaarde voor het plaatsgebonden risico mag tijdelijk worden afgeweken voor kwetsbare gebouwen en locaties (Bkl Besluit kwaliteit leefomgeving (Besluit kwaliteit leefomgeving) artikel 5.10). Gedurende de afwijking geldt een hoger plaatsgebonden risico van maximaal één op de honderdduizend per jaar (10^-5/jaar). Voor zeer kwetsbare gebouwen geldt de afwijkingsbevoegdheid niet. De afwijking mag maximaal drie jaar duren, vanaf de datum dat het gebouw of de locatie is toegelaten of vanaf het begin van de activiteit. Voorwaarde voor het afwijken is dat na de periode van drie jaar wordt voldaan aan de grenswaarde van één op de miljoen per jaar. Met deze afwijking worden in transitiegebieden verandering mogelijk gemaakt. Vaak zijn hiervoor investeringen noodzakelijk die pas gefinancierd worden als de gebouwen of locaties daadwerkelijk op grond van het omgevingsplan zijn toegelaten.
• De grens- en standaardwaarde voor het plaatsgebonden risico gelden niet wanneer (beperkt) kwetsbare gebouwen of (beperkt) kwetsbare locaties een functionele binding hebben met de risicovolle activiteit (Bkl artikel 5.5). Dit betekent dat deze gebouwen en locaties aan een hoger plaatsgebonden risico dan één op de miljoen per jaar mogen worden blootgesteld. Functionele binding gaat om een gebouw of locatie waar activiteiten plaatsvinden vanwege de aanwezigheid van de kernactiviteit waar het risico vandaan komt. De kernactiviteit is dus de reden dat het gebouw of de locatie er is gerealiseerd. Voorbeelden van functioneel gebonden gebouwen zijn een winkel bij een LPG Liquefied Petroleum Gas (Liquefied Petroleum Gas)-tankstation of een kantoor bij een Seveso-inrichting.
• Specifiek voor windturbines geldt een afwijkende norm voor het plaatsgebonden risico tot beperkt kwetsbare gebouwen en beperkt kwetsbare locaties (Bkl artikel 5.11). Hiervoor geldt een norm van één op de honderdduizend per jaar. Met deze afwijkingsbevoegdheid wordt de plaatsing van windturbines onder meer mogelijk gemaakt op of nabij bedrijventerreinen.

Een bijzondere manier van omgaan met het plaatsgebonden risico is het risicogebied bij een chemisch cluster. Een chemisch cluster kan worden aangewezen als risicogebied (Bkl Besluit kwaliteit leefomgeving (Besluit kwaliteit leefomgeving) artikelen 5.16 en 5.17). Daardoor wordt het gehele chemisch cluster benaderd alsof het één risicovolle activiteit is met ook één PR plaatsgebonden risico (plaatsgebonden risico) 10^-6-contour. De PR 10^-6-contour is hierbij gelegen op de begrenzing van het risicogebied. Als gevolg van de regels voor het plaatsgebonden risico zijn binnen de PR 10^-6-contour, en dus binnen het risicogebied, geen zeer kwetsbare gebouwen toegestaan. Beperkt kwetsbare gebouwen en locaties kunnen worden toegelaten als deze op het moment van de aanwijzing van het risicogebied al zijn toegestaan. Beperkt kwetsbare of kwetsbare gebouwen en beperkt kwetsbare of kwetsbare locaties kunnen worden toegelaten als deze naar het oordeel van het bevoegd gezag noodzakelijk zijn voor het gebied of voor een binnen het gebied toegelaten activiteit (Bkl artikel 5.17).

Het bevoegde gezag moet rekening houden met de mogelijke gevolgen van gevaren van activiteiten met gevaarlijke stoffen en bepalen of aanvullende bescherming nodig is voor het waarborgen van een voldoende veilige en gezonde leefomgeving. Aandachtsgebieden zijn gebieden waar mensen binnenshuis, zonder aanvullende maatregelen onvoldoende beschermd kunnen zijn tegen de gevolgen van een ongeval met gevaarlijke stoffen. Het type aandachtsgebied maakt direct zichtbaar door welke gevaren (brand, explosie of gifwolk) de omgeving kan worden getroffen. Hierdoor vormt het aandachtsgebied een instrument voor bedrijf, bestuurder en burger om het gesprek over veiligheid en bescherming door maatregelen te starten. 
Hoe invulling gegeven wordt aan de bescherming binnen aandachtsgebieden, is een bestuurlijke keuze. Het bevoegde gezag maakt en motiveert in de omgevingsvisie en het omgevingsplan een keuze over wat voldoende veilig is en hoe gezondheid en milieu worden beschermd. Ook beoordeelt het bevoegd gezag of, en zo ja welke maatregelen nodig zijn om mensen in aandachtsgebieden voldoende te beschermen. Bij deze keuzes spelen verschillende elementen mee. Meer informatie hierover is te vinden in het onderdeel Bescherming.

De begrenzing van de aandachtsgebieden is vastgesteld in het Bkl Besluit kwaliteit leefomgeving (Besluit kwaliteit leefomgeving): 

• Een brandaandachtsgebied is de locatie begrensd door de afstand, waar als gevolg van een ongeval dat leidt tot een plasbrand of een fakkelbrand, de warmtestraling ten hoogste 10 kW/m² is (Bkl artikel 5.12, lid 1).
• Een explosieaandachtsgebied is de locatie begrensd door de afstand, waar als gevolg van een ongeval dat leidt tot:
  1. een kokende vloeistof-gasexpansie-explosie (Boiling Liquid Expanding Vapor Explosion, BLEVE boiling liquid expanding vapour explosion (boiling liquid expanding vapour explosion)), de warmtestraling ten hoogste 35 kW/m² is, en.
  2. een explosie, anders dan onder a, de overdruk ten hoogste 10 kPa is. (Bkl artikel 5.12, lid 2).
• Een gifwolkaandachtsgebied is de locatie begrensd door de afstand, waar als gevolg van een ongeval dat leidt tot een gifwolk, personen in een gebouw overlijden door blootstelling aan ten hoogste de bij ministeriële regeling bepaalde vastgestelde concentratie van een gevaarlijke stof (Bkl artikel 5.12, lid 3). De concentratie van een gevaarlijke stof is de levensbedreigende waarde voor een periode van 30 minuten, bedoeld in het Overzicht Interventiewaarden (Omgevingsregeling artikel 8.6). Het gifwolkaandachtsgebied kan enkele kilometers groot zijn. Dit hangt samen met het soort en de hoeveelheden giftige stoffen die vrijkomen.
  Bij het besluit over een ruimtelijk ontwikkeling in de omgeving van een activiteit met gevaarlijke stoffen, is het gebied waar rekening moet worden gehouden met het groepsrisico als gevolg van een gifwolk door de wetgever afgekapt op 1,5 km kilometer (kilometer) (Bkl artikel 5.12, lid 4). Deze afkapgrens geldt alléén voor ruimtelijke ontwikkelingen in de omgeving van een activiteit met gevaarlijke stoffen.
  De afkapgrens geldt dus niet voor het verlenen van de vergunning voor de activiteit met gevaarlijke stoffen zelf. Bij de beoordeling of voorschriften aan de omgevingsvergunning voor een activiteit met gevaarlijke stoffen moeten worden verbonden om de gevolgen voor de omgeving van een gifwolk te beperken, moet uitgegaan worden van het gehele gifwolkaandachtsgebied. Ook geldt de afkap niet bij het rekening houden met de veiligheidsrisico’s van een brand, ramp, of crisis (Bkl, artikel 5.2 en artikel 8.10a). 

Zoals hierboven is aangegeven, worden de aandachtsgebieden begrensd door een bepaalde mate van warmtestraling, overdruk of concentratie giftige stoffen. Het is echter niet zo dat aanwezigen binnen een aandachtsgebied alleen beschermd hoeven worden tegen het gevolg dat bepalend is voor de begrenzing van het aandachtsgebied. Er kunnen ook andere gevolgen optreden. In de regel is bij een explosie bijvoorbeeld de overdruk bepalend voor de grootte van het explosieaandachtsgebied, maar er kan ook sprake zijn van warmtestraling, waardoor binnen het explosieaandachtsgebied ook hiertegen bescherming nodig is. De uitzondering op deze regel is een BLEVE. Dit is een type explosie waarbij de warmtestraling bepalend is voor de omvang van het aandachtgebied. Binnen dit aandachtsgebied kan echter ook bescherming nodig zijn tegen overdrukeffecten. Bij een brand geldt dat warmtestraling bepalend is voor de grootte van het brandaandachtsgebied, maar een fakkelbrand gaat vaak gepaard met een bepaalde mate van overdruk, waardoor hier ook tegen beschermd moet worden. 

Bij het besluit over een ruimtelijke ontwikkeling in de omgeving van een activiteit met gevaarlijke  stoffen, is het gebied waar rekening moet worden gehouden met het groepsrisico als gevolg van een gifwolk in het Bkl Besluit kwaliteit leefomgeving (Besluit kwaliteit leefomgeving) op beleidsmatige gronden afgekapt op 1,5 km kilometer (kilometer) (Bkl artikel 5.12, lid 4).  De afkap op 1,5 km is geen afkap van het berekende gifwolkaandachtsgebied, maar geeft aan dat voor de toepassing van artikel 5.15 Bkl voor de ruimtelijke ontwikkeling ten minste naar de eerste 1,5 km gekeken moet worden. In dit gebied wordt dan beargumenteerd of aanvullende beschermende maatregelen nodig zijn, zoals aanvullende risicocommunicatie. Bij het toelaten van activiteiten in het gifwolkaandachtsgebied Voor de vergunningverlening moet het totale berekende gifwolkaandachtsgebied betrokken worden (Art 5.12 lid 3 Bkl). Daarnaast krijgt het bevoegd gezag alle informatie en kan die ook meewegen bij de lokale besluiten bijvoorbeeld voor toepassing van Art. 5.2 Bkl. Deze beleidsmatige afkapgrens heeft geen gevolgen voor de omvang van het berekende gifwolkaandachtsgebied en geldt alléén voor ruimtelijke ontwikkelingen in de omgeving van een activiteit met gevaarlijke stoffen.

De door IenW Infrastructuur en Waterstaat (Infrastructuur en Waterstaat) gebruikte argumentatie voor deze beleidsmatige afkapgrens voor de afstand tot waar nieuwe de ruimtelijke ontwikkelingen rekening moeten houden met het gifwolkaandachtsgebied is als volgt samen te vatten:

• de argumentatie achter de beleidsmatige keuze voor de grens van het aandachtsgebied is destijds door IenW gebaseerd op drie elementen: de bestuurlijke uitlegbaarheid, een consistente afbakening van brand-, explosie- en gifwolkaandachtsgebieden en omdat deze afbakening aansluit op de werkwijze van de hulpverlening.
• de afkapgrens geldt niet voor het verlenen van de vergunning voor de activiteit met gevaarlijke stoffen zelf; bij de beoordeling of voorschriften aan de omgevingsvergunning voor een activiteit met gevaarlijke stoffen moeten worden verbonden om de gevolgen voor de omgeving van een gifwolk te beperken, moet uitgegaan worden van het gehele bepaalde of berekende gifwolkaandachtsgebied en wordt dus gezorgd dat het bevoegde gezag in de vergunningverlening ook is gericht op het bieden van voldoende bescherming  tegen een gifwolk groter dan de 1,5 km;
• Ook geldt de afkapgrens niet bij het rekening houden met de veiligheidsrisico’s van een brand, ramp, of crisis (Bkl, artikel 5.2); dat betekent dat de scenario’s en totale omvang van het gifwolkaandachtsgebied door de veiligheidsregio’s betrokken kunnen worden bij hun advisering rond artikel 5.2 Bkl zodat de hulpverlening ook gericht is op het bieden van bescherming tegen de gevolgen van een gifwolk groter dan de 1,5 km; datzelfde geldt voor de mogelijkheden voor personen om zich daarbij in veiligheid te brengen en de geneeskundige hulpverlening aan personen (Bkl, artikel 8.10a);  
• anders dan bij brand en explosie, spelen bij scenario's met een gifwolk de weersomstandigheden een grote rol; ook is het verloop van de letaliteit binnen in relatie tot de afstand van het incident anders;
• buiten aandachtsgebieden zouden mensen binnenshuis, zonder aanvullende maatregelen voldoende beschermd moeten zijn tegen de gevolgen van een ongeval met gevaarlijke stoffen. Als wetgever wilde IenW voorkomen dat buiten de beleidsmatig gekozen afstand bij een ongeval een groot aantal slachtoffers valt;

Het bevoegd gezag is verantwoordelijk voor het bepalen en bekend maken van aandachtsgebieden. Een aandachtsgebied geldt zodra een risicovolle activiteit (overeenkomstig een omgevingsvergunning voor de milieubelastende activiteit of overeenkomstig het omgevingsplan of na een tijdig gedane melding) in werking is. Een aandachtsgebied hoeft dus niet eerst in het omgevingsplan te worden aangewezen om te gelden.

Aandachtsgebieden moeten zichtbaar zijn voor elke burger en initiatiefnemer. Uiteindelijk zullen de aandachtsgebieden digitaal worden ontsloten via het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Het bevoegd gezag zorgt daarvoor. Door de aandachtsgebieden op de kaart te zetten, is direct voor iedereen helder waar extra bescherming nodig kan zijn tegen brand, explosie of gifwolk.

De gemeente kan in het omgevingsplan een bedrijf meer ruimte geven dan het bedrijf op grond van de geldende omgevingsvergunning heeft. Dit kan door grotere aandachtsgebieden vast te leggen dan dat op basis van het Bkl Besluit kwaliteit leefomgeving (Besluit kwaliteit leefomgeving) is bepaald of is berekend. Daarnaast kan de gemeente in het omgevingsplan ruimte reserveren voor nieuwe, nog niet concreet voorziene risicovolle activiteiten. Dit kan door op bepaalde locaties aandachtsgebieden toe te laten, terwijl hier geen activiteiten met gevaarlijke stoffen aanwezig zijn, bijvoorbeeld voor de (her)ontwikkeling van een bedrijventerrein. Het besluit of het wenselijk is om ruimte te reserveren voor (de uitbreiding van) risicovolle activiteiten is een integrale afweging. Bij deze afweging moet rekening worden gehouden met de bescherming van aanwezige en geprojecteerde bebouwing, de economische belangen van gewenste risicobronnen of de groeiambities van bestaande risicobronnen en mogelijke overige milieubelangen. Door het reserveren van ruimte voor aandachtsgebieden in het omgevingsplan stelt de gemeente, naast dat ze ruimte biedt voor de uitbreiding of vestiging van risicovolle activiteiten, grenzen aan de mogelijke reikwijdte van de gevolgen die bij een ongeval met gevaarlijke stoffen zouden kunnen optreden.

Naast dat de gemeente in een omgevingsplan grotere aandachtsgebieden kan vastleggen, kan de gemeente er ook voor kiezen gebieden aan te wijzen waar zij geen aandachtsgebieden mogelijk wil maken. Hiermee wordt voorkomen dat (geprojecteerde) te beschermen gebouwen en locaties in de (gereserveerde) aandachtsgebieden van de (nieuwe) activiteit komen te liggen, waardoor ook geen aanvullende beschermingsmaatregelen getroffen hoeven te worden.

Onderstaand worden twee voorbeelden gegeven van ruimtelijke ontwikkelingen, waarbij wordt aangegeven hoe aandachtsgebieden en voorschriftengebieden hierbij een rol kunnen spelen.

De bouw (of uitbreiding) van een (nieuwe) risicobron
Bij het initiatief voor een nieuwe risicobron of uitbreiding van een bestaande risicobron, moet worden bepaald wat de omvang van het aandachtsgebied is. De omvang van het aandachtsgebied wordt bepaald aan de hand van bijlage VII van het Bkl Besluit kwaliteit leefomgeving (Besluit kwaliteit leefomgeving) of wordt berekend (zie stappenplan bepalen aandachtsgebieden). Wanneer de omvang van het aandachtsgebied is bepaald, moet worden beoordeeld of het aandachtsgebied past in het omgevingsplan. Dit is het geval als de gemeente in het omgevingsplan ruimte heeft gereserveerd voor toekomstige risicovolle activiteiten en aandachtsgebieden. Wanneer een initiatiefnemer een activiteit wil aanvragen die niet past binnen het omgevingsplan, kan (door de gemeente) worden bekeken of de benodigde extra ruimte mogelijk te maken is door aanpassing van het omgevingsplan. Ook het Rijk en de provincie hebben de mogelijkheid om via een projectbesluit direct aanpassingen te maken in het omgevingsplan.

De bouw van een (beperkt/zeer) kwetsbaar object
Bij het initiatief voor een (beperkt/zeer) kwetsbaar object moet beoordeeld worden of de ontwikkeling past in het omgevingsplan. Passen betekent in eerste instantie dat het omgevingsplan de ruimtelijke ontwikkeling (bijv. woningen of een school) toestaat in het betreffende gebied. Daarnaast kunnen er voorwaarden zijn gesteld aan de bouw van het kwetsbaar object op het gebied van bescherming.
Wanneer het omgevingsplan de bouw van het betreffende type object toestaat, moet worden nagegaan of het object in een aandachtsgebied is beoogd en of dit aandachtsgebied is aangewezen als voorschriftengebied. Het voorschriftengebied is altijd van toepassing voor zeer kwetsbaar objecten (zoals een ziekenhuis of kinderdagverblijf) wanneer deze in een brand- of explosieaandachtsgebied zijn voorzien. Als het voorschriftengebied is aangewezen, betekent dit dat er aanvullende bouweisen gelden voor het te bouwen object (artikel 4.90 tot en met 4.96 van het Bbl, zie stappenplan aanwijzen en toepassen van een voorschriftengebied). Wanneer geen voorschriftengebied is aangewezen, gelden voor (beperkt) kwetsbare gebouwen en locaties niet de aanvullende bouweisen. Het wel of niet aanwijzen van een voorschriftengebied heeft echter geen invloed op de verplichting om op basis van artikel 5.15 Bkl rekening te houden worden met de kans op het overlijden van een groep van tien of meer personen per jaar als rechtstreeks gevolg van een ongewoon voorval veroorzaakt door een activiteit. Hoe dit gedaan kan worden, wordt besproken in het stappenplan groepsrisico.

Naast de aanwijzing van een voorschriftengebied, kan het omgevingsplan andere doel- en of middelvoorschriften bevatten waaraan de initiatiefnemer moet voldoen om de vergunning verleend te krijgen. Wanneer de initiatiefnemer in zijn plan kan aantonen aan de voorwaarden uit het omgevingsplan te kunnen voldoen, kan de omgevingsvergunningsvergunning worden verleend. Wanneer een initiatiefnemer een activiteit wil aanvragen die niet past binnen het omgevingsplan, kan (door de gemeente) worden bekeken of de benodigde extra ruimte mogelijk te maken is door aanpassing van het omgevingsplan.

De aanvullende bouweisen gelden alleen bij (vervangende) nieuwbouw van bouwwerken binnen een voorschriftengebied. Het gaat hierbij om (artikel 4.1, Bbl):

1. Bebouwingsmogelijkheden die in het omgevingsplan al bestonden voordat het voorschriftengebied werd aangewezen, maar nog niet zijn gerealiseerd, en
2. Nieuwe bebouwingsmogelijkheden die in het omgevingsplan worden toegelaten binnen een brand- of explosieaandachtsgebied bij een bestaande activiteit met gevaarlijke stoffen.

Er wordt dus geen onderscheid gemaakt tussen bebouwing die al vóór of pas ná de aanwijzing van het voorschriftengebied in het omgevingsplan is toegelaten. In beide gevallen gaat het om nog niet benutte bebouwingsmogelijkheden waar de initiatiefnemer bij het realiseren moet voldoen aan de aanvullende bouweisen uit het Bbl. Het onderscheid is wel van belang voor de vraag naar de voorzienbaarheid (en vergoedbaarheid) van de schade.

Het tweede lid van artikel 4.1 van het Bbl bepaalt dat (gedeeltelijke) nieuwbouw na sloop, waarbij gebruik wordt gemaakt van (een deel van) de oorspronkelijke fundering, geldt als nieuwbouw. Hierop zijn dus de aanvullende bouweisen van toepassing.

Aanvullende bouweisen niet altijd verplicht 
De aanvullende bouweisen gelden niet voor een gebouw dat op de datum van de aanwijzing van het voorschriftengebied al binnen het aandachtsgebied aanwezig is. De eisen gelden pas als er na aanwijzing van het voorschriftengebied in het omgevingsplan een nieuw gebouw wordt gebouwd.

De aanvullende bouweisen gelden ook niet bij functiewijziging of verbouw van een bestaand gebouw (bijvoorbeeld een kantoorpand waarin appartementen worden gerealiseerd). Er is dan namelijk geen sprake van nieuwbouw in de zin van het Bbl. Mocht de functie van een gebouw na wijziging ‘zeer kwetsbaar’ worden (bijvoorbeeld de wijziging van flat naar zorginstelling) dan zal de extra bescherming voor de bewoners en gebruikers op een andere wijze inhoud moeten krijgen dan door het toepassen van aanvullende bouweisen.

Daarnaast zijn de aanvullende bouweisen alleen van toepassing op het bouwwerk op het moment dat het bouwwerk daadwerkelijk in gebruik wordt genomen. Met de woorden ‘het bouwen van nieuwe bouwwerken’ in artikel 4.1 Bbl worden dus niet de regels voor het uitvoeren van bouwwerkzaamheden (het bouwproces) bedoeld.

Bouweisen gelden niet voor de risicobron
De aanvullende bouweisen zien toe op de bescherming van personen in gebouwen in de omgeving van een activiteit met externe veiligheidsrisico’s. De eisen hebben dus geen betrekking op de risicobron zelf (bijvoorbeeld een buisleiding). 

Brand

Bij een brand is bescherming nodig tegen de warmtestraling. Daarbij spelen zowel de intensiteit van de warmtestraling als de blootstellingsduur een belangrijke rol. Eventueel aanwezige bescherming kan falen doordat materialen na een zekere tijd ontbranden of gebouwdelen (glas) bezwijken. Zo breekt standaard beglazing al vanaf een temperatuurverschil in de ruit van circa 30 graden of bij opwarming van het materiaal tot 200 á 400 graden Celsius. In het brandvoorschriftengebied gelden aanvullende bouweisen die bijdragen aan de bescherming. Deze eisen staan omschreven in artikel 4.91 tot en met 4.95 van het BblBesluit bouwwerken leefomgeving. Deze artikelen bevatten verplichtingen voor bijvoorbeeld de brandwerendheid van de uitwendige scheidingsconstructie van het gebouw en de brandklasse van de gevel en vloeren. Opgemerkt moet worden dat het BblBesluit bouwwerken leefomgeving uitgaat van de standaard brandkromme en niet van een chemische brand. Dit betekent dat in de uitvoeringpraktijk specifieke aandacht nodig is voor materiaalkeuze, zodat zeker is dat de gebruikte materialen ook bestand zijn tegen de hogere temperatuur en snelle warmteopbouw die kenmerkend zijn voor een chemische brand. Indien dit niet wordt gedaan is het mogelijk dat de beschermende maatregelen geheel niet werken of voor een kortere tijd bescherming bieden.

De bouweisen die gelden in het brandvoorschriftengebied bieden vooral bescherming in het deel van het aandachtsgebied waar geen sprake is van vlamcontact, de gebouwen geleidelijk opwarmen (geen groot temperatuurverschil in materialen) en een beperkte temperatuuropbouw plaatsvindt. Zo moet de uitwendige scheidingsconstructie voldoen aan klasse A2 (geen vlamoverslag en praktisch ontbrandbaar). Ook moeten deuren, ramen en kozijnen voldoen aan klasse D (wel vlamoverslag mogelijk en in de praktijk goed brandbaar). Als gevolg hiervan kunnen de aanvullende bouweisen effectieve bescherming bieden tegen een plasbrand, zolang geen sprake is van vlamcontact met deuren, ramen en kozijnen. De aanvullende bouweisen zijn echter minder effectief in het bieden van bescherming tegen een fakkelbrand.

Explosie

Bij een explosie is bescherming nodig tegen de vrijkomende drukgolf (impuls) en de scherfwerking. Eventueel aanwezige bescherming kan falen doordat de plek waar mensen aanwezig zijn bezwijkt of doordat er vliegvuil (scherven, objecten) binnendringt. In het explosievoorschriftengebied geldt een aanvullende bouweis die bijdraagt aan de geboden bescherming. Deze eis staat omschreven in artikel 4.96 van het Bbl. Dit artikel bevat de volgende verplichting: "In een explosiegebied gelegen beglazing is zodanig dat bij een explosie letsel door scherfwerking wordt voorkomen." Concreet betekent dit dat de beglazing wel mag bezwijken, maar geen gevaarlijke scherven mag veroorzaken of doorlaten.　

De aanvullende bouweis die geldt in het explosievoorschriftengebied kan effectief zijn op plekken waar de aanwezige gebouwen niet bezwijken, dat is het deel van het aandachtsgebied waar een overdruk van minder dan 30 kPa is te verwachten. Verder is oplettendheid nodig bij combinaties van gevaren (explosie en brand, of explosie en gifwolk). Omdat de beglazing wel mag bezwijken (en aan andere gebouwdelen geen aanvullende eisen worden gesteld) bieden gebouwen na een explosie geen bescherming meer tegen brand of gifwolk. Daarnaast is beglazing die specifiek bescherming biedt tegen explosie in de regel minder geschikt om bescherming te bieden tegen warmtestraling, waardoor maatwerk nodig kan zijn.

Gifwolk

Bij een gifwolk is bescherming gericht op het beperken van de dosis giftige stof die mensen binnen krijgen. Eventueel aanwezige bescherming faalt als de concentratie van de giftige stof te hoog wordt of als mensen te lang aan de gifwolk worden blootgesteld. Het verschilt per type giftige stof welke concentratie en blootstellingsduur gevaarlijk is.

In artikel 5.14 Bkl Besluit kwaliteit leefomgeving (Besluit kwaliteit leefomgeving) is geen mogelijkheid opgenomen om aanvullende bouweisen te verplichten in een gifwolkaandachtsgebied. Het ministerie van I&W Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat (Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat) heeft de beleidsmatige keuze gemaakt dat geen aanvullende bouweisen noodzakelijk zijn, omdat de generieke bouweisen uit het Bbl  al mogelijkheden bieden om bescherming tegen een gifwolk te realiseren. Zo is in het vierde lid van artikel 4.124 Bbl geregeld dat een mechanische ventilatievoorziening bij een ongeval handmatig uitgeschakeld moet kunnen worden. Ook biedt het Bbl de mogelijkheid om maatwerk toe te passen bij het kiezen van een ventilatiesysteem.

Indien de mechanische ventilatie is uit te schakelen, kunnen de mensen in het gebouw gedurende enige tijd worden beschermd tegen een gifwolk. Hoe groter de binnenruimte en hoe beter de afdichting, hoe langer het gebouw bescherming biedt. In algemene zin kan worden gesteld dat uitschakelen van de ventilatie een geschikte methode is om tijdelijk bescherming te bieden tegen rook(deeltjes), damp en aerosolen. Daarbij bieden ventilatieprincipes die werken met overdruk binnen het gebouw gedurende een langere tijd bescherming dan ventilatieprincipes waarbij onderdruk kan ontstaan binnen het gebouw (meer afzuiging dan aanvoer verse lucht). Aandachtspunt is of de mechanische ventilatie is uit te schakelen vanaf een veilige plek. Daarnaast is het moment van uitschakelen bepalend, ideaal is uitschakeling vlak voor het moment dat de gifwolk arriveert. Op het moment dat de gifwolk is gepasseerd, is het nuttig om het gebouw te ventileren zodat de concentratie giftige stof binnen het gebouw weer zo snel mogelijk afneemt.