Jongeren gaven inzicht in hun mentale gezondheid door vragen te beantwoorden over psychische klachten, stress, eenzaamheid en zelfdodingsgedachten. De mentale gezondheid van jongeren is in september 2023 slechter dan tijdens de vorige meting (juni 2023). Dit is het 9e kwartaalonderzoek onder jongeren en onderdeel van het Gezondheidsonderzoek COVID-19.
Toename mentale klachten onder jongeren
Van de jongeren had 35% mentale klachten in de 4 weken voor de meting. Dit percentage ligt iets hoger dan in de 4 voorgaande metingen.
Jongeren die eenzaam zijn, hebben vaak ook mentale klachten. Dat geldt nog sterker voor jongeren die heel eenzaam zijn. Zelfdodingsgedachten en mentale klachten komen ook vaak samen voor. Verder vergroot stress de kans op een slechte mentale gezondheid. Dat is vooral zo bij stress door eigen problemen, de mening van anderen, school en overige zaken. Ook moeheid, hartkloppingen, prikkelbaarheid en buikpijn hebben te maken met mentale klachten. Jongeren met meer vertrouwen in de toekomst hebben juist duidelijk minder vaak mentale klachten.
Stijging zelfdodingsgedachten
Jongeren kregen de vraag of zij er in de afgelopen 3 maanden serieus aan dachten om een eind aan hun leven te maken. Van de jongeren gaf 17% aan wel eens of vaker aan zelfdoding te hebben gedacht. Dit percentage is fors gestegen vergeleken met de afgelopen rondes. Het aantal jongeren dat in de afgelopen maanden aan zelfdoding dacht is in september 2023 op hetzelfde niveau als in maart 2022, net na de laatste lockdown in december 2021 (zie grafiek). Ook kwamen jongeren in dit kwartaal nog steeds vaak bij de huisarts vanwege zelfdodingsgedachten of -pogingen dan voor de pandemie.
Sommige groepen denken meer over zelfdoding na. Vooral jongeren die zich heel eenzaam voelen (weinig contacten hebben en/of zich weinig verbonden voelen met anderen) en jongeren met mentale klachten zijn vatbaar voor deze gedachten. Jongeren met zelfdodingsgedachten hebben vaker stress door eigen problemen, de mening van anderen en de thuissituatie. Ook geheugen- of concentratieproblemen komen bij deze groep iets vaker voor.
Zelfdodingsgedachten
Denk je soms aan zelfdoding? En heb je nu hulp nodig? Bel gratis 113 of 0800-0113. Of ga naar 113.nl voor online hulp of coaching.
Meer eenzaamheid
Van de jongeren voelde 49% zich in de afgelopen 4 weken enigszins tot sterk eenzaam. Dit is de eerste keer sinds de afschaffing van de coronamaatregelen dat de eenzaamheid onder jongeren weer toeneemt (zie grafiek).
Eenzaamheid komt vaak samen voor met mentale klachten en zelfdodingsgedachten. Jongeren met stress door de mening van anderen, hun thuissituatie of overige zaken en jongeren met slaapproblemen zijn vaak eenzamer. Andersom zijn jongeren met vertrouwen in de toekomst vaak minder eenzaam.
Toegenomen stress
Bijna de helft (49%) van de jongeren voelde zich vaak gestrest in de 4 weken voor het invullen van de vragenlijst. Hiermee stijgt het aantal jongeren dat stress ervaart (zie grafiek).
Sommige situaties zorgden voor meer stress dan andere. De meeste stress werd veroorzaakt door: school (28%), de combinatie van alles wat jongeren moeten doen (27%), de mening van anderen (17%) en eigen problemen (16%) (zie grafiek). Vooral stress om de mening van anderen en door eigen problemen namen toe.
Ervaren stress per factor
Sla de grafiek Ervaren stress door... over en ga naar de datatabelIn de vragenlijst staan bij sommige antwoordopties voorbeelden. Zo kan stress door school of huiswerk ook gaan om stress door werk. Bij stress door de thuissituatie staat: ‘Ik voel me gestrest door mijn situatie thuis (zoals zorgen, problemen of ruzies thuis)’. Bij eigen problemen staan deze voorbeelden: mijn gezondheid, ruzies met anderen, geheimen of schulden. Stress over de mening van anderen gaat om ‘wat anderen van me vinden’. Bij stress door alles wat ik moet doen staan de voorbeelden ‘school of huiswerk, werk, social media, bijbaantje, sporten, etc.’. Bij stress door de coronaperiode of -maatregelen noemen jongeren in een vervolgvraag vooral angst voor virussen, angst voor nieuwe maatregelen en stress door studievertraging en doordat ze belangrijke levenservaring missen. Jongeren die stress voelen door overige zaken noemen daarbij voorbeelden die raken aan wie ze zijn. Denk aan geaardheid, relaties met belangrijke mensen in hun leven, onzekerheid over hun eigen toekomst of vragen over de zin van het leven.
Jongeren hebben duidelijk meer kans op stress als ze mentale klachten hebben of eenzaam zijn. Stress komt ook vaak samen voor met hartkloppingen, prikkelbaarheid, moeheid, geheugen- of concentratieproblemen, slaapproblemen, hoofdpijn, duizeligheid en buik- of maagklachten. Stress en zelfdodingsgedachten gaan ook vaak samen op.
Meer informatie over hoe het met jongeren gaat
Meer informatie over hoe mentale klachten van jongeren mogelijk gelinkt zijn aan de coronaperiode staat op de pagina Impact coronatijd. De pagina Hulpbehoefte beschrijft of jongeren die behoefte hadden aan mentale hulp, die hulp ook konden vinden. Daarnaast gaven jongeren met mentale klachten in het kwartaalonderzoek van maart 2023 antwoord op open vragen over waarom ze slecht in hun vel zaten en wat hen zou helpen om zich beter te voelen. Jongeren vertelden vooral vaak over drukte en prestatiedruk die ze ervaren, waardoor ze behoefte hebben aan rust en acceptatie. Hun antwoorden staan beschreven op de pagina Mentale klachten uitgelegd door jongeren zelf.